Η σύγχρονη δυτικού τύπου διατροφή -πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα και ζάχαρη- μεταβάλλει τη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου με τρόπους που μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην υγεία. Αυτό το διατροφικό πρότυπο, το οποίο είναι επίσης χαμηλό σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, μειώνει την ποικιλία των μικροβίων στο πεπτικό σύστημα και τους μεταβολίτες που παράγουν. Αυτό, με τη σειρά του, αυξάνει τον κίνδυνο για διάφορες παθήσεις που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.
Σε νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο δείχνουν πώς τα ποντίκια που τρέφονται με δυτικού τύπου διατροφή δεν είναι σε θέση να αναδημιουργήσουν ένα «υγιές», ποικίλο μικροβίωμα του εντέρου μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά. Αυτά τα ποντίκια ήταν επίσης πιο ευάλωτα σε λοίμωξη από παθογόνα όπως η σαλμονέλα.
Ωστόσο, ποντίκια που έλαβαν τροφή που μιμούνταν χαλαρά μια μεσογειακή διατροφή -πλούσια σε φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως- κατάφεραν γρήγορα να αποκαταστήσουν ένα υγιές και ανθεκτικό μικροβίωμα του εντέρου μετά τη χορήγηση αντιβιοτικών.
«Μείναμε πραγματικά έκπληκτοι από το πόσο δραματικά διαφορετική είναι η διαδικασία ανάρρωσης στα ποντίκια που ακολουθούσαν τη δυτικού τύπου διατροφή σε σχέση με την πιο υγιεινή», δήλωσε η Megan Kennedy, φοιτήτρια στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Ιατρικών Επιστημόνων στο UChicago και κύρια συγγραφέας της μελέτης.
Τα αντιβιοτικά μπορούν να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου. Ενώ συχνά χορηγούνται για τη θεραπεία λοιμώξεων από συγκεκριμένα παθογόνα, τα αντιβιοτικά είναι αδιάκριτα και μπορούν να εξαλείψουν ολόκληρες κοινότητες βακτηρίων, τόσο τα κακά που προκαλούν ασθένειες όσο και τα καλά, συμβιωτικά που μας βοηθούν να διατηρούμαστε υγιείς.
Ο Eugene B. Chang, καθηγητής Ιατρικής Martin Boyer στο UChicago, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, ανέφερε: «Το μικροβίωμα του εντέρου των θηλαστικών είναι σαν ένα δάσος και όταν το καταστρέφεις, πρέπει να έχει μια διαδοχή γεγονότων που συμβαίνουν με μια συγκεκριμένη σειρά για να αποκατασταθεί στην προηγούμενη υγεία του. Όταν ακολουθείς μια δυτική διατροφή, αυτό δεν συμβαίνει επειδή δεν παρέχει τα θρεπτικά συστατικά για τα σωστά μικρόβια την κατάλληλη στιγμή για να ανακάμψουν. Αντίθετα, καταλήγεις με μερικά είδη που μονοπωλούν αυτούς τους πόρους και δεν θέτουν το σκηνικό για άλλους οργανισμούς που απαιτούνται για την ανάκαμψη».
Οι ερευνητές ξεκίνησαν με ποντίκια που τρέφονταν με τροφή που μιμούνταν μια τυπική δίαιτα δυτικού τύπου (WD) ή μια δίαιτα κανονικής τροφής ποντικών (RC) με ποικίλες πηγές φυτικών ινών και χαμηλά λιπαρά. Και οι δύο ομάδες έλαβαν στη συνέχεια αντιβιοτικά. Αργότερα, ορισμένα ποντίκια συνέχισαν την ίδια δίαιτα, ενώ άλλα άλλαξαν στην άλλη δίαιτα.
Οι ερευνητές επανέφεραν επίσης μικρόβια στα ποντίκια μετά από αντιβιοτικά μέσω μεταμόσχευσης μικροβίων κοπράνων (FMT). Η λογική πίσω από τη χρήση FMT είναι ότι μπορεί να αποκαταστήσει μια υγιή ισορροπία στο έντερο μεταφέροντας μικρόβια στα κόπρανα από υγιή ζώα σε ένα άλλο.
Όταν οι ερευνητές ανέλυσαν τη σύνθεση των μικροβίων σε αυτές τις διαφορετικές ομάδες δοκιμής, είδαν ότι μόνο τα ποντίκια που έλαβαν RC, είτε πριν είτε μετά τα αντιβιοτικά, ήταν σε θέση να ανακάμψουν σε μια υγιή ισορροπία μικροβίων. Η ανάλυση έδειξε ότι αυτή η δίαιτα προάγει δίκτυα μεταβολιτών που θέτουν τις βάσεις για την ανοικοδόμηση ενός υγιούς οικοσυστήματος από τα μικρόβια. Η FMT είχε αμελητέα επίδραση στην ανάρρωση, ωστόσο, μεταξύ των ποντικών που έλαβαν δυικού τύπου διατροφή μετά από αντιβιοτικά. Αυτά τα ποντίκια ήταν επίσης ευάλωτα σε μόλυνση από σαλμονέλα, ένα κοινό εντερικό παθογόνο.
Αντίθετα, ο Chang είπε: «Ίσως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη διατροφή για να αναδομήσουμε τα συμβιωτικά μικρόβια που έχουν κατασταλεί με θεραπείες αντιβιοτικών. Μπορούμε να αποκαταστήσουμε το υγιές μικροβίωμα πολύ πιο γρήγορα και να αποτρέψουμε την εμφάνιση πιο ανθεκτικών σε πολλαπλά φάρμακα οργανισμών».
Η Kennedy προτείνει οι άνθρωποι να σκεφτούν να προσθέσουν περισσότερες υγιεινές τροφές στη διατροφή τους για να προετοιμαστούν για μια επερχόμενη χειρουργική επέμβαση όταν γνωρίζουν ότι θα λάβουν αντιβιοτικά.
«Πιστεύω ότι το φαγητό μπορεί να είναι φαρμακευτικό», είπε ο Chang. «Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι η τροφή μπορεί να είναι καθοριστική, επειδή τελικά μπορούμε να αποφασίσουμε ποια συστατικά τροφίμων επηρεάζουν ποιους πληθυσμούς και λειτουργίες του μικροβιώματος του εντέρου».
Περισσότερες πληροφορείς: M. S. Kennedy et al, Diet outperforms microbial transplant to drive microbiome recovery in mice, Nature (2025). DOI: 10.1038/s41586-025-08937-9.
