Η φλεγμονή, που θεωρείται εδώ και καιρό χαρακτηριστικό γνώρισμα της γήρανσης, μπορεί να μην είναι μια καθολική ανθρώπινη εμπειρία, σύμφωνα με νέα μελέτη από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Columbia.
Η έρευνα υποδηλώνει ότι η χρόνια, χαμηλού βαθμού φλεγμονή που σχετίζεται με τη γήρανση -φαίνεται να είναι ένα υποπροϊόν του βιομηχανοποιημένου τρόπου ζωής και ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των πληθυσμών. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο Nature Aging.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τέσσερις πληθυσμούς: δύο βιομηχανοποιημένες ομάδες -την ιταλική μελέτη InCHIANTI και τη Διαχρονική Μελέτη Γήρανσης της Σιγκαπούρης (SLAS)- και δύο αυτόχθονες, μη βιομηχανοποιημένους πληθυσμούς τους Tsimane του Βολιβιανού Αμαζονίου και τους Orang Asli της Χερσονήσου της Μαλαισίας. Ενώ η υπογραφή της φλεγμονής ήταν παρόμοια μεταξύ των δύο βιομηχανοποιημένων πληθυσμών, αυτό δεν ίσχυε στις αυτόχθονες ομάδες, όπου τα επίπεδα φλεγμονής οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στη μόλυνση και όχι στην ηλικία.
«Σε βιομηχανοποιημένα περιβάλλοντα, βλέπουμε σαφείς συνδέσεις μεταξύ φλεγμονής και ασθενειών όπως η χρόνια νεφρική νόσος. Αλλά σε πληθυσμούς με υψηλά ποσοστά μόλυνσης, η φλεγμονή φαίνεται να αντανακλά περισσότερο το φορτίο των μολυσματικών ασθενειών παρά την ίδια τη γήρανση», είπε ο Alan Cohen, κύριος συγγραφέας, αναπληρωτής καθηγητής Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας στη Σχολή Columbia Mailman και μέλος ΔΕΠ του Κέντρου Γήρανσης Butler Columbia.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ οι αυτόχθονες πληθυσμοί, ιδιαίτερα οι Tsimane, είχαν υψηλά συστατικά της φλεγμονής, αυτά δεν αυξάνονταν με την ηλικία και, το πιο σημαντικό, δεν οδήγησαν στις χρόνιες ασθένειες που μαστίζουν τις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες χρόνιες ασθένειες -διαβήτης, καρδιακές παθήσεις, Αλτσχάιμερ κ.λπ.- είναι σπάνιες ή σε μεγάλο βαθμό απουσιάζουν στους αυτόχθονες πληθυσμούς, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και όταν οι νέοι αυτόχθονες έχουν προφίλ που μοιάζουν επιφανειακά με αυτά των ηλικιωμένων βιομηχανοποιημένων ενηλίκων, αυτά τα προφίλ δεν οδηγούν σε παθολογικές συνέπειες.
«Αυτά τα ευρήματα πραγματικά αμφισβητούν την ιδέα ότι η φλεγμονή είναι κακή αυτή καθαυτή», δήλωσε ο Cohen. «Αντίθετα, φαίνεται ότι η φλεγμονή -και ίσως και άλλοι μηχανισμοί γήρανσης- μπορεί να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον. Από τη μία πλευρά, αυτό είναι δύσκολο, επειδή δεν θα υπάρχουν καθολικές απαντήσεις στα επιστημονικά ερωτήματα. Από την άλλη, είναι πολλά υποσχόμενο, επειδή σημαίνει ότι μπορούμε να παρέμβουμε και να αλλάξουμε τα πράγματα».
Η μελέτη χρησιμοποίησε μια ομάδα 19 κυτοκινών -μικρών πρωτεϊνών ανοσολογικής σηματοδότησης- για να αξιολογήσει τα πρότυπα της φλεγμονής. Ενώ αυτοί οι δείκτες ευθυγραμμίζονταν με τη γήρανση στα σύνολα δεδομένων της Ιταλίας και της Σιγκαπούρης, δεν αναπαράχθηκαν μεταξύ των Tsimane και Orang Asli, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα διαμορφώθηκε από επίμονες λοιμώξεις και ξεχωριστές περιβαλλοντικές εκθέσεις.
Τα βασικά ευρήματα περιλαμβάνουν:
- Περίπου το 66% των Tsimane είχε τουλάχιστον μία εντερική παρασιτική λοίμωξη. Πάνω από το 70% των Orang Asli είχε μια διαδεδομένη λοίμωξη.
- Οι φλεγμονώδεις δείκτες συνδέονταν έντονα με χρόνιες ασθένειες σε βιομηχανοποιημένους πληθυσμούς, αλλά όχι σε αυτόχθονες ομάδες.
Η μελέτη αμφισβητεί την υπόθεση των καθολικών βιοδεικτών γήρανσης, υποδηλώνοντας αντ’ αυτού ότι οι διαδικασίες ανοσολογικής γήρανσης είναι ειδικές για τον πληθυσμό και επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το σύνολο των περιβαλλοντικών εκθέσεων, τρόπων ζωής και μολυσματικών παραγόντων.
«Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν μια εξελικτική αναντιστοιχία μεταξύ του ανοσοποιητικού μας συστήματος και των περιβαλλόντων στα οποία ζούμε τώρα», εξήγησε ο Cohen. «Η φλεγμονή μπορεί να μην είναι άμεσο προϊόν της γήρανσης, αλλά μάλλον μια αντίδραση στις βιομηχανοποιημένες συνθήκες».
Οι συγγραφείς ζητούν μια επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο μετρώνται η γήρανση και η φλεγμονή σε όλους τους πληθυσμούς και τονίζουν την ανάγκη για τυποποιημένα εργαλεία που λαμβάνουν υπόψη το περιβάλλον.
«Παράγοντες όπως το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής, η υψηλή σωματική δραστηριότητα ή μια δίαιτα πολύ χαμηλών λιπαρών και η μόλυνση μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο γερνάει το ανοσοποιητικό σύστημα», δήλωσε ο Cohen. «Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν αυτά τα στοιχεία θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών στρατηγικών παγκόσμιας υγείας».
Περισσότερες πληροφορίες: Franck, M., et al. (2025). Nonuniversality of inflammaging across human populations. Nature Aging. doi.org/10.1038/s43587-025-00888-0.
