Τα μιτοχόνδρια είναι οργανίδια που τροφοδοτούν με ενέργεια τα κύτταρα των φυτών, των ζώων και άλλων ευκαρυωτικών οργανισμών. Και φαίνεται ότι η δραστηριότητα των μιτοχονδρίων προβλέπει, με το πιο ακριβή μέχρι σήμερα γνωστό τρόπο, τη μακροζωία ενός είδους ή το προσδόκιμο ζωής ενός συγκεκριμένου οργανισμού. Η πρόβλεψη αυτή είναι στενά συνδεδεμένη με τις ελεύθερες ρίζες που αναπτύσσονται στα μιτοχόνδρια.
Κατά την παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια παράγονται ορισμένα μόρια, κυρίως από το οξυγόνο που αναπνέει ένας οργανισμός, τα οποία αποκαλούνται ελεύθερες ρίζες και μπορούν να βλάψουν τα μιτοχόνδρια, κάτι που προκαλεί γήρανση. Μια μελέτη του 2008 είχε δείξει ότι τα μιτοχόνδρια παράγουν ελεύθερες ρίζες οξυγόνου με «παλμούς» διαρκείας 10 δευτερολέπτων (οι παλμοί αυτοί ονομάζονται mitoflash).
Παρά το γεγονός ότι η μιτοχονδριακή θεωρία της γήρανσης έχει προταθεί από το 1972 δεν είναι απολύτως αποδεδειγμένη. Ωστόσο πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι τα μιτοχόνδρια παραμένουν οι κύριοι οδηγοί της μακροζωίας ενός συγκεκριμένου οργανισμού ή είδους.
Τώρα, Κινέζοι επιστήμονες αναφέρουν στο επιστημονικό περιοδικό Nature ότι βρήκαν το τρόπο να προβλέπουν με ακρίβεια τη μακροζωία ενός οργανισμού εξετάζοντας τη δραστηριότητα στα μιτοχόνδρια. Διαπίστωσαν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η δραστηριότητα στα μιτοχόνδρια λίγο μετά την ενηλικίωση, κάτι που συνδέεται με την παραγωγή ελευθέρων ριζών, τόσο μικρότερη είναι η διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού. Η έρευνα έγινε σε νηματώδεις σκώληκες, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα ευρήματά τους ισχύουν για όλα τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων.
Ελεύθερες ρίζες και προσδόκιμο ζωής
Η καθηγήτρια Γενετικής δρ Μενγκ-Κιου Ντονγκ, από το Εθνικό Ίδρυμα Βιολογικών Επιστημών του Πεκίνου και οι συνεργάτες της θέλησαν να διαπιστώσουν εάν η συχνότητα παραγωγής των ελεύθερων ριζών (των παλμών) σχετίζεται με τη μακροζωία.
Έτσι, συνέκριναν το ρυθμό αυτών των παλμών σε σκουλήκια που επιζούν κατά μέσον όρο 21 ημέρες με τον ρυθμό των παλμών σε σκουλήκια που επιζούν πάνω από 30 ημέρες.
Διαπίστωσαν ότι τα σκουλήκια που ζούσαν λιγότερο είχαν πιο συχνούς παλμούς λίγο μετά την ενηλικίωση απ’ ό,τι τα μακροβιότερα σκουλήκια. Αυτή η συσχέτιση επαληθεύτηκε στη συνέχεια με 29 γενετικά μεταλλαγμένους σκώληκες, ποικίλης διάρκειας ζωής. Τον πιο αργό ρυθμό μιτοχονδριακών παλμών απεδείχθη ότι είχαν οι μακροβιότεροι σκώληκες απ’ όλους και οι οποίοι ζούσαν 39 ημέρες.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η έρευνα έδειξε πως ο ρυθμός των παλμών αλλάζει ανάλογα με τα βιώματα των ζώων. Τα σκουλήκια, για παράδειγμα, που εκτέθηκαν σε συνθήκες καύσωνα ή δεν ταΐστηκαν για μερικές μέρες, παρουσίασαν μείωση του ρυθμού των παλμών τους στα μιτοχόνδρια και παρατάθηκε ο χρόνος ζωής τους. Από την άλλη μεριά, όταν οι ερευνητές εξέθεσαν τα μακροβιότερα σκουλήκια σε παράγοντες που αύξησαν την παραγωγή των ελευθέρων ριζών στα μιτοχόνδριά τους, μειώθηκε το προσδόκιμο ζωής τους.
Η έρευνα χαρακτηρίστηκε από άλλους επιστήμονες ως σημαντική στις προσπάθειες που γίνονται για να ανακαλυφθούν τα μυστικά της υγείας και της μακροζωίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα μέχρι σήμερα δεν έχει αποδείξει ότι τα διατροφικά αντιοξειδωτικά παρατείνουν τη ζωή. Αντίθετα ορισμένες έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση ορισμένων αντιοξειδωτικών συντομεύει τη ζωή προκαλώντας καρκίνους. Οι ερευνητές υποψιάζονται πως η “δύναμη” των αντιοξειδωτικών δεν βρίσκεται μεγάλη ποσότητά τους αλλά στις μεταξύ τους συνέργειες.
