Οι αμφεταμίνες είναι συνθετικές διεγερτικές ουσίες. Επιδρούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα για να το διεγείρουν και να δώσουν ενέργεια στο χρήστη, περίπου με τον ίδιο τρόπο που ενεργεί και η φυσική αδρεναλίνη του σώματος. Χρησιμοποιείται μερικές φορές στα χάπια αδυνατίσματος γιατί μειώνει την επιθυμία για φαγητό.
Υπάρχουν διάφορα είδη αμφεταμινών: η ίδια η αμφεταμίνη, η μεθαμφεταμίνη, η δεξτροαμφεταμίνη και η δεξτρομεθαμφεταμίνη. Όσον αφορά την επίδραση, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ τους. Οι διαφορές αφορούν τον τρόπο παρασκευής, καθώς και τη σχετική ισχύ κάθε ουσίας.
Παλιότερα, οι ουσίες αυτές αγοράζονταν νόμιμα και χορηγούνταν κατά εκατομμύρια, κυρίως σε γυναίκες ως χάπια διαίτης και ως μέσο για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Χρησιμοποιούνταν επίσης σε μεγάλες ποσότητες από οποιονδήποτε ήθελε να μείνει ξύπνιος, από σπουδαστές που διάβαζαν για τις εξετάσεις τους μέχρι οδηγούς φορτηγών.
Υπάρχει ακόμα μια μεγάλη ποικιλία φαρμάκων τύπου αμφεταμινών, που μειώνουν την όρεξη που διατίθενται για τον έλεγχο του βάρους, και που μπορεί να τα προμηθευτεί κάποιος χωρίς ιατρική συνταγή στο διαδίκτυο, παρά τις αυξανόμενες ανησυχίες για τον κίνδυνο εξάρτησης. Αυτό που χρησιμοποιείται ακόμα ιατρικά είναι η μεθυλφαινιδάτη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων υπερκινητικών παιδιών.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι αμφεταμίνες εμφανίστηκαν πρώτη φορά στην αγορά ως φάρμακα που χορηγούνται για την κατάθλιψη και τη θεραπεία της παθολογικής υπνηλίας (ναρκοληψία). Το 1932, η θειική αμφεταμίνη μπήκε στην αγορά από τη φαρμακευτική εταιρεία Smith, Kline & French (SKF) ως Benzedrine για το άσθμα, εισπνεόμενο και σε ταμπλέτες.
Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι στρατιώτες σε όλα τα σώματα προμηθεύονταν ελεύθερα αμφεταμίνες σε μια προσπάθεια τόνωσης του ηθικού και αντιμετώπισης της κόπωσης από τη μάχη. Υπολογίζεται ότι 72 εκατομμύρια χάπια χορηγήθηκαν στις Βρετανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μετά από αυτό, Αμερικανοί στρατιώτες που πολεμούσαν στην Κορέα πήραν ένα μείγμα από αμφεταμίνη και ηρωίνη, κι έτσι έχουμε την πρώτη καταγεγραμμένη χρήση των “speedballs”.
Καθώς αυξάνονταν οι περιορισμοί και οι έλεγχοι στα φαρμακευτικά προϊόντα, η παράνομη παρασκευή αμφεταμινών απογειώθηκε και το εμπόριο τους συσχετίστηκε κυρίως με τις συμμορίες μοτοσικλετιστών.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ
Στο δρόμο, το ναρκωτικό διατίθεται στους χρήστες ως μια υπόλευκη ή ροζ σκόνη, η οποία μπορεί να ληφθεί από το στόμα (συχνά με ένα ποτό) ή από τη μύτη, ή να διαλυθεί και να προετοιμαστεί για ένεση.
Η αμφεταμίνη είναι ένα από τα πιο νοθευμένα ναρκωτικά και στους χρήστες συχνά πωλούνται ναρκωτικά που της μοιάζουν, όπως η φαινυλπροπανολαμίνη, η εφεδρίνη ή και απλές ταμπλέτες καφεΐνης ή σκόνη. Η παράνομα παρασκευασμένη αμφεταμίνη έχει συχνά αρκετά έντονη μυρωδιά, σαν «ψαρίλα». Η ασυνήθιστη αυτή μυρωδιά προκαλείται από την παρουσία διάφορων χημικών, που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία παρασκευής του ναρκωτικού.
Καθώς είναι ισχυρές διεγερτικές ουσίες, οι αμφεταμίνες παράγουν αισθήματα ευθυμίας, αυξημένης ενεργητικότητας, αυτοπεποίθηση, βελτιωμένη ικανότητα συγκέντρωσης και μια αξιοσημείωτη μείωση στην ανάγκη για ύπνο και φαγητό. Έτσι, τις προτιμούν ως μια «δραστική» ουσία πολλές ομάδες ανθρώπων, όπως οι σπουδαστές, οι αθλητές, οι οδηγοί φορτηγών, και για ψυχαγωγικούς λόγους όσοι θέλουν να μείνουν ξύπνιοι όλη τη νύχτα σε χορούς και πάρτι. Η δυνατότητα της ουσίας να μειώνει την όρεξη και να προκαλεί και μείωση του βάρους εκτιμάται πολύ από όσους θέλουν να αδυνατίσουν.
Με λήψη από το στόμα, μια μέτρια δόση αμφεταμινών θα αρχίσει να επενεργεί αργά (μετά από μισή ώρα περίπου) και η επίδραση της θα διαρκέσει 3-4 ώρες. Η σκόνη αμφεταμίνης που σνιφάρεται δρα πιο γρήγορα -μέσα σε 20 λεπτά περίπου- και οι πιο έντονες επιδράσεις μπορούν να διαρκέσουν 4-6 ώρες. Αν το ναρκωτικό ληφθεί με ένεση, η σωματική και η ψυχολογική επίδραση εντείνεται. Μετά από μια δόση 10-20 mg, που λαμβάνεται με ενδοφλέβια ένεση (την οποία οι χρόνιοι χρήστες ίσως επαναλαμβάνουν κάθε 1-2 ώρες), οι χρήστες νιώθουν μια ξαφνική έντονη έξαψη.
Η επίδραση μιας δόσης μέχρι 60 mg μπορεί να διαρκέσει 4-6 ώρες κι έτσι είναι πολύ πιο οικονομική απ’ όσο η κοκαΐνη, η επίδραση της οποίας διαρκεί μόνο μερικά λεπτά και όπου απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα για να διατηρηθεί η επίδραση. Ο συστηματικός χρήστης μπορεί να καταναλώσει 250-300 mg τη μέρα, αν και έχει αναφερθεί ημερήσια δόση μέχρι και 1.000 mg από κάποιους χρήστες.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Με λήψη από το στόμα σε χαμηλές δόσεις (5-10 mg καθαρής ουσίας), η σωματική επίδραση μπορεί να περιλαμβάνει έντονη αναπνοή και ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, μείωση της όρεξης, διαστολή στις κόρες των ματιών, ξηροστομία, διάρροια και συχνοουρία. Οι αμφεταμίνες μπορεί να προκαλέσουν αντίδραση με συγκεκριμένες τροφές και ποτά που περιέχουν τυραμίνη, όπως το κόκκινο κρασί Chianti και αρκετά τυριά, που μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο και αύξηση αρτηριακής πίεσης.
Οι μεγαλύτερες δόσεις (μέχρι 20 mg καθαρής ουσίας σε περίοδο 24 ωρών) μπορεί να συνοδευτούν από ενίσχυση της επίδρασης που έχουν οι χαμηλότερες δόσεις μαζί με κοκκίνισμα, εφίδρωση, πονοκεφάλους, τρίξιμο των δοντιών, σφίξιμο των σιαγόνων και την αίσθηση έντονης ταχυκαρδίας. Το αίμα πιθανόν να εκτραπεί από τα περιφερειακά αγγεία, κι έτσι ο χρήστης να χλομιάζει, ενώ μπορεί επίσης να νιώθει τα άκρα του κρύα.
Οι αμφεταμίνες έχουν επίσης την τάση να εντείνουν τα αισθήματα και τα συναισθήματα του χρήστη για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Οι χαμηλές με μέτριες δόσεις δεν διακόπτουν τον ειρμό της σκέψης. Οι χρήστες μιλούν λογικά, αλλά μπορεί να γίνουν πολύ ομιλητικοί και μερικές φορές επιθετικοί. Αυτό που στο χρήστη μπορεί να φαίνεται μια ευφυής διορατική σκέψη, διατυπωμένη τεκμηριωμένα, για το νηφάλιο ακροατή μπορεί να είναι μια ασυναρτησία. Οι χρήστες συχνά νιώθουν αυξημένη ικανότητα συγκέντρωσης, όμως αυτή επικεντρώνεται με ψυχαναγκαστική προσήλωση σε ένα συγκεκριμένο έργο.
Ακόμα και με μικρές δόσεις μπορεί να προκληθεί η λεγόμενη «αμφεταμινική ψύχωση». Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση, καθώς και αναστάτωση, ευερεθιστότητα, σύγχυση και πιθανά ξεσπάσματα ανεξέλεγκτης ή και βίαιης συμπεριφοράς. Με τακτική χρήση σε ψηλές δόσεις, η κατάσταση αυτή μπορεί να γίνει σοβαρή. Η ψύχωση υποχωρεί μόλις το ναρκωτικό αποβληθεί από το σώμα, συνήθως μέσα σε μερικές μέρες.
Η διεγερτική επίδραση δεν ενισχύει τις ενεργειακές πηγές του σώματος, αντίθετα τις εξαντλεί. Έτσι ο χρήστης νιώθει κουρασμένος, μόλις ξεθυμάνει η επίδραση της ουσίας. Το σώμα μπορεί να χρειάζεται 1-2 μέρες μέχρι να συνέλθει. Όταν ο χρήστης διακόπτει τη χρήση, νιώθει ακραία κούραση, και μπορεί να κοιμηθεί μέχρι και 48 ώρες. Το ξύπνημα συχνά συνοδεύεται από πείνα και αίσθημα κατάθλιψης. Ο λήθαργος μπορεί να παραμείνει για μερικές μέρες ή εβδομάδες, που κατά τη διάρκεια τους ο χρήστης μπορεί να νιώσει ξανά άγχος ή κρίσεις πανικού.
ΜΕΓΑΛΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Το επίπεδο ανοχής σε κάθε άτομο θα καθορίσει τη δόση, στην οποία θα προκύψει τοξική αντίδραση ή υπερδοσολογία. Αυτή μπορεί να κυμαίνεται από 30-60 mg για ένα χρήστη που δεν έχει ανοχή, μέχρι 500 mg (μισό γραμμάριο) για έναν τακτικό χρήστη.
Αρχάριοι χρήστες έχει αναφερθεί ότι επιβιώνουν με δόσεις αρκετών εκατοντάδων μιλιγκράμ, και συστηματικοί χρήστες με δόσεις αρκετών γραμμαρίων. Τα συμπτώματα της υπερβολικής δοσολογίας περιλαμβάνουν μυϊκούς σπασμούς, ταχυπαλμία και ψηλό πυρετό.
Αν και το ναρκωτικό συνηθίζεται ανάμεσα στους θαμώνες των κλαμπ από τη δεκαετία του 1960, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένοι θάνατοι, όπως με το Έκσταση, που να οφείλονται σε θερμοπληξία. Οι θάνατοι σχετίζονται συνήθως με τη λήψη του ναρκωτικού με ένεση, είτε άμεσα ως υπερβολική δόση είτε από επιπλοκές που προέρχονται από την ενδοφλέβια χρήση του ναρκωτικού.
Η λήψη αμφεταμίνης με ένεση μπορεί γα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς επισύρει τους κινδύνους της υπερβολικής δόσης, της φλεβικής βλάβης, καθώς και την πιθανότητα λοιμώξεων, που περιλαμβάνουν την ηπατίτιδα και τον ιό HIV, αν τα σύνεργα της ένεσηςτα χρησιμοποιούν πολλοί. Το γεγονός ότι η αμφεταμίνη του δρόμου είναι τόσο νοθευμένη με όλων των ειδών τις ουσίες, καθιστά τον κίνδυνο της βλάβης στις φλέβες, τους μυς και το ήπαρ πολύ πιθανό.
Τα άτομα που κάνουν ενέσεις αμφεταμίνης κάνουν πιο συχνά ένεση απ’ ό,τι όσοι κάνουν ενέσεις ηρωίνης, γεγονός που αυξάνει τους κινδύνους. Επίσης ίσως να είναι σεξουαλικά πιο δραστήριοι από τους χρήστες ηρωίνης, οπότε κινδυνεύουν περισσότερο από σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες. Η λήψη αμφεταμίνης με ένεση σε μακροχρόνια βάση σχετίζεται συχνά με το πολύ ποτό ή τη χρήση ηρωίνης και ηρεμιστικών, που λαμβάνονται για τη μείωση της έντασης και του άγχους που προκαλείται από τις αμφεταμίνες. Μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο – η συστηματική χρήση αμφεταμίνης μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην καταπραϋντική, δράση του αλκοόλ, της ηρωίνης και των ηρεμιστικών.
Οι συστηματικοί χρήστες αμφεταμίνης μπορεί να ξεκινήσουν μια περίοδο συνεχούς χρήσης» που να διαρκεί αρκετές μέρες, παραμελώντας το φαγητό και τον ύπνο. Καθώς ο καιρός περνά, η αρχική ευφορία και αυτοπεποίθηση μπορεί να δώσουν τη θέση τους σε ψύχωση, που χαρακτηρίζεται από ξαφνικές εναλλαγές στη διάθεση, πιθανόν βίαιη ή επιθετική συμπεριφορά, καθώς και παραισθήσεις, οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές και απτικές. Ο χρήστης μπορεί να πιστέψει ότι αυτές οι παραισθήσεις είναι πραγματικές ή μπορεί να τις νιώθει γνωρίζοντας ότι είναι προϊόν της φαντασίας και προκαλούνται από το ναρκωτικό.
Παραισθήσεις άλλου τύπου μπορεί να περιλαμβάνουν δυσάρεστες αισθήσεις, όπως τη μυρωδιά του γκαζιού ή την αίσθηση ότι έντομα κινούνται πάνω στο δέρμα. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος, όσοι έχουν λανθάνουσα σχιζοφρένεια να εμφανίσουν την πάθηση μετά από συστηματική έστω και μέτρια χρήση ή ακόμα και μετά από μια μεγάλη δόση.
Επειδή η αμφεταμίνη απομυζά το ασβέστιο από το σώμα, οι συστηματικοί χρήστες έχουν χαλασμένα δόντια σε συνδυασμό με τρίξιμο των δοντιών, όπως προαναφέρθηκε.
Η συστηματική χρήση μπορεί να επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα.
ΕΞΑΡΤΗΣΗ
Η ανοχή στις αμφεταμίνες αναπτύσσεται γρήγορα. Ειδικά όταν το ναρκωτικό λαμβάνεται με ένεση, οι χρήστες μπορεί να παίρνουν δόσεις μέχρι και 2 γραμμαρίων ή περισσότερο, σε μια μάταιη προσπάθεια να επανακτήσουν την αρχική «έξαψη».
Δεν υπάρχουν σωματικά συμπτώματα στέρησης, που να συγκρίνονται με εκείνα των χρηστών οπιούχων. Ωστόσο, το αίσθημα της υπερβολικής κούρασης, της πείνας, της κατάθλιψης και του ακατάστατου ύπνου, που συνοδεύουν μια κρίση μακρόχρονης χρήσης, αποτελούν ένα μοντέλο συμπτωμάτων στέρησης, ειδικά καθώς τα αισθήματα αυτά εξαφανίζονται με την εκ νέου χρήση του ναρκωτικού.
Αν η ουσία λαμβάνεται τακτικά, μπορεί ακόμα και σε χρήστες μικρών ποσοτήτων να εμφανιστεί σημαντική ψυχολογική εξάρτηση, σε σχέση με το αίσθημα ευεξίας, αυτοπεποίθησης και ενεργητικότητας, που προκαλείται από την ουσία. Κάποια άτομα, κυρίως γυναίκες, μπορεί να εξαρτηθούν από την αμφεταμίνη στην προσπάθεια τους να κάνουν δίαιτα ή να παραμείνουν αδύνατοι. Η συστηματική χρήση μερικές φορές συσχετίζεται με την ανορεξία και τη βουλιμία. Υπάρχει μεγάλο ποσοστό υποτροπής ανάμεσα στους συστηματικούς χρήστες που διακόπτουν.
