Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση που επηρεάζει τα οστά -ο όρος σημαίνει “πορώδη οστά”. Το εσωτερικό ενός υγιούς οστού έχει μικρούς χώρους, σαν μια μικροσκοπική κηρήθρα. Η οστεοπόρωση αυξάνει το μέγεθος αυτών των χώρων, κάνοντας τα οστά να χάνουν πυκνότητα και δύναμη. Επιπλέον, το εξωτερικό των οστών γίνεται πιο αδύναμο και λεπτότερο.
Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να σας βοηθήσει να ενισχύσετε τα οστά σας. Τα πιο σημαντικά θρεπτικά συστατικά θεωρούνται το ασβέστιο και η βιταμίνη D. Το σώμα χρειάζεται ασβέστιο για να έχει ισχυρά οστά και βιταμίνη D για να απορροφά περισσότερο το ασβέστιο από τη διατροφή. Άλλα θρεπτικά συστατικά που προάγουν την υγεία των οστών περιλαμβάνουν πρωτεΐνες, μαγνήσιο, βιταμίνη Κ και ψευδάργυρο. Όμως έχει διατυπωθεί η άποψη ότι μια διατροφή που περιλαμβάνει πολλές πρωτεΐνες μπορεί να βλάψει τα οστά σας διότι προκαλεί έξοδο του ασβεστίου από το σώμα.
Στη δεκαετία του 1980, δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι η κατανάλωση πολλών πρωτεϊνών μπορεί να οδηγεί σε οστεοπόρωση γιατί προωθεί το ασβέστιο έξω από το σώμα. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική κατανάλωση πρωτεϊνών οδηγεί το ασβέστιο στα ούρα και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό σήμερα. Η αιτία που οι πρωτεΐνες προκαλούν απώλεια ασβεστίου θεωρείται πως είναι το όξινο περιβάλλον που προκαλούν στο αίμα.
Για να λειτουργήσει σωστά το αίμα πρέπει να έχει φυσιολογικό pH (potential hydrogen), δηλαδή ιόντα υδρογόνου. To pH κυμαίνεται από 0 έως 14. Ένα pH ίσο με 7 σημαίνει πως ένα υγρό είναι ουδέτερο. Κάτω από 7 σημαίνει ότι είναι όξινο και πάνω από 7 ότι είναι αλκαλικό. Το αίμα είναι ελαφρώς αλκαλικό έχοντας pH μεταξύ 7,35 και 7,45. Αν το pH είναι έξω από αυτά τα όρια, η λειτουργία του αίματος γίνεται προβληματική, γι’ αυτό το σώμα προσπαθεί να διατηρεί τις φυσιολογικές τιμές.
«Για χρόνια οι επιστήμονες είχαν υποθέσει ότι η υψηλή πρόσληψη διαιτητικής πρωτεΐνης μπορεί να είναι επιβλαβής για τα οστά», ανέφερε ο Τέιλορ Γουάλας, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μελετών Διατροφής και Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο George Mason. «Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από αμινοξέα, μερικά από τα οποία μπορεί να είναι πολύ όξινα. Οι ζωικές πρωτεΐνες συνήθως περιέχουν υψηλότερες ποσότητες αυτών των τύπων αμινοξέων. Η θεωρία ήταν ότι το σώμα χρησιμοποιεί τα μέταλλα που περιέχονται στα οστά για να εξουδετερώσει την οξύτητα που προκαλούν τα αμινοξέα στο αίμα, διατηρώντας έτσι το φυσιολογικό pH. Ένα από αυτά μέταλλα είναι το ασβέστιο το οποίο εξέρχεται από τα οστά και πάει στο αίμα για να διατηρηθεί η φυσιολογική οξύτητα. Αυτό με τη σειρά του εθεωρείτο αιτία οστεοπόρωσης».
Η Συνιστώμενη Ημερήσια Παροχή για τις πρωτεΐνες είναι 0,8 γρ. ανά κιλό σώματος και οι επιδημιολογικές μελέτες τις προηγούμενες δεκαετίες υποστήριζαν την ιδέα ότι περισσότερες πρωτεΐνες μπορεί να οδηγούν σε μειωμένη οστική πυκνότητα. Όμως νέα στοιχεία έδειξαν ότι οι περισσότερες πρωτεΐνες στη διατροφή οδηγούν σε μεγαλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο, κάτι που αντισταθμίζει τη μεγαλύτερη έξοδο των αμινοξέων στα ούρα. Τελικά δεν φαίνεται να υπάρχει αρνητική επίδραση στην πυκνότητα των οστών ή στον κίνδυνο καταγμάτων.
«Σε αντίθεση με αυτά που έχουν πει πολλοί άνθρωποι ή σκέφτονται δεν υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της διατροφικής πρωτεΐνης και της κακής υγείας των οστών ή του κινδύνου κατάγματος», δήλωσε ο Στιούαρτ Φίλιπς διευθυντής του Κέντρου Αριστείας Φυσικής Δραστηριότητας του Πανεπιστημίου McMaster. «Δηλαδή, η κατανάλωση πρωτεϊνών σε επίπεδα υψηλότερα από τη Συνιστώμενη Ημερήσια Παροχή δεν έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα οστά και μπορεί, σε ορισμένες περιοχές, να βελτιώσει την οστική πυκνότητα όπως π.χ. στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης», πρόσθεσε ο Φίλιπς.
Το 2018 μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Osteoporosis International κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη πρωτεΐνης πέρα από τις τρέχουσες συστάσεις μπορεί να είναι ευεργετική για την επιβράδυνση της οστεοπόρωσης και τον κίνδυνο κατάγματος ισχίου, υπό την προϋπόθεση ότι η πρόσληψη ασβεστίου είναι επαρκής. Επίσης, δεν βρέθηκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το όξινο φορτίο λόγω υψηλότερων διαιτητικών προσλήψεων πρωτεϊνών, ζωικής ή φυτικής προέλευσης, είναι επιβλαβές για την υγεία των οστών. Οι ερευνητές είπαν ότι το πρόβλημα στους ηλικιωμένους δεν είναι οι πολλές πρωτεΐνες, για την υγεία των οστών τους, αλλά οι λίγες.
Οι πρωτεΐνες μπορούν να επηρεάσουν θετικά τα οστά καταστέλλοντας την παραθυρεοειδή ορμόνη (παραθορμόνη). Όταν μειώνονται τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα, αυξάνεται η παραθυρεοειδής ορμόνη για να ενεργοποιήσει τα κύτταρα που ονομάζονται οστεοκλάστες τα οποία αποδομούν τα οστά, ενώ παράλληλα αυξάνεται η απορρόφηση του ασβεστίου από τη διατροφή. Επίσης, οι πρωτεΐνες αυξάνουν την παραγωγή του ινσουλινοειδούς αυξητικού παράγοντα-1 (IGF-1) -η χαμηλή συγκέντρωση του IGF-1 συνδέεται με την οστεοπόρωση. Πάντως, τα αποτελέσματα άλλων παραμέτρων που συμβάλλουν στο θετικό αποτέλεσμα των πρωτεϊνών, όπως η δοσολογία και η χρονική στιγμή της πρόσληψης, απαιτούν περαιτέρω έρευνα.
