Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική και ιδιαίτερα κληρονομική πάθηση, που επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικής προδιάθεσης και τροποποιήσιμων συμπεριφορών τρόπου ζωής. Ενώ η συμβολή της σύνθεσης της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας στο ενεργειακό ισοζύγιο είναι καλά εδραιωμένη, ολοένα και περισσότερα στοιχεία υπογραμμίζουν τον ρόλο των κιρκαδικών ρυθμών, ιδιαίτερα του χρόνου των γευμάτων, στη ρύθμιση της μεταβολικής υγείας.
Οι διαταραχές στον συγχρονισμό μεταξύ ενδογενών βιολογικών ρυθμών και εξωτερικών συμπεριφορικών ενδείξεων, όπως ο χρόνος πρόσληψης τροφής, έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, αντίστασης στην ινσουλίνη και σχετικών καρδιομεταβολικών διαταραχών. Ωστόσο, οι μηχανισμοί και ο βαθμός στον οποίο ο χρόνος πρόσληψης γεύματος αλληλεπιδρά με τη γενετική προδιάθεση για να επηρεάσει τα αποτελέσματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία δεν παραμένουν πλήρως σαφείς.
Ερευνητές με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης αναφέρουν ότι η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού σχετίζεται με μειωμένη μακροπρόθεσμη διατήρηση βάρους μετά από μια διαιτητική παρέμβαση για την παχυσαρκία. Η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού ως παράγοντας κινδύνου για παχυσαρκία είναι ιδιαίτερα έντονη σε άτομα με υψηλότερη γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία, στα οποία η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού συνδέεται με υψηλότερες τιμές ΔΜΣ, ενώ σε άτομα με χαμηλότερη γενετική προδιάθεση, αυτή η σχέση δεν παρατηρείται.
Ο χρόνος των γευμάτων έχει επιστήσει την προσοχή στις σχετικές επιδράσεις στον μεταβολισμό, την ενεργειακή δαπάνη και την κιρκαδική ευθυγράμμιση. Το Zeitgeber, ένα ρυθμικά εμφανιζόμενο σωματικό φαινόμενο που λειτουργεί ως ένδειξη στη ρύθμιση των κιρκαδικών ρυθμών του σώματος, μπορεί επίσης να συγχρονίσει μεταβολικούς ιστούς όπως το ήπαρ, το πάγκρεας και τον λιπώδη ιστό. Οι αλλαγές στον χρόνο λήψης τροφής μπορούν να μεταβάλουν το zeitgeber, οδηγώντας σε αλλαγή στον μοριακό χρονισμό των κιρκαδικών σημάτων του ρολογιού και, κατά συνέπεια, στους ρυθμούς στη μεταβολική λειτουργία.
Οι περιφερειακοί ταλαντωτές σε μεταβολικά όργανα και ιστούς ευαίσθητους στο χρόνο λήψης τροφής ενδέχεται να αποσυγχρονιστούν από το κεντρικό ρολόι, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στο φως του περιβάλλοντος. Υποτίθεται ότι μια τέτοια εσωτερική κιρκαδική κακή ευθυγράμμιση μπορεί να συμβάλλει σε δυσμενή καρδιομεταβολικά χαρακτηριστικά και παχυσαρκία.
Στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Obesity, η ομάδα πραγματοποίησε γραμμικές αναλύσεις παλινδρόμησης για να ελέγξει εάν ο χρόνος λήψης γεύματος αλληλεπιδρά με μια πολυγονιδιακή βαθμολογία σε ολόκληρο το γονιδίωμα για τον ΔΜΣ και τη μακροπρόθεσμη διατήρηση της απώλειας βάρους.
Στους συμμετέχοντες περιλαμβάνονταν 1.195 ενήλικες με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία (μέση ηλικία 41 έτη, 80,8% γυναίκες) που εγγράφηκαν σε έξι κλινικές απώλειας βάρους σε όλη την Ισπανία μέσω της μελέτης Obesity, Nutrigenetics, Timing, and Mediterranean (ONTIME), η οποία συνδύαζε μια 16 εβδομάδων συμπεριφορική θεραπεία απώλειας βάρους με μια αξιολόγηση βάρους μετά τη θεραπεία περίπου στα 12 έτη (μέσος όρος 12 ± 3 έτη).
Οι ερευνητές υπολόγισαν μια βαθμολογία πολυγονιδιακού κινδύνου για τον ΔΜΣ από 900.492 μονονουκλεοτιδικούς πολυμορφισμούς και αξιολόγησαν τον χρόνο των γευμάτων. Το μέσο σημείο πρόσληψης γεύματος υπολογίστηκε ως ο ενδιάμεσος χρόνος μεταξύ του πρώτου και του τελευταίου γεύματος ενός συμμετέχοντα, σταθμισμένος σε καθημερινές και Σαββατοκύριακα. Τα μοντέλα γραμμικής παλινδρόμησης προσαρμόστηκαν για ηλικία, φύλο, κλινική τοποθεσία και κύρια στοιχεία καταγωγής.
Κάθε καθυστέρηση 1 ώρας στο μέσο σημείο πρόσληψης γεύματος συσχετίστηκε με αύξηση του ΔΜΣ σχεδόν κατά 1 kg/m2, βραδύτερο ρυθμό απώλειας βάρους 0,05 κιλά την εβδομάδα και αύξηση 3% στο βάρος που ανακτήθηκε μετά από κατά μέσο όρο 12 χρόνια. Δεν εμφανίστηκε συσχέτιση σε ομάδες χαμηλότερου κινδύνου.
Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος των γευμάτων σχετίζεται με τη διατήρηση της απώλειας βάρους και μετριάζει τον γενετικό κίνδυνο, υποδηλώνοντας ότι η πρόωρη κατανάλωση φαγητού θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος εξατομικευμένων παρεμβάσεων για την παχυσαρκία.
Περισσότερες πληροφορίες: R De la Peña‐Armada et al, Early meal timing attenuates high polygenic risk of obesity, Obesity (2025). DOI: 10.1002/oby.24319. Divya Joshi et al, Timing Matters: Early Eating Mitigates Genetic Susceptibility for Obesity, Obesity (2025). DOI: 10.1002/oby.24350.
