Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Diabetologia (το περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη) το 2014 δείχνει ότι, σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, όσοι καταναλώνουν ένα μεγάλο πρωινό και ένα μικρό δείπνο έχουν καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα τους από εκείνους που κάνουν το αντίστροφο. Έτσι, η προσαρμογή της διατροφής με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτιστοποίηση του μεταβολικού ελέγχου και στην πρόληψη επιπλοκών του διαβήτη τύπου 2.
Οι συγγραφείς της μελέτης περιλαμβάνουν την καθηγήτρια Daniela Jakubowicz και τον καθηγητή Julio Wainstein, από το Ιατρικό Κέντρο Wolfson, Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, Ισραήλ, τον καθηγητή Bo Ahren, Πανεπιστήμιο Lund, Σουηδία και τον καθηγητή Oren Froy, από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, Ισραήλ.
Προηγούμενη εργασία της ίδιας ομάδας έχει δείξει ότι το πρωινό υψηλής ενέργειας με δείπνο χαμηλής ενέργειας (δίαιτα Β) μείωσε τις μεταγευματικές αιχμές γλυκόζης στο αίμα σε παχύσαρκα μη διαβητικά άτομα, σε σύγκριση με μια δίαιτα πρωινού χαμηλής ενέργειας και δείπνου υψηλής ενέργειας (δίαιτα D).
Η μελέτη του 2014 περιελάμβανε 18 άτομα (οκτώ άνδρες, 10 γυναίκες), με διαβήτη τύπου 2 διάρκειας μικρότερης των 10 ετών, ηλικιακό εύρος 30-70 ετών, δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 22-35 kg/m2, και έλαβαν θεραπεία με μετφορμίνη ή/και διατροφικές συμβουλές (οκτώ ασθενείς με μόνο δίαιτα και 10 με δίαιτα και μετφορμίνη).
Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν είτε στη δίαιτα Β είτε στη δίαιτα D καθημερινά για 1 εβδομάδα. Η δίαιτα Β περιείχε 2946 kilojoule (kj) πρωινό, 2523 kj μεσημεριανό και 858 kj βραδινό. Η δίαιτα D περιείχε την ίδια συνολική ενέργεια αλλά με διαφορετική διάταξη: 858 kj πρωινό, 2523 kj μεσημεριανό και 2946 kj βραδινό. Το μεγαλύτερο από τα δύο γεύματα περιελάμβανε γάλα, τόνο, μπάρα γκρανόλα, ομελέτα, γιαούρτι και δημητριακά, ενώ το μικρότερο γεύμα περιείχε φέτες στήθος γαλοπούλας, μοτσαρέλα, σαλάτα και καφέ.
Το πρωινό λαμβανόταν στις 08:00 π.μ., το μεσημεριανό στις 13:00 μ.μ. και το δείπνο στις 19:00 μ.μ. Οι ασθενείς κατανάλωναν τη διατροφή τους στο σπίτι για 6 ημέρες πριν από την ημέρα δειγματοληψίας. Την 7η ημέρα (ημέρα δειγματοληψίας), κάθε ομάδα κατανάλωσε το καθορισμένο πρόγραμμα γευμάτων της στην κλινική και ελήφθησαν δείγματα αίματος λίγο πριν το πρωινό (0 λεπτά) και στα 15, 30, 60, 90, 120, 150 και 180 λεπτά μετά την έναρξη του φαγητού. Η δειγματοληψία αίματος επαναλήφθηκε στα ίδια χρονικά σημεία μετά το μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα. Μετρήθηκαν τα επίπεδα γλυκόζης μετά το γεύμα σε κάθε συμμετέχοντα, καθώς και τα επίπεδα ινσουλίνης, c-πεπτιδίου (συστατικού της ινσουλίνης) και ορμόνης γλυκαγονοειδούς πεπτιδίου 1 (GLP-1 και επίσης γνωστή ως ινκρετίνη: ένας δείκτης μεταβολισμού της γλυκόζης που διεγείρει την απελευθέρωση ινσουλίνης). Δύο εβδομάδες αργότερα, οι ασθενείς πέρασαν στο άλλο πρόγραμμα διατροφής και οι εξετάσεις επαναλήφθηκαν.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα επίπεδα γλυκόζης μετά το γεύμα ήταν 20% χαμηλότερα και τα επίπεδα ινσουλίνης, C-πεπτιδίου και GLP-1 ήταν 20% υψηλότερα στους συμμετέχοντες στη δίαιτα Β σε σύγκριση με τη δίαιτα D. Παρά το γεγονός ότι οι δίαιτες περιείχαν την ίδια συνολική ενέργεια και τις ίδιες θερμίδες κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, το μεσημεριανό γεύμα στη δίαιτα Β είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερη γλυκόζη αίματος (κατά 21-25%) και υψηλότερη ινσουλίνη (κατά 23%) σε σύγκριση με το μεσημεριανό γεύμα στη δίαιτα D.
«Αυτές οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι μια αλλαγή στο χρόνο των γευμάτων επηρεάζει τον συνολικό ημερήσιο ρυθμό της ινσουλίνης και της ινκρετίνης μετά το γεύμα και οδηγεί σε σημαντική μείωση των ημερήσιων επιπέδων γλυκόζης μετά το γεύμα», λέει ο καθηγητής Froy. «Το πρόγραμμα γευμάτων ενός ατόμου μπορεί να είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για τη βελτίωση της ισορροπίας της γλυκόζης και την πρόληψη επιπλοκών στον διαβήτη τύπου 2 και προσφέρει περαιτέρω υποστήριξη στον ρόλο του κιρκαδικού συστήματος στη μεταβολική ρύθμιση».
Η Jakubowicz προσθέτει: «Ο μηχανισμός της καλύτερης ανοχής στη γλυκόζη μετά από πρωινό υψηλής ενέργειας σε σχέση με ένα πανομοιότυπο δείπνο μπορεί να είναι εν μέρει αποτέλεσμα της ρύθμισης του ρολογιού που ενεργοποιεί υψηλότερη ανταπόκριση των βήτα κυττάρων και έκκριση ινσουλίνης το πρωί, και τόσο χαμηλότερο ρυθμό διάσπασης της ινσουλίνης από το ήπαρ όσο και αύξηση της πρόσληψης γλυκόζης από τους μυς που προκαλείται από την ινσουλίνη το πρωί. Έτσι, η σύσταση υψηλότερου ενεργειακού φορτίου στο πρωινό, όταν η ανταπόκριση των βήτα κυττάρων και η πρόσληψη γλυκόζης από τους μυς που προκαλείται από την ινσουλίνη βρίσκονται σε βέλτιστα επίπεδα, φαίνεται να είναι μια επαρκής στρατηγική για τη μείωση των αιχμών γλυκόζης μετά το γεύμα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Η υψηλή πρόσληψη ενέργειας στο πρωινό σχετίζεται με σημαντική μείωση των συνολικών επιπέδων γλυκόζης μετά το γεύμα σε διαβητικούς ασθενείς καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αυτή η διατροφική προσαρμογή μπορεί να έχει θεραπευτικό πλεονέκτημα για την επίτευξη βέλτιστου μεταβολικού ελέγχου και μπορεί να έχει τη δυνατότητα να είναι προληπτική για καρδιαγγειακές και άλλες επιπλοκές του διαβήτη τύπου 2».
Πρωτεϊνούχο πρωινό και απώλεια βάρους
Μια άλλη μελέτη από την ίδια ερευνητική ομάδα έδειξε ότι ενα μεγάλο πρωινό που περιέχει πρωτεΐνη ορού γάλακτος μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2 και στην απώλεια βάρους.
«Ένα πρωινό με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, ένα μεσημεριανό γεύμα μικρότερου μεγέθους και ένα μικρό δείπνο είναι μια αποδεδειγμένα επιτυχημένη στρατηγική για την απώλεια βάρους, τη βελτίωση του κορεσμού και τη μείωση των αιχμών γλυκόζης καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας σε άτομα με παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Daniela Jakubowicz, καθηγήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.
«Ωστόσο, τα οφέλη της υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη στο πρωινό εξαρτώνται επίσης από την πηγή και την ποιότητα της πρωτεΐνης», δήλωσε η Jakubowicz. «Η πρωτεΐνη ορού γάλακτος, η οποία είναι υποπροϊόν του γάλακτος κατά την παραγωγή τυριού, προκάλεσε μεγαλύτερο κορεσμό και μείωση των αιχμών γλυκόζης μετά τα γεύματα σε σύγκριση με άλλες πηγές πρωτεΐνης, όπως τα αυγά, η σόγια ή ο τόνος».
Η Jakubowicz και οι συνεργάτες της διερεύνησαν εάν σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με διαβήτη τύπου 2, η πρωτεΐνη ορού γάλακτος για πρωινό είναι πιο αποτελεσματική από άλλες πρωτεΐνες για την απώλεια βάρους, τον κορεσμό και τη μείωση των αιχμών γλυκόζης και των επιπέδων HbA1C (γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης).
Οι ερευνητές τυχαιοποίησαν 48 υπέρβαρους ή παχύσαρκους συμμετέχοντες με διαβήτη τύπου 2, οι οποίοι ήταν, κατά μέσο όρο, 59 ετών, σε μία από τις τρεις δίαιτες που περιείχαν τον ίδιο αριθμό θερμίδων. Όλοι έτρωγαν ένα μεγάλο πρωινό, ένα μεσημεριανό γεύμα μεσαίου μεγέθους και ένα μικρό δείπνο, αλλά η σύνθεση, η ποσότητα και η πηγή των πρωτεϊνών του πρωινού διέφεραν μεταξύ των ομάδων.
Οι συμμετέχοντες κατανάλωναν τον ίδιο αριθμό θερμίδων σε ένα μεγάλο πρωινό (660 θερμίδες), ένα μεσημεριανό γεύμα μεσαίου μεγέθους (567 θερμίδες) και ένα μικρό δείπνο (276 θερμίδες). Οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες σε 1 από τις 3 δίαιτες πρωινού: Κυρίως πρωτεΐνη ορού γάλακτος, όπως ροφήματα πρωτεΐνης ορού γάλακτος (n=17), άλλες πρωτεΐνες, όπως αυγά, σόγια ή τόνο (n=16), ή ένα πρωινό πλούσιο σε υδατάνθρακες ή άμυλο (n=15). Οι συμμετέχοντες στις ομάδες πρωτεΐνης κατανάλωναν 42 γραμμάρια πρωτεΐνης στο πρωινό. Στη μία η πρωτεΐνη ορού γάλακτος ήταν 28 γραμμάρια -στην άλλη ήταν από διάφορες πηγές. Στην ομάδα των υδατανθράκων το πρωινό περιείχε 17 γραμμάρια πρωτεΐνη.
Μετά από 12 εβδομάδες, η ομάδα που έτρωγε πρωτεΐνη ορού γάλακτος έχασε το μεγαλύτερο βάρος: 7,6 κιλά, σε σύγκριση με 6,1 κιλά για όσους έτρωγαν τις άλλες πρωτεΐνες, και 3,1 κιλά για όσους έτρωγαν υδατάνθρακες.
Οι συμμετέχοντες στην ομάδα της πρωτεΐνης ορού γάλακτος ήταν πιο χορτάτοι και λιγότερο πεινασμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και είχαν χαμηλότερες αιχμές γλυκόζης μετά τα γεύματα. Μεγαλύτερες μειώσεις στην HbA1c παρατηρήθηκαν επίσης, με την ποσοστιαία μεταβολή να είναι 11,5% για την ομάδα πρωτεΐνης ορού γάλακτος έναντι 7,7% για την άλλη ομάδα πρωτεΐνης και 2,9% για την ομάδα υδατανθράκων.
Οι συμμετέχοντες στη δίαιτα με πρωτεΐνη ορού γάλακτος ήταν πιο χορτάτοι και λιγότερο πεινασμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, με χαμηλότερες αιχμές γλυκόζης μετά τα γεύματα σε σύγκριση με τις άλλες δύο δίαιτες, και η HbA1C τους μειώθηκε επίσης περισσότερο από ό,τι με τις άλλες δύο δίαιτες.
«Η δίαιτα με πρωτεΐνη ορού γάλακτος καταστέλλει σημαντικά την ορμόνη της πείνας, τη γκρελίνη. Ένα ρόφημα πρωτεΐνης ορού γάλακτος παρασκευάζεται εύκολα και παρέχει τα πλεονεκτήματα ενός πρωινού υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες στην απώλεια βάρους, τη μείωση της πείνας, τις αιχμές γλυκόζης και την HbA1c», δήλωσε ο Jakubowicz.
Περισσότερες πληροφορίες: High-energy breakfast based on whey protein reduces body weight, postprandial glycemia and HbA1C in Type 2 diabetes.
