Τα υψηλά επίπεδα μιας ορμόνης που βρίσκεται στα κύτταρα του εντέρου θα μπορούσαν να αποτελούν τη βάση πολλών περιπτώσεων χρόνιας διάρροιας και να βοηθήσουν στην εξήγηση έως και 40% των περιπτώσεων ασθενών με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με διάρροια, σύμφωνα με μια νέα μελέτη με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Cambridge. Η εντερική ορμόνη ονομάζεται INSL5.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Gut, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας εξέτασης αίματος και υποδεικνύει μια πιθανή νέα θεραπεία.
Όταν τρώμε, το συκώτι απελευθερώνει χολικό οξύ για να διασπάσει τα λίπη, ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από το σώμα. Το χολικό οξύ απελευθερώνεται στο άνω άκρο του λεπτού εντέρου και στη συνέχεια απορροφάται πίσω στο σώμα στο κάτω άκρο του.
Ωστόσο, περίπου ένα άτομο στα 100 επηρεάζεται από μια πάθηση γνωστή ως διάρροια από χολικό οξύ (γνωστή και ως δυσαπορρόφηση χολικού οξέος), κατά την οποία το χολικό οξύ δεν επαναπορροφάται σωστά και καταλήγει στο παχύ έντερο (κόλον). Μπορεί να προκαλέσει επείγουσα και υδαρή διάρροια, και οι ασθενείς διατρέχουν κίνδυνο επεισοδίων ακράτειας.
Η διάρροια από χολικό οξύ μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, καθώς προς το παρόν δεν υπάρχουν τακτικές κλινικές εξετάσεις αίματος. Πολλά άτομα διαγιγνώσκονται με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, έναν γενικό όρο για μια σειρά παθήσεων. Πιστεύεται ότι ένα στα 20 άτομα έχει σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, εκ των οποίων εκτιμάται ότι ένας στους τρεις ασθενείς με διάρροια ως κύριο σύμπτωμα έχουν αδιάγνωστη διάρροια από χολικό οξύ.
Μελέτες σε ποντίκια έχουν προηγουμένως υποδείξει ότι η ορμόνη του εντέρου γνωστή ως Ινσουλινοειδές Πεπτίδιο 5 (INSL5: Insulin-Like Peptide 5) -που υπάρχει στα κύτταρα στο άκρο του παχέος εντέρου και του ορθού- μπορεί να παίζει ρόλο στη χρόνια διάρροια. Το INSL5 απελευθερώνεται από αυτά τα κύτταρα όταν ερεθίζεται από to χολικό οξύ.
Ερευνητές στο Ινστιτούτο Μεταβολικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Cambridge διερευνούν εάν αυτή η ορμόνη μπορεί επίσης να αποτελεί τη βάση της χρόνιας διάρροιας στους ανθρώπους. Αυτό κατέστη δυνατό χάρη σε ένα νέο τεστ αντισωμάτων που αναπτύχθηκε από τη φαρμακευτική εταιρεία Eli Lilly, με την οποία συνεργάζεται η ερευνητική ομάδα, το οποίο τους επιτρέπει να μετρούν μικροσκοπικές ποσότητες INSL5.
Μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας που εξέταζε τρόπους για την ενεργοποίηση της απελευθέρωσης της εντερικής ορμόνης GLP-1 -της ορμόνης στην οποία βασίζονται τα φάρμακα απώλειας βάρους- είχε προηγουμένως διαπιστώσει ότι η χορήγηση κλύσματος χολικού οξέος σε υγιείς εθελοντές προκάλεσε την απελευθέρωση της GLP-1, αλλά είχε την ακούσια συνέπεια της πρόκλησης διάρροιας.
Όταν η ομάδα του Cambridge ανέλυσε δείγματα από αυτή τη μελέτη, διαπίστωσε ότι το κλύσμα χολικού οξέος προκάλεσε προσωρινή αύξηση των επιπέδων INSL5 -και όσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα INSL5, τόσο πιο γρήγορα χρειάζονταν οι εθελοντές να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα. Αυτό επιβεβαίωσε ότι το INSL5 είναι πιθανό να παίζει ρόλο σε χρόνιες περιπτώσεις διάρροιας.
Όταν η ομάδα ανέλυσε δείγματα που ελήφθησαν από τον καθηγητή Julian Walters στο Imperial College London, τα οποία περιλαμβάνουν δείγματα από ασθενείς με διάρροια από χολικά οξέα, διαπίστωσε ότι ενώ τα επίπεδα INSL5 ήταν σχεδόν μη ανιχνεύσιμα σε υγιείς εθελοντές, ήταν πολύ υψηλότερα σε ασθενείς με διάρροια από χολικά οξέα. Επιπλέον, όσο υψηλότερο ήταν το επίπεδο INSL5, τόσο πιο υδαρή ήταν τα δείγματα κοπράνων τους.
Ο Δρ. Chris Bannon από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, πρώτος συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε: «Αυτό ήταν ένα πολύ συναρπαστικό εύρημα επειδή μας έδειξε ότι αυτή η ορμόνη θα μπορούσε να παίζει σημαντικό ρόλο στα συμπτώματα αυτής της παρεξηγημένης πάθησης. Σήμαινε επίσης ότι θα μπορούσε να μας επιτρέψει να αναπτύξουμε μια εξέταση αίματος που θα βοηθήσει στη διάγνωση της διάρροιας από χολικά οξέα εάν τα επίπεδα INSL5 είναι υψηλά μόνο σε αυτά τα άτομα.
«Όταν πηγαίνετε στον γιατρό με χρόνια διάρροια, είναι πιθανό να σας κάνει εξετάσεις για τροφικές δυσανεξίες, να αποκλείσει μια λοίμωξη ή να αναζητήσει σημάδια φλεγμονής. Έχει υπάρξει σημαντικό ερευνητικό ενδιαφέρον για το μικροβίωμα, αλλά οι ορμόνες του εντέρου έχουν παραμεληθεί. Αλλά γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι οι ορμόνες του εντέρου παίζουν σημαντικό ρόλο σε πράγματα όπως η υγεία του εντέρου και η διαχείριση του βάρους.
Η ορμόνη INSL5 παρέχει επίσης έναν πιθανό στόχο για θεραπεία. Ο Bannon και οι συνεργάτες του έλαβαν περαιτέρω δείγματα από τον καθηγητή Robin Spiller στο Πανεπιστήμιο του Nottingham, ο οποίος είχε χορηγήσει το φάρμακο κατά της ναυτίας ondansetron -γνωστό ότι μπλοκάρει τη δράση του INSL5 σε ποντίκια σε ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Η ανάλυση αυτών των δειγμάτων από την ομάδα του Cambridge έδειξε ότι περίπου το 40% αυτών των ασθενών είχαν αυξημένα επίπεδα INSL5, παρόλο που είχαν αποκλείσει τη δυσαπορρόφηση χολικού οξέος, και αυτοί οι ασθενείς ανταποκρίθηκαν καλύτερα με το φάρμακο ondansetron.
Ο ακριβής λόγος για τον οποίο το φάρμακο ondansetron είναι αποτελεσματικό είναι προς το παρόν ασαφής, αν και μια γνωστή παρενέργεια του φαρμάκου είναι η δυσκοιλιότητα. Η ομάδα θα διερευνήσει τώρα περαιτέρω αυτό το θέμα, ελπίζοντας ότι θα τους επιτρέψει είτε να επαναχρησιμοποιήσουν το φάρμακο είτε να αναπτύξουν ακόμη καλύτερες θεραπείες. Η διάρροια από χολικό οξύ συνήθως αντιμετωπίζεται με τα λεγόμενα δεσμευτικά χολικού οξέος, αλλά αυτά είναι αποτελεσματικά μόνο σε περίπου τα δύο τρίτα των ασθενών.
Ο Bannon πρόσθεσε: «Συχνά με ρωτούν γιατί θα έχουμε μια ορμόνη που δίνει διάρροια. Το θεωρώ ως ένα είδος αισθητήρα δηλητηριάσεων. Τα χολικά οξέα δεν προορίζονται για να βρίσκονται στο παχύ έντερο -είναι ερεθιστικά για το παχύ έντερο και τοξικά για το μικροβίωμα. Είναι λογικό να υπάρχει κάτι που ανιχνεύει τις τοξίνες και βοηθά το σώμα να τις αποβάλει. Αλλά δημιουργείται πρόβλημα αν πυροδοτείται πάντα από το χολικό οξύ, προκαλώντας πολύ έντονα συμπτώματα».
Περισσότερες πληροφορίες: Insulin-like peptide 5 is released in response to bile acid in the rectum and is associated with diarrhoea severity in patients with bile acid diarrhoea. Gut, 2025; gutjnl-2025-335393 DOI: 10.1136/gutjnl-2025-335393.
