Η χημειοθεραπεία μπορεί να συρρικνώσει τους καρκινικούς όγκους αλλά στη συνέχεια είναι δυνατόν να επιδεινώσει την εξέλιξη του καρκίνου, προκαλώντας μεταστάσεις στο σώμα του ασθενούς. Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή ενεργοποιείται ένα σύστημα «επισκευής» που επιτρέπει τον καρκίνο να δυναμώσει. Οι μεταστάσεις αυτές μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να εμφανιστούν.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Translational Medicine από Αμερικανούς ερευνητές με επικεφαλής τον Γιώργο Καραγιάννη του Κολλεγίου Ιατρικής Αλμπερτ Αϊνστάιν, της Νέας Υόρκης.
Χημειοθεραπεία είναι η συστηματική χρήση φαρμάκων για τη θεραπεία του καρκίνου. Το φάρμακο χορηγείται με ένεση ή ενδοφλεβίως αλλά και με τη μορφή χαπιού. Σήμερα είναι η πιο συχνή μορφή θεραπείας για τον καρκίνο. Ωστόσο, οι επιστήμονες είπαν ότι η χημειοθεραπεία προσφέρει μια βραχυπρόθεσμη λύση και τελικά μπορεί να θέτει τους ασθενείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται για την καταστολή των καρκινικών όγκων. Ωστόσο, οι επιστήμονες δήλωσαν ότι, ενώ το κάνει αυτό, η θεραπεία ανοίγει μια πύλη για να εξαπλωθούν τα κύτταρα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Μετά από αυτό, ο καρκίνος μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο. “Αυτό εξηγεί γιατί μερικοί ασθενείς, αφού υποβλήθηκαν σε χημειοθεραπεία και κηρύχθηκαν ελεύθεροι καρκίνου, η ασθένεια επανεμφανίζεται και γίνεται πιο θανατηφόρος μερικά χρόνια αργότερα”, είπαν οι ερευνητές.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τις περιπτώσεις 20 ασθενών. Εστίασαν στην επίπτωση της χημειοθεραπείας στο λεγόμενο «μικροπεριβάλλον του όγκου της μετάστασης» (γνωστό και ως ΤΜΕΜ: tumor microenvironments of metastasis). Η ανακάλυψη του τρόπου με τον οποίο το μικροπεριβάλλον του καρκινικού όγκου μπορεί να τροφοδοτήσει τη μετάσταση εντυπωσίασε τους ερευνητές.
Τα “μικροπεριβάλλοντα όγκων μετάστασης”, είναι τοποθεσίες στα αιμοφόρα αγγεία που συσσωρεύονται ειδικά ανοσοποιητικά κύτταρα. Εάν τα ανοσιακά κύτταρα συνδεθούν με ένα καρκινικό κύτταρο, το βάζουν σε ένα αιμοφόρο αγγείο. Δεδομένου ότι τα αιμοφόρα αγγεία φτάνουν παντού μέσα στα σώμα, το αποτέλεσμα είναι η μετάσταση του καρκίνου σε μακρινές περιοχές. Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο αριθμός των “θυρών” των αιμοφόρων αγγείων που επιτρέπουν την εξάπλωση του καρκίνου σε όλο το σώμα αυξήθηκε στους 20 ασθενείς που έλαβαν δύο κοινά φάρμακα χημειοθεραπείας.
Η μελέτη αξιολόγησε δύο ευρέως χρησιμοποιούμενα σχήματα χημειοθεραπειών (με παξιτακλέλη και ένα συνδυασμό δοξορουμπικίνης – κυκλοφωσφαμίδης) και έδειξε ότι η χημειοθεραπεία μπορεί να αυξήσει τις περιοχές ΤΜΕΜ και τα καρκινικά κύτταρα, τόσο στην κυκλοφορία του αίματος όσο και στους πνεύμονες.
Προηγουμένως, πειράματα σε ποντίκια που κράτησαν τρία χρόνια έδειξαν παρόμοια αποτελέσματα. Διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός των καρκινικών κυττάρων που πέρασε στην κυκλοφορία του αίματος αυξήθηκε όταν τα ποντίκια έλαβαν χημειοθεραπεία.
Οι ερευνητές είπαν ότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να αναπτυχθούν φάρμακα που θα αναστέλλουν την ανάπτυξη των ΤΜΕΜ, προκειμένου να βελτιωθούν τα κλινικά οφέλη της χημειοθεραπείας. Είπαν ότι οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, μήπως η τελευταία ενεργοποιήσει τον μηχανισμό εξάπλωσης του καρκίνου στο σώμα τους. Σε αυτή την περίπτωση, προτείνουν τη διακοπή της χημειοθεραπείας και τη χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των όγκων.
Η ίδια ερευνητική ομάδα εξετάζει ήδη κατά πόσο η χημειοθεραπεία μπορεί να πυροδοτήσει μεταστάσεις και σε άλλες μορφές καρκίνου, πέρα από τον καρκίνο του μαστού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που επισημαίνεται αυτό το αποτέλεσμα της χημειοθεραπείας. Το 2012, ερευνητές του Ινστιτούτου Ερευνών για τον Καρκίνο Fred Hutchinson του Σιάτλ, δημοσίευσαν μια μελέτη στο περιοδικό Nature Medicine, αναφέροντας ότι η χημειοθεραπεία μπορεί να ωθήσει τα υγιή κύτταρα γύρω από την περιοχή του όγκου να παράγουν μια πρωτεΐνη (ονομάζεται WNT16B) η οποία βοηθά τα καρκινικά κύτταρα να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν.
