Αυτό που ωθεί σε ανάπτυξη τα βιολογικά προϊόντα είναι ο φόβος που επικρατεί σήμερα γύρω από τα φυτοφάρμακα και τα άλλα συνθετικά χημικά των τροφίμων. Τα φυτοφάρμακα σχεδιάστηκαν να είναι τοξικά για τους εχθρούς των φυτών και να έχουν «αμελητέα επίδραση» στα ζώα και τους ανθρώπους αλλά η εμπειρία δείχνει ότι μπορεί να είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία. Στην Καλιφόρνια της Αμερικής, όπου η κατά κεφαλή κατανάλωση βιολογικών προϊόντων είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, καταγράφηκαν 828 δηλητηριάσεις το 2004 που αποδεδειγμένα προκλήθηκαν από τη χρήση των φυτοφαρμάκων στη διάρκεια της επαγγελματικής χρήση.
Μπορεί το μεγαλύτερο κομμάτι των βιολογικών τροφίμων να είναι τα φυτικά προϊόντα, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά, ωστόσο το ταχύτερα αναπτυσσόμενο κομμάτι αφορά το γάλα, το κρέας και τα αυγά. Τα φάρμακα που δίνονται στα ζώα, ανησυχούν τους καταναλωτές στρέφοντάς τους στις βιολογικές φάρμες όπου χρησιμοποιείται μια διαφορετική ιατρική και προληπτική διαχείριση. Στην ανάπτυξη αυτής της αγοράς συντελούν οι διατροφικές κρίσεις με τις διοξίνες που ξεσπούν κάθε τόσο πανικοβάλλοντας και ευαισθητοποιώντας τους καταναλωτές απέναντι σε θέματα ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων.
Το πρόβλημα με τα συνθετικά χημικά που φτιάχνονται στο εργαστήριο είναι ότι δεν αποσυντίθεται γρήγορα ώστε να μετατραπούν σε κάτι ακίνδυνο και συσσωρεύονται μέσω της τροφικής αλυσίδας στον ανθρώπινο οργανισμό. Για παράδειγμα, από το γρασίδι εισέρχονται στην αγελάδα και μέσω του γάλατoς και του λίπους της στο ανθρώπινο σώμα. Καθώς οι ποσότητες συσσωρεύονται, υπάρχουν ενδείξεις ότι μεταβάλλουν τον τρόπο λειτουργίας των ανθρώπινων ορμονών. Τα χημικά αυτά είναι επίσης ύποπτα για τη μεγάλη αύξηση των αλλεργιών τα τελευταία χρόνια, αλλά και των καρκίνων καθώς κάποια μπορούν να διαπεράσουν τον πυρήνα του κυττάρου και να κάνουν χημική ένωση με μόριο του DNA.
Δεκάδες μελέτες σ’ όλο τον κόσμο δείχνουν ότι το μητρικό γάλα περιέχει φυτοφάρμακα σε ποσοστό 93-100% των δειγμάτων που πολλές φορές υπερβαίνουν το όριο του 0,005 mg/kg την ημέρα. Το DDT που είναι απαγορευμένο στις περισσότερες χώρες από τη δεκαετία του 1970, ανιχνεύεται ακόμα και σήμερα στο ανθρώπινο αίμα και μάλιστα σε χώρες που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ διότι χρειάζεται 30-40 χρόνια για να διασπαστεί.
Προστασία από τα φυτοφάρμακα
Απέναντι στο πρόβλημα των φυτοφαρμάκων, οι ειδικοί δίνουν διάφορες συμβουλές στους καταναλωτές όπως να αποφεύγουν τα γυαλιστερά προϊόντα που παραμένουν συνεχώς φρέσκα και να μην αγοράζουν τα εκτός εποχής γιατί καλλιεργούνται σε θερμοκήπια όπου αναπτύσσονται περισσότεροι μικροοργανισμοί και χρησιμοποιούνται μεγαλύτερες ποσότητες χημικών. Ένας καλός προστατευτικός κανόνας είναι να μην τρώει κάποιος συνέχεια το ίδιο τρόφιμο και από το ίδιο μέρος διότι πιθανόν να συσσωρεύει το ίδιο χημικό. Όταν καταναλώνει μια ποικιλία τροφίμων, το συνολικό τοξικό φορτίο δεν αλλάζει αλλά τα επί μέρους επιβλαβή μόρια είναι λιγότερα. Η λογική είναι ότι τα πολλά μικρά τραύματα είναι προτιμότερα από ένα μεγάλο.
Ο δραστικός τρόπος προστασίας απέναντι στα συνθετικά χημικά θεωρήθηκαν τα βιολογικά προϊόντα που χρησιμοποιούν φυσικές ουσίες ή μερικές φορές και συνθετικές που, όμως, διασπώνται γρήγορα. Η ιδέα έγινε αποδεκτή από τους καταναλωτές και σήμερα το ποσοστό των βιολογικών καλλιεργειών στην Ευρώπη ανέρχεται στο 4,5% της συνολικά καλλιεργούμενης έκτασης. Στην Ιταλία είναι 8,5%, στη Γερμανία είναι 6% και στην Ελλάδα που αυξήθηκε ταχύτατα τα τελευταία χρόνια λόγω των επιδοτήσεων, έφτασε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Μεγάλη ανάπτυξη παρατηρήθηκε στις παιδικές τροφές καθώς οι μητέρες είναι πολύ ευαίσθητες απέναντι στη διατροφή των παιδιών τους.