Το παρακάτω κείμενο βασίστηκε, εν μέρει, σε άρθρο της Gulshanara (Rumy) Begum, The Conversation.
Τα ενεργειακά ποτά είναι μια μεγάλη επιχείρηση. Διαφημιζόμενα ως γρήγορες λύσεις για την κόπωση και τις μειώσεις στην απόδοση, τα ενεργειακά ποτά είναι ιδιαίτερα δημοφιλή μεταξύ των νέων, των αθλητών και των λεγόμενων “πολεμιστών του Σαββατοκύριακου” -των ανθρώπων που πακετάρουν τις προπονήσεις τους στο Σαββατοκύριακο αντί να ασκούνται τακτικά. Όμως, καθώς η αγορά μεγαλώνει, αυξάνονται και οι ανησυχίες για το τι πραγματικά περιέχεται σε αυτά τα ποτά και τι μπορεί να κάνουν τα συστατικά τους στο σώμα μας.
Πολλά ενεργειακά ποτά περιέχουν κάποιο συνδυασμό τριών γνωστών διεγερτικών: καφεΐνη, που βρίσκεται στον καφέ, το τσάι και το κακάο, γκουαρανά, ένα φυτό του Αμαζονίου πλούσιο σε καφεΐνη, και τέλος ταυρίνη, ένα φυσικό αμινοξύ που βρίσκεται στα χτένια, τα μύδια, τη γαλοπούλα και το κοτόπουλο.
Η ταυρίνη είναι ένα από τα λίγα αμινοξέα που δεν ενσωματώνεται στις πρωτεΐνες. Είναι άφθονη στον εγκέφαλο, στον αμφιβληστροειδή, στους μυς, στα λευκοκύτταρα και τα αιμοπετάλια. Ονομάστηκε έτσι επειδή απομονώθηκε για πρώτη φορά σε χολή ταύρου, το 1827. Επηρεάζει τις κυτταρικές λειτουργίες, συμβάλλοντας στη μεταφορά καλίου, νατρίου, ασβεστίου, και μαγνησίου μέσα και έξω από τα κύτταρα και στη σύζευξη των χολικών οξέων. Έχει την ιδιότητα να βελτιώνει την απόδοση και να έχει πιθανά οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, νέα έρευνα εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς συμπεριφέρεται στο σώμα -και πότε μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Τον Μάιο του 2025, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature προκάλεσε πρωτοσέλιδα και ανησυχία ταυτόχρονα. Διαπίστωσε ότι η ταυρίνη μπορεί να τροφοδοτήσει την εξέλιξη της λευχαιμίας, μιας ομάδας καρκίνων του αίματος που ξεκινούν από τον μυελό των οστών. Η μελέτη έδειξε ότι ενώ τα υγιή κύτταρα του μυελού των οστών παράγουν εκ φύσεως ταυρίνη, τα κύτταρα λευχαιμίας δεν μπορούν. Αλλά μπορούν να απορροφήσουν ταυρίνη από το περιβάλλον τους και να τη χρησιμοποιήσουν ως πηγή καυσίμου για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Έρευνα σε ποντίκια και σε δείγματα ανθρώπινων κυττάρων λευχαιμίας έδειξε ότι η ταυρίνη στο μικροπεριβάλλον του όγκου -την περιοχή γύρω από έναν όγκο που περιλαμβάνει αιμοφόρα αγγεία, ανοσοκύτταρα και δομική υποστήριξη- επιτάχυνε την εξέλιξη της λευχαιμίας.
Κρίσιμο είναι πως, όταν οι ερευνητές μπλόκαραν την πρόσληψη ταυρίνης από τα κύτταρα λευχαιμίας (χρησιμοποιώντας γενετικές τεχνικές), η εξέλιξη του καρκίνου επιβραδύνθηκε σημαντικά. Οι συγγραφείς υποδηλώνουν ότι τα συμπληρώματα ταυρίνης θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιδεινώσουν τα αποτελέσματα σε άτομα με λευχαιμία και προτείνουν ότι η ανάπτυξη στοχευμένων τρόπων για τον αποκλεισμό της πρόσληψης ταυρίνης από τα καρκινικά κύτταρα θα μπορούσε να προσφέρει μια νέα στρατηγική θεραπείας.
Φίλος ή εχθρός;
Η ταυρίνη είναι ένα από τα πιο άφθονα ελεύθερα αμινοξέα στο ανθρώπινο σώμα, που βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις στην καρδιά, τους μύες και τον εγκέφαλο. Σε υγιείς ανθρώπους, λαμβάνεται κυρίως μέσω της διατροφής, αλλά το σώμα μπορεί επίσης να συνθέσει ταυρίνη από τα αμινοξέα μεθειονίνη και κυστεΐνη, υπό την προϋπόθεση ότι έχει ψευδάργυρο και βιταμίνη Β6.Ταξινομείται ως υπό όρους απαραίτητο αμινοξύ.
Η ταυρίνη βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα, κυρίως ζωικά, όπως οστρακοειδή, ψάρια και κρέας, ενώ διατίθεται επίσης ως συμπλήρωμα διατροφής. Η περιεκτικότητα σε ταυρίνη ανά 100 γρ. είναι σε ορισμένα φύκια πάνω από 600 mg, σε στρείδια 400 mg, σε ψάρια 130 mg, στο χοιρινό 61 mg, στο βόειο κρέας και το αρνί 43 mg και στο κοτόπουλο 18 mg. Η μέση πρόσληψη από τη διατροφή υπολογίζεται στα 58 mg την ημέρα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ακολουθούν μια τυπική δυτική διατροφή λαμβάνουν 40-400 mg ταυρίνης την ημέρα από την διατροφή. Αυτός ο αριθμός αναφέρεται μόνο στην ταυρίνη που προσλαμβάνεται απευθείας, χωρίς να περιλαμβάνεται η επιπλέον ποσότητα που μπορεί να συνθέσει εσωτερικά το σώμα, η οποία μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, τη διατροφή και την υγεία.
Η ταυρίνη περιλαμβάνεται στη βάση δεδομένων GRAS (General Recognitioned As Secure – Γενικά αναγνωρισμένη ως ασφαλής) της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), είναι ασφαλές να καταναλώνονται έως και 6 γραμμάρια την ημέρα. Συγκριτικά, μια μερίδα Red Bull ή Monster περιέχει περίπου 1 γραμμάριο -άνετα κάτω από αυτό το όριο.
Παρά τις πρόσφατες ανησυχίες σχετικά με μια πιθανή σύνδεση με την εξέλιξη του καρκίνου του αίματος, η ταυρίνη δεν είναι εγγενώς επιβλαβής. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να ωφεληθούν από τη χορήγηση συμπληρωμάτων, ειδικά όσοι λαμβάνουν μακροχρόνια παρεντερική διατροφή, όπου τα θρεπτικά συστατικά χορηγούνται απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος επειδή το έντερο δεν λειτουργεί σωστά. Άτομα με χρόνια ηπατική, νεφρική ή καρδιακή ανεπάρκεια μπορούν να έχουν πρόβλημα στην παραγωγή ή τη διατήρηση επαρκούς ποσότητας ταυρίνης, καθιστώντας τα συμπληρώματα χρήσιμα σε συγκεκριμένα κλινικά περιβάλλοντα.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ότι η ταυρίνη μπορεί στην πραγματικότητα να βοηθήσει στη μείωση των παρενεργειών της χημειοθεραπείας σε ασθενείς με λευχαιμία -ακόμη και όταν οι αναδυόμενες μελέτες εγείρουν ανησυχίες ότι θα μπορούσε επίσης να τροφοδοτήσει την ασθένεια. Αυτή η αντίφαση υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι το πλαίσιο: οι επιδράσεις της ταυρίνης δεν εξαρτώνται μόνο από τη δοσολογία και τη χορήγηση, αλλά και από την υποκείμενη πάθηση του ασθενούς. Αυτό που βοηθά σε ένα πλαίσιο, θα μπορούσε να βλάψει σε ένα άλλο.
Αλλά εδώ είναι η παγίδα: Η λήψη ταυρίνης ως διατροφικό συμπλήρωμα για συγκεκριμένους λόγους υγείας είναι πολύ διαφορετική από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μέσω ενεργειακών ποτών, τα οποία συχνά συνδυάζουν ταυρίνη με υψηλά επίπεδα καφεΐνης και ζάχαρης. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να επιβαρύνει την καρδιά, να επηρεάσει τον ύπνο και να αυξήσει τον κίνδυνο παρενεργειών, ιδιαίτερα για άτομα με υποκείμενα νοσήματα ή για άτομα που λαμβάνουν άλλα διεγερτικά.
Η τελευταία έρευνα εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το εάν τα ενεργειακά ποτά θα μπορούσαν να είναι επιβλαβή σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά για άτομα με ή με κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του αίματος.
Σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία, εάν είστε ένας υγιής ενήλικας που πίνει περιστασιακά ένα ενεργειακό ποτό, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αλλά η μετριοπάθεια είναι το κλειδί. Η κατανάλωση πολλαπλών ποτών με υψηλή περιεκτικότητα ταυρίνης καθημερινά ή η λήψη συμπληρωμάτων ταυρίνης (χωρίς προηγούμενη συμβουλή από ειδικό) παράλληλα με μια διατροφή πλούσια σε ταυρίνη μπορεί να μην είναι συνετή, ειδικά εάν η μελλοντική έρευνα επιβεβαιώσει τη σύνδεση μεταξύ ταυρίνης και εξέλιξης του καρκίνου.
Μέχρι να γίνουν γνωστά περισσότερα, η ασφαλέστερη προσέγγιση θα ήταν να απολαύσετε τις ενισχύσεις ενέργειάς σας καταναλώνοντας μια θρεπτική διατροφή αντί να καταναλώνετε ενεργειακά ποτά. Εάν έχετε κάποια υποκείμενη πάθηση -ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου- είναι πάντα καλύτερο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας πριν ξεκινήσετε τη λήψη συμπληρωμάτων ταυρίνης ή την κατανάλωση ενεργειακών ποτών.
Τα οφέλη
Πριν από σχεδόν πέντε δεκαετίες, παρατηρήθηκε ότι μια δίαιτα με έλλειψη ταυρίνης οδήγησε στην ανάπτυξη αμφιβληστροειδοπάθειας στις γάτες. Στη συνέχεια, αποδείχθηκε ότι οι γάτες και οι σκύλοι με ανεπάρκεια ταυρίνης ανέπτυξαν καρδιομυοπάθεια. Σύμφωνα με μια ανασκόπηση το 2014, η ταυρίνη είναι το πιο άφθονο αμινοξύ στον αμφιβληστροειδή των ματιών και προστατεύει από τον εκφυλισμό τους. Η παρατεταμένη ανεπάρκεια ταυρίνης σε ζωικά μοντέλα έχει οδηγήσει σε δυσλειτουργία και ανωμαλίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι γάτες που δεν λαμβάνουν ταυρίνη αναπτύσσουν λευκοπενία.
Σε μια μελέτη για τον άνθρωπο, το 12% των συμμετεχόντων που συμπλήρωσαν με ταυρίνη εξάλειψαν εντελώς τις εμβοές στα αυτιά τους. Μειωμένες ποσότητες ταυρίνης μπορεί να διαδραματίζουν ρόλο στις οφθαλμικές διαταραχές, όπως το γλαύκωμα και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Χαμηλά επίπεδα ταυρίνης έχουν βρεθεί σε ασθενείς που υπέστησαν καρδιακή προσβολή. Το αμινοξύ θεωρείται ότι παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές πτυχές του καρδιαγγειακού συστήματος, βοηθώντας στην μεταφορά βασικών θρεπτικών συστατικών όπως είναι το κάλιο, το μαγνήσιο και το ασβέστιο, μέσα και έξω από τα κύτταρα της καρδιάς.
Είναι σαφές ότι τα βρέφη εξαρτώνται από την ταυρίνη για την ανάπτυξη του νευρικού τους συστήματος. Η ταυρίνη παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Περιέχεται σε υψηλά επίπεδα στο μητρικό γάλα και προστίθεται στα βρεφικά γάλατα. Όταν υπάρχει ανεπάρκεια ταυρίνης κατά την ανάπτυξη του εμβρύου, έχουν παρατηρηθεί σοβαρά συμπτώματα εξασθενημένης λειτουργίας του εγκεφάλου.
Επιπλέον, η ταυρίνη αυξάνει την καύση λίπους κατά τη διάρκεια της άσκησης. Ενδεχομένως να βοηθά στην απώλεια βάρους αυξάνοντας τη χρήση λιπαρών οξέων από το σώμα, ως καύσιμο. Σε ποδηλάτες, η συμπλήρωση ταυρίνης αύξησε την καύση λίπους κατά 16%. Σε μελέτες ζώων, η ταυρίνη έκανε τους μυς να εργάζονται σκληρότερα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και αύξησε την ικανότητά τους να συστέλλονται και να παράγουν δύναμη. Στον αθλητισμό, η ταυρίνη βελτιώνει την απόδοση. Για παράδειγμα, οι ποδηλάτες και οι δρομείς καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις με λιγότερη κόπωση. Οι συμμετέχοντες σε μια ρουτίνα άρσης βαρών είχαν λιγότερους δείκτες βλάβης και μυϊκό πόνο.
