To σύνδρομο Werner, μια σπάνια γενετική διαταραχή που προκαλεί επιταχυνόμενη γήρανση. Από την ηλικία των είκοσι ετών, οι ασθενείς εμφανίζουν γκρίζα μαλλιά, τριχόπτωση, καταρράκτη, διαβήτη και άλλες παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία και παρατηρούνται συνήθως στους ηλικιωμένους. Επιπλέον, οι ασθενείς αναπτύσσουν σοβαρά και μη θεραπεύσιμα δερματικά έλκη, που συχνά απαιτούν ακρωτηριασμό άκρων, και αντιμετωπίζουν πρόωρο θάνατο από καρδιαγγειακές παθήσεις ή καρκίνο. Αυτή η εξουθενωτική πάθηση, η οποία επηρεάζει περίπου εννέα άτομα ανά εκατομμύριο ανθρώπους στην Ιαπωνία, δεν διαθέτει αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές.
Είναι ενδιαφέρον ότι μια μελέτη του 2019 από το εργαστήριο Vilhelm Bohr έδειξε ότι ασθενείς με σύνδρομο Werner είχαν μειωμένα επίπεδα νικοτιναμιδίου αδενίνης δινουκλεοτιδίου (NAD+), ενός βιομορίου κρίσιμου για την παραγωγή κυτταρικής ενέργειας, την επιδιόρθωση του DNA και διάφορες μεταβολικές διεργασίες. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι η μείωση του NAD+ μπορεί να συμβάλλει στην εξέλιξη της νόσου.
Ενώ η άμεση χορήγηση συμπληρωμάτων NAD+ δεν είναι εφικτή στα θηλαστικά, η χρήση του προδρόμου του που είναι μια μορφή βιταμίνης της Β3 και ονομάζεται νικοτιναμίδιο ριβοζιδίου ή (NR) έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα σε μελέτες σε ζώα, παρατείνοντας τη διάρκεια ζωής και προστατεύοντας από την ηλικιακή φθορά. Σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, το νικοτιναμίδιο ριβοζιδίου έχει επίσης δείξει οφέλη κατά της χρόνιας φλεγμονής, των μεταβολικών διαταραχών και της μυϊκής αδυναμίας σε διάφορους πληθυσμούς. Ωστόσο, οι επιδράσεις του NR στο σύνδρομο Werner παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Αναπληρωτή Καθηγητή Masaya Koshizaka από το Κέντρο Προληπτικών Ιατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Chiba/Τμήμα Διαβήτη, Μεταβολισμού και Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Chiba στην Ιαπωνία, διεξήγαγε την πρώτη αυστηρή κλινική δοκιμή NR στον κόσμο σε ασθενείς με σύνδρομο Werner. Η εργασία δημοσιεύτηκε στο Aging Cell στις 3 Ιουνίου 2025 -συνεργάστηκε ο καθηγητής Vilhelm Bohr από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης στη Δανία.
Η εικόνα στα αριστερά απεικονίζει έναν ασθενή με σύνδρομο Werner σε ηλικία 15 ετών. Η εικόνα στα δεξιά απεικονίζει το ίδιο άτομο σε ηλικία 48 ετών. Πίστωση: Τμήμα Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, ΗΠΑ. Σύνδεσμος πηγής: http://www.pathology.washington.edu/
Αυτή η πρωτοποριακή εργασία περιελάμβανε μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας της συμπλήρωσης NR. Η ερευνητική ομάδα ενέγραψε ασθενείς με σύνδρομο Werner σε ένα διασταυρούμενο σχέδιο, όπου οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε μια ημερήσια δόση νικοτιναμιδίου ριβοζιδίου είτε ένα εικονικό φάρμακο για 26 εβδομάδες και στη συνέχεια άλλαξαν θεραπείες για άλλες 26 εβδομάδες. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τα επίπεδα NAD+ στο αίμα, το μέγεθος του δερματικού έλκους, την αρτηριακή σκληρία και τη νεφρική λειτουργία.
Η χορήγηση συμπληρωμάτων NR αύξησε σημαντικά τα επίπεδα NAD+ στο αίμα του ασθενούς σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Σημαντικό είναι ότι το νικοτιναμίδιο ριβοζιδίου βελτίωσε την αρτηριακή σκληρία (δείκτη κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου), μείωσε την περιοχή του δερματικού έλκους και φάνηκε να επιβραδύνει την εξέλιξη της νεφρικής δυσλειτουργίας -όλα αυτά χωρίς σοβαρές παρενέργειες.
Επιπλέον, μια ολοκληρωμένη εξέταση των μεταβολιτών στο αίμα αποκάλυψε ότι η θεραπεία με NR μείωσε τα επίπεδα κρεατινίνης και άλλων ενώσεων που σχετίζονται με τη νεφρική δυσλειτουργία. Αυτό υποδηλώνει ότι το NR μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της νεφρικής λειτουργίας, αντιμετωπίζοντας μια άλλη σοβαρή επιπλοκή του σύνδρομο Werner.
Αυτή η μελέτη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση του πώς η αποκατάσταση του NAD+ με νικοτιναμίδιο ριβοζιδίου μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της υποκείμενης βιολογίας του σύνδρομο Werner. Υποστηρίζοντας την καρδιαγγειακή, δερματική και νεφρική υγεία, το NR δείχνει τη δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ασθενών με αυτή την καταστροφική πάθηση.
Τα πολλαπλά οφέλη της θεραπείας σε πολλά διαφορετικά συστήματα οργάνων δείχνουν ότι η μείωση του NAD+ μπορεί να είναι ένας θεμελιώδης μηχανισμός στο σύνδρομο Werner που μπορεί να στοχευθεί θεραπευτικά. «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι το νικοτιναμίδιο ριβοζιδίου θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μια πολύτιμη θεραπευτική επιλογή για δύο κύρια συμπτώματα, την αρτηριοσκλήρωση και τα δερματικά έλκη, καθώς και για την πρόληψη της μείωσης της νεφρικής λειτουργίας», είπε ο Δρ. Koshizaka.
Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά δεδομένου ότι τα μη θεραπεύσιμα δερματικά έλκη επηρεάζουν πάνω από το 70% των ασθενών με σύνδρομο Werner, οδηγώντας συχνά σε ακρωτηριασμό, ενώ οι καρδιαγγειακές παθήσεις παραμένουν η κύρια αιτία πρόωρης θνησιμότητας σε αυτόν τον πληθυσμό.
Αν και απαιτούνται μεγαλύτερες μελέτες για την επέκταση αυτών των ευρημάτων, αυτή η πρωτοποριακή έρευνα προσφέρει νέα ελπίδα για ασθενείς με σύνδρομο Werner που εδώ και καιρό δεν είχαν αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις της σε αυτή τη σπάνια πάθηση, η μελέτη παρέχει επίσης πολύτιμες γνώσεις για τη βιολογία της γήρανσης και τις πιθανές παρεμβάσεις.
Περισσότερες πληροφορίες: Mayumi Shoji et al, Nicotinamide Riboside Supplementation Benefits in Patients With Werner Syndrome: A Double‐Blind Randomized Crossover Placebo‐Controlled Trial, Aging Cell (2025). DOI: 10.1111/acel.70093.
