Mελέτη με επικεφαλής εντόπισε γενετικές παραλλαγές σε δύο γονίδια που έχουν μερικές από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στον κίνδυνο παχυσαρκίας που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.
Παραλλαγές στα γονίδια BSN και APBA1 σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ο αυξημένος κίνδυνος έχει παρατηρηθεί μετά την ενηλικίωση. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Genetics, διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη UK Biobank και άλλα δεδομένα για να πραγματοποιήσουν αλληλουχία γονιδιώματος για πάνω από 500.000 άτομα. Βρήκαν ότι οι γενετικές παραλλαγές στο γονίδιο BSN, γνωστό και ως Bassoon, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο παχυσαρκίας έως και 6 φορές και επίσης συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου και διαβήτη τύπου 2.
Οι παραλλαγές του γονιδίου Bassoon βρέθηκαν να επηρεάζουν 1 στους 6.500 ενήλικες, επομένως θα μπορούσαν να επηρεάσουν περίπου 10.000 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η παχυσαρκία είναι μια σημαντική ανησυχία για τη δημόσια υγεία καθώς αποτελεί παράγοντα κινδύνου για άλλες σοβαρές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων και του διαβήτη τύπου 2, ωστόσο οι γενετικοί λόγοι για τους οποίους μερικοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην αύξηση βάρους δεν είναι πλήρως κατανοητοί.
Προηγούμενη έρευνα έχει εντοπίσει διάφορες παραλλαγές γονιδίων που σχετίζονται με την παχυσαρκία που προσδίδουν αποτελέσματα από την παιδική ηλικία, δρώντας μέσω της οδού λεπτίνης-μελανοκορτίνης στον εγκέφαλο, η οποία παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση της όρεξης.
Ωστόσο, ενώ τόσο το BSN όσο και το APBA1 κωδικοποιούν πρωτεΐνες που βρίσκονται στον εγκέφαλο, δεν είναι επί του παρόντος γνωστό ότι εμπλέκονται στην οδό λεπτίνης-μελανοκορτίνης.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τα γονίδια της παχυσαρκίας που είχαν αναγνωριστεί προηγουμένως, οι παραλλαγές του BSN και του APBA1 δεν σχετίζονται με την παιδική παχυσαρκία.
Αυτό οδήγησε τους ερευνητές να πιστέψουν ότι μπορεί να έχουν αποκαλύψει έναν νέο βιολογικό μηχανισμό για την παχυσαρκία, διαφορετικό από εκείνους που ήδη γνωρίζουμε για παραλλαγές γονιδίων της παχυσαρκίας που έχουν εντοπιστεί προηγουμένως.
Με βάση δημοσιευμένες έρευνες και εργαστηριακές μελέτες οι οποίες υποδεικνύουν ότι το BSN και το APBA1 παίζουν ρόλο στη μετάδοση σημάτων μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων, οι ερευνητές προτείνουν ότι ο νευροεκφυλισμός που σχετίζεται με την ηλικία μπορεί να επηρεάζει τον έλεγχο της όρεξης.
Ο καθηγητής John Perry, συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, είπε: «Αυτά τα ευρήματα αντιπροσωπεύουν ένα άλλο παράδειγμα της δύναμης των γενετικών μελετών μεγάλης κλίμακας στον ανθρώπινο πληθυσμό να ενισχύσουν την κατανόησή μας για τη βιολογική βάση της νόσου. Οι γενετικές παραλλαγές που έχουμε αναγνωρίζουν στο BSN μερικές από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στην παχυσαρκία, τον διαβήτη τύπου 2 και τη λιπώδη νόσο του ήπατος που έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα και τονίζουν έναν νέο βιολογικό μηχανισμό που ρυθμίζει τον έλεγχο της όρεξης».
Για αυτήν τη μελέτη, οι ερευνητές συνεργάστηκαν στενά με την AstraZeneca για να αναπαράγουν τα ευρήματά τους σε πληθυσμούς χρησιμοποιώντας γενετικά δεδομένα από άτομα από το Πακιστάν και το Μεξικό. Αυτό είναι σημαντικό καθώς οι ερευνητές μπορούν πλέον να εφαρμόσουν τα ευρήματά τους πέρα από τα άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής.
Εάν οι ερευνητές μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τη νευρική βιολογία της παχυσαρκίας, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν νέοι στόχοι φαρμάκων για τη θεραπεία της παχυσαρκίας στο μέλλον.
Ο καθηγητής Giles Yeo, συγγραφέας της μελέτης με βάση τη Μονάδα Μεταβολικών Ασθενειών του MRC, πρόσθεσε: «Έχουμε εντοπίσει δύο γονίδια με παραλλαγές που έχουν μεγάλη επίδραση στον κίνδυνο παχυσαρκίας σε επίπεδο πληθυσμού, αλλά ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι η διακύμανση του Bassoon συνδέεται με την εμφάνιση παχυσαρκίας στους ενήλικες και όχι με την παιδική παχυσαρκία. Έτσι, αυτά τα ευρήματα μας δίνουν μια νέα εκτίμηση της σχέσης μεταξύ γενετικής, νευροανάπτυξης και της παχυσαρκίας».
Περισσότερες πληροφορίες: Protein-truncating variants in BSN are associated with severe adult-onset obesity, type 2 diabetes and fatty liver disease, Nature Genetics (2024). DOI: 10.1038/s41588-024-01694-x.
