Η μεγάλη πλειονότητα των πιο συχνά συνταγογραφούμενων φαρμάκων περιέχει τουλάχιστον ένα συστατικό (έκδοχο) ικανό να προκαλέσει παρενέργειες. Αυτό είναι το συμπέρασμα ερευνητών από το Νοσοκομείο Brigham’s and Women’s και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Οι ερευνητές σημείωσαν πως τα ανενεργά συστατικά ενδέχεται να προκαλέσουν δυσανεξία ή σοβαρή αλλεργική αντίδραση.
Γνωστά ως ανενεργά συστατικά (έκδοχα), αυτά τα μόρια προστίθενται για να βελτιώσουν τη γεύση, την διάρκεια ζωής, και άλλα χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών σκευασμάτων, ωστόσο οι συγγραφείς εντόπισαν ότι περισσότερο από το 90% των φαρμάκων που εξετάστηκαν περιέχουν τουλάχιστον ένα συστατικό που μπορεί να προκαλέσει αλλεργικά ή γαστρεντερικά συμπτώματα σε ευαίσθητα άτομα.
Παραδείγματα τέτοιων συστατικών είναι η λακτόζη, το φυστικέλαιο, η γλουτένη και οι χρωστικές ουσίες.
«Όταν είσαι γιατρός, το τελευταίο πράγμα που θέλεις να κάνεις είναι να δώσεις μία φαρμακευτική αγωγή που θα μπορούσε να προκαλέσει οποιαδήποτε παρενέργεια σε κάποιον ασθενή», αναφέρει ο επικεφαλής της μελέτης, γαστρεντερολόγος Giovanni Traverso. Και πρόσθεσε: «Πηγή έμπνευσης για αυτή την έρευνα ήταν ένα περιστατικό που συνέβη όταν ένας ασθενής με κοιλιοκάκη έλαβε φαρμακευτική αγωγή όπου το χάπι περιείχε γλουτένη. Θέλαμε να διερευνήσουμε το πρόβλημα και να εξετάσουμε τα έκδοχα σε χιλιάδες φάρμακα».
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα για 42.052 φάρμακα τα οποία περιείχαν περισσότερα από 354.597 ανενεργά συστατικά.
Τα έκδοχα προστίθεται σε διάφορες μορφές φαρμάκων με σκοπό τη βελτίωση κάποιου χαρακτηριστικού τους (χρώση, αφή, οσμή, όψη, γεύση) ή να βοηθήσουν στην καλύτερη απορρόφηση και διάλυση της δραστικής ουσίας. Αν και γίνονται δοκιμές σε αυτά τα συστατικά για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του πληθυσμού εντούτοις σε ορισμένες αναφορές περιστατικών τα ανενεργά συστατικά ενδέχεται να προκαλέσουν αρνητικές αντιδράσεις σε άτομα με αλλεργίες ή δυσανεξίες.
«Αυτό που είναι αληθινά εντυπωσιακό για αυτά τα δεδομένα είναι η περιπλοκότητά τους», αναφέρει o βιοχημικός Daniel Reker. «Υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικές μορφές χαπιών που έχουν την ίδια ιατρική χρήση αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικά έκδοχα και σε διαφορετικούς συνδυασμούς. Αυτό υπογραμμίζει πόσο περιπλέκεται η δυνατότητα επιλογής, αλλά από την άλλη μεριά δίνεται η δυνατότητα να επιλεγεί η πιο κατάλληλη μορφή φαρμακευτικής αγωγής για έναν ασθενή με ευαισθησίες».
Οι ερευνητές εντόπισαν ένα σύνολο 38 ανενεργών συστατικών τα οποία έχουν περιγραφεί στην βιβλιογραφία και καταγράφηκε ότι προκάλεσαν αλλεργικές αντιδράσεις μετά την λήψη τους. Αναφέρουν ότι το 92,8% των φαρμάκων που ανέλυσαν περιλάμβανε τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω έκδοχα:
- Το 45% των φαρμάκων περιείχε λακτόζη.
- Το 33% των φαρμάκων περιελάμβανε χρωστικές ουσίες.
- Παρότι μόλις το 0,08% των φαρμάκων περιείχε φυστικέλαιο, σε ορισμένα σκευάσματα όπως η προγεστερόνη δεν διατίθενται εναλλακτικές μορφές χωρίς αυτό το ελαιώδες έκδοχο.
«Ενώ χαρακτηρίζουμε αυτά τα συστατικά ως ανενεργά σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι. Αν και οι ποσότητες είναι μικρές δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το όριο ανοχής και ευαισθησίας για κάθε άτομο», είπε ο Traverso. «Αυτό μας ωθεί να σκεφτούμε με μεγαλύτερη σοβαρότητα την παρεχόμενη φροντίδα στον ασθενή καθώς και να αναλογιστούμε τον ρόλο των νομοθετικών ρυθμίσεων όσον αφορά τις ετικέτες των φαρμάκων και την αναφορά όλων των συστατικών που περιέχουν και ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις».
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Translational Medicine.
