Καθώς ο καιρός ψυχραίνει, αρχίζουν και τα υψηλότερα ποσοστά αναπνευστικών παθήσεων. Οι τρεις πιο σημαντικοί ιοί που πλήττουν το αναπνευστικό είναι της γρίπης, η Covid-19 και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV). Στον RSV δόθηκε περισσότερη προσοχή μόλις το 2021 (πριν οι γιατροί δεν χρειαζόταν να καταγράφουν τις μολύνσεις που σημαίνει ότι τα δεδομένα είναι ελάχιστα). Τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο.
Ο RSV είναι η κύρια αιτία νοσηλειών στα παιδιά κάτω των 2 ετών παγκοσμίως, και είναι επίσης υπεύθυνος για πολλές νοσηλείες και θανάτους στους ηλικιωμένους και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ιός εξαπλώνεται μέσω σταγονιδίων από βήχα, φτέρνισμα ή άμεση επαφή με μολυσμένες επιφάνειες. Το 70% των βρεφών θα μολυνθεί στον πρώτο χρόνο της ζωής του και σχεδόν όλα τα παιδιά πριν από την ηλικία των 2 ετών. Η πρώιμη λοίμωξη σχετίζεται με επαναλαμβανόμενα επεισόδια συριγμού-άσθματος στα παιδιά. Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια και μοιάζουν με κρυολόγημα, αλλά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες όπως βρογχιολίτιδα και πνευμονία.
Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες εργάζονταν εντατικά για να αναπτύξουν αποτελεσματικά εμβόλια κατά του RSV, καθώς δεν υπήρχε πρόληψη των σοβαρών επιπλοκών του ιού. Ωστόσο, μόνο πρόσφατα υπάρχουν εμβόλια για τον RSV, σηματοδοτώντας ένα μεγάλο βήμα στην πρόληψη αυτής της επικίνδυνης λοίμωξης.
Το 2023 ήταν ένα έτος σταθμός για την ιστορία του RSV. Έλαβε έγκριση από τον ΕΜΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων) για κλινική χρήση το εμβόλιο έναντι της πρωτεΐνης F του RSV, το RSVpreF (Abrysvo, Pfizer), για εποχική χορήγηση σε έγκυες κύησης 32-36 εβδομάδων με σκοπό την προστασία του βρέφους. Το εμβόλιο προστατεύει τα βρέφη για έως και έξι μήνες. Δρα παρέχοντας παθητική ανοσία (από τη μητέρα) σε αντίθεση με την ενεργητική ανοσία (την ανοσολογική απόκριση του ίδιου του μωρού). Μέχρι τη γέννηση του μωρού, τα αντισώματά του είναι επαρκή για να το προστατεύσουν τους πρώτους μήνες της ζωής του, όταν είναι πιο ευάλωτο σε σοβαρή νόσο. Το εμβόλιο έλαβε έγκριση και για ενήλικες άνω των 60 ετών.
Επίσης, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, το nirsevimab, (διαφέρει από το εμβόλιο, αλλά χορηγείται ως ένεση) είναι διαθέσιμο για παιδιά έως δύο ετών που βρίσκονται σε κίνδυνο, ειδικά εάν οι μητέρες τους δεν έλαβαν το εμβόλιο RSV κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Χορηγείται στο μωρό με ενδομυϊκή ένεση, συνήθως στον μηρό.
Το 2023 εγκρίθηκε από τον ΕΜΑ και το εμβόλιο RSVPreF3 (Arexvy της GSK) για ενήλικες άνω των 60 ετών (με υψηλό κίνδυνο). Τα εμβόλια είναι μιας δόσης που συνιστώνται για όλους ηλικίας 75+ ετών ή για άτομα άνω των 60 ετών που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο λόγω ιατρικών παθήσεων, όπως:
- Χρόνιες σοβαρές καρδιαγγειακές παθήσεις (π.χ. συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ισχαιμικής ή άλλης αιτιολογίας, μυοκαρδιοπάθεια, συγγενής καρδιοπάθεια, αλλά όχι απλή αρτηριακή υπέρταση).
- Χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια σε χρόνια αγωγή, εμφύσημα, κυστική ίνωση, διάμεση πνευμονοπάθεια υπό αγωγή).
- Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια σταδίου 4 ή 5 (υπό εξωνεφρική κάθαρση).
- Σακχαρώδης διαβήτης με βλάβες οργάνων στόχος (διαβητική νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, καρδιαγγειακή νόσος).
- Σοβαρή νοσογόνος παχυσαρκία με ΔΜΣ ≥40 kg/m2.
- Καταστάσεις μέτριας ή σοβαρής ανοσοκαταστολής (φαρμακευτική ή λόγω νόσου).
- Νευρολογικές ή νευρομυϊκές καταστάσεις που επηρεάζουν τον μηχανισμό της κατάποσης ή το αντανακλαστικό του βήχα, ή προκαλούν αδυναμία των μυών της αναπνοής.
- Χρόνια ηπατική ανεπάρκεια (π.χ. κίρρωση).
- Σοβαρές αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσος, θαλασσαιμία).
Δεν συστήνεται προς το παρόν η συγχορήγηση του εμβολίου έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού μαζί με τα εμβόλια κατά της γρίπης και του κορωνοϊού SARS-CoV-2. Μελέτες δείχνουν προστασία για 2-3 χρόνια, ενώ αναμένονται νέα δεδομένα. Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά στον δελτοειδή μυ. Ιδανική περίοδος είναι τέλη καλοκαιριού ή αρχές φθινοπώρου, πριν ξεκινήσει η εξάπλωση του RSV. Ο εμβολιασμός των δικαιούχων δύναται να
διεκπεραιώνεται από τον Προσωπικό Ιατρό κατόπιν διευθέτησης σχετικού ραντεβού.
Θεαματική μείωση νοσηλειών
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The New England Journal of Medicine ανέλυσε την αποτελεσματικότητα του εμβολίου RSVpreF (Abrysvo), με ιδιαίτερη έμφαση στους ηλικιωμένους (60 ετών και άνω). Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στη Δανία και περιλάμβανε 131.000 συμμετέχοντες. Κατέδειξε σημαντική αποτελεσματικότητα, με μόνο τρεις νοσηλείες για αναπνευστικές λοιμώξεις από το RSV στους 65.642 συμμετέχοντες που έλαβαν το εμβόλιο, σε σύγκριση με 18 νοσηλείες στην ομάδα ελέγχου. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 83,3% -ξεπερνώντας το προκαθορισμένο κριτήριο επιτυχίας του 20%. Το εμβόλιο έδειξε επίσης οφέλη σε ευρύτερες εκβάσεις, με 91,7% αποτελεσματικότητα κατά των νοσηλειών που σχετίζονται με κατώτερες αναπνευστικές λοιμώξεις από RSV.
Επίσης φάνηκε ότι μειώθηκαν τα ποσοστά νοσηλείας για εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 19,4%. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η νοσηλεία για καρδιακή ανεπάρκεια και η κολπική μαρμαρυγή δεν είχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο εμβολιασμός με RSVpreF συσχετίζεται με λιγότερες καρδιοαναπνευστικές νοσηλείες από κάθε αιτία σε ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω, χωρίς να παρατηρηθεί στατιστικά σημαντική μείωση για συγκεκριμένα καρδιαγγειακά αποτελέσματα.
