Γράφει ο Δρ. Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος (το κείμενο είναι προσαρμογή από το άρθρο Πόνος στον αυχένα και αυχενικό σύνδρομο και από το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο “Ημικρανία και άλλες Κεφαλαλγίες”, έκδοση του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, Αθήνα, 2021).
Η διάγνωση ονομαζόμενου “αυχενικού συνδρόμου” είναι εξαιρετικά διαδεδομένη. Πολλοί άνθρωποι, είτε από μόνοι τους, είτε μετά από ιατρική επίσκεψη, αποδίδουν διάφορα προβλήματα, όπως πόνο στον αυχένα ή στο πίσω μέρος του κεφαλιού, ζάλη και ιλίγγους σε προβλήματα του αυχένα. Μια απεικονιστική εξέταση, ακτινογραφία, αξονική ή και μαγνητική τομογραφία αυχένα που δείχνει κάποιου τύπου αλλοιώσεις ή προβλήματα συνήθως “τεκμηριώνει” τη διάγνωση.
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις όμως, η διάγνωση του “αυχενικού συνδρόμου” είναι λαθεμένη. Καταρχάς, ο όρος “αυχενικό σύνδρομο” δεν αποτελεί συγκεκριμένη ιατρική διάγνωση και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από ιατρούς. Συγκεκριμένα προβλήματα, όπως αυχενική σπονδύλωση, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου κ.α. θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται από τους ιατρούς. Ωστόσο, και αυτά τα συγκεκριμένα προβλήματα, ακόμη και αν υπάρχουν και φαίνονται στις απεικονιστικές εξετάσεις, πολύ συχνά δεν είναι η αιτία για τα συμπτώματα που έχουν οι ασθενείς.
Η παρακάτω άποψη προέρχεται από μία συζήτηση, μεταξύ ασθενούς και ιατρού. Σχολιάζει, λοιπόν, η ασθενής: “…υποφέρω από αυχενικό σύνδρομο που μόνο τα παυσίπονα (βοηθούν). Όταν είμαι σε κρίση, βάζω στον αυχένα κολάρο και φοράω στα μάτια μάσκα για να μην βλέπω φως. Με ενοχλούν και οι έντονοι ήχοι. Οι κρίσεις ξεκινούν συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες. Συχνά, σχετίζονταν με την περίοδο μου, αλλά μετά την εμμηνόπαυση οι κρίσεις έχουν αραιώσει”.
Η συγκεκριμένη ασθενής είναι πεπεισμένη πως το πρόβλημα της είναι το “αυχενικό σύνδρομο”. Ωστόσο, ξεκάθαρα περιγράφει πόνο που έρχεται σε κρίσεις παλαιότερα συσχετιζόμενο με τον μηνιαίο κύκλο της. Στη διάρκεια των κρίσεων δεν θέλει να βλέπει φως. Η περιγραφή αυτή είναι τυπική για ημικρανία. Η περιγραφή αυτή είναι τυπική για ημικρανία. Πόνος στο κεφάλι ή στον αυχένα, που έρχεται σε κρίσεις μεγάλης έντασης, με ενόχληση από το φως και ήχους θα ήταν απίθανο να είναι κάτι άλλο. Ο πόνος από βλάβη στον αυχένα δεν συνοδεύεται από ενόχληση από το φως ή τους ήχους. Η μείωση της συχνότητας των κρίσεων είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο στην ημικρανία, μετά την εμμηνόπαυση- αντίθετα τα αυχενικά προβλήματα, συνήθως εκφυλιστικής φύσεως, με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώνονται.
Γιατί όμως η συγκεκριμένη ασθενής ή ο ιατρός της δεν αναγνώρισαν την ημικρανία και απέδωσαν τα συμπτώματα σε πρόβλημα του αυχένα; Δυστυχώς, αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει σύγχυση για την κλινική εικόνα της ημικρανίας. Πολλοί πιστεύουν πως είναι απαραίτητο να είναι πόνος στο μισό κεφάλι, με κυριότερη εντόπιση στο μάτι ή στον κρόταφο. Αυτό όμως δεν είναι σωστό. Η ημικρανία μπορεί να εντοπίζεται οπουδήποτε στο κεφάλι ή στον αυχένα, στη μία ή και ταυτόχρονα στις δύο πλευρές. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, πόνος στην πλάτη μπορεί να είναι το πρώτο σημείο έναρξης μιας κρίσης ημικρανίας. Η εντόπιση που μπορεί να αλλάζει (δηλαδή ο ίδιος πόνος να είναι άλλοτε στη μία και άλλοτε στην άλλη πλευρά), αλλά κυρίως ότι ο πόνος έρχεται κατά έντονες κρίσεις, που μετά λίγες ώρες ή και 2-3 μέρες περνούν πλήρως, και συνοδεύονται από ενόχληση από φως ή ήχους είναι τυπικά χαρακτηριστικά της ημικρανίας, ενώ αποκλείεται να οφείλονται σε οποιοδήποτε πρόβλημα του αυχένα. Αντίθετα, προβλήματα του αυχένα, συνήθως προκαλούν καθημερινό πόνο, που όντως μπορεί να παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις, αλλά δεν αλλάζει εντόπιση και δεν συνοδεύεται από ενόχληση σε φως και ήχους.
Η άγνοια λοιπόν της τυπικής εικόνας των παθήσεων αυτών, σε συνδυασμό με την εύκολη παραπομπή για απεικονιστικές εξετάσεις (οι οποίες αναδεικνύουν κάποιο πρόβλημα στον αυχένα σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους, καθώς οι φθορές στη αυχενική σπονδυλική στήλη είναι κάτι αναπόφευκτο) οδηγούν στη λαθεμένη εντύπωση πως τα προβλήματα στον αυχένα οδηγούν στα συμπτώματα του ασθενούς. Δυστυχώς, η αντιμετώπιση μυοσκελετικών προβλημάτων είναι πολύ διαφορετική από αυτή της ημικρανίας και η λαθεμένη διάγνωση συνήθως οδηγεί σε μη ικανοποιητική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Στην περίπτωση λοιπόν που υπάρχει πόνος στον αυχένα και πονοκέφαλος ή πόνος στο πίσω μέρος του κεφαλιού, στον αυχένα ή στην ράχη, που συνοδεύεται από ενόχληση σε φως ή και ήχους, ας σκεφτούμε την ημικρανία και όχι το “αυχενικό σύνδρομο”…. Προβλήματα του αυχένα δεν μπορούν να προκαλούν αυτόν τον πόνο. Επίσης, με την ευκαιρία χρήσιμο είναι να αναφερθεί πως ούτε ιλίγγους μπορούν να προκαλούν τα προβλήματα του αυχένα. Η άποψη πως “προβλήματα του αυχένα μπορεί συχνά να πιέζουν τα αγγεία που αιματώνουν τον εγκέφαλο και ως εκ τούτου να προκαλούν ίλιγγο” γενικά δεν ισχύει.
