Ερευνητές στο University of Cincinnati μελετούν εάν μια τροποποιημένη κετογονική δίαιτα τύπου Atkins θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή των θεραπειών για έναν κοινό, αλλά επικίνδυνο, τύπο καρκίνου του εγκεφάλου που ονομάζεται γλοιοβλάστωμα.
Αυτή η μοναδική κλινική δοκιμή, που προσφέρεται μόνο στο University of Cincinnati, θα επιτρέψει στους ειδικούς να παρακολουθήσουν ασθενείς με γλοιοβλάστωμα για να δουν εάν μια κετογονική δίαιτα σε συνδυασμό με την τυπική θεραπεία (χημειοθεραπεία και ακτινοβολία) βελτιώνει τα αποτελέσματα και την ποιότητα ζωής.
«Τα γλοιώματα είναι από τους πιο επεμβατικούς και θανατηφόρους όγκους και δεν υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπείες», λέει η Rekha Chaudhary, επίκουρη αναπληρώτρια καθηγήτρια. «Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα είναι ο πιο επιθετικός πρωτοπαθής όγκος του εγκεφάλου -τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης για αυτόν τον τύπο καρκίνου είναι θλιβερά. Μέχρι σήμερα, το πρότυπο περίθαλψης είναι η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, η οποία αυξάνει τα ποσοστά διετούς επιβίωσης κατά περίπου 10%. Ωστόσο, μόνο το 3% των ασθενών επιβιώνουν στο πενταετές όριο.
«Γνωρίζουμε ότι τα καρκινικά κύτταρα του γλοιώματος βασίζονται στη γλυκόζη για τη διαίρεσή τους και την επιβίωσή τους. Η κετογονική δίαιτα είναι χαμηλή σε ζάχαρη και εξαιτίας αυτού, το σώμα παράγει κετόνες για ενέργεια». Τα φυσιολογικά νευρογλοιακά ή εγκεφαλικά κύτταρα μπορούν να επιβιώσουν μόνο με κετόνες, αλλά πιστεύεται ότι τα καρκινικά κύτταρα γλοιώματος δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν κετόνες για ενέργεια.
Οι κετόνες είναι χημικές ουσίες που παράγονται στο συκώτι και ένα άτομο τις παράγει όταν δεν έχει αρκετή ινσουλίνη για να μετατρέψει τη ζάχαρη σε ενέργεια. Δεδομένου ότι το σώμα χρειάζεται μια άλλη πηγή, χρησιμοποιεί λίπος αντ’ αυτού και το ήπαρ μετατρέπει αυτό το λίπος σε κετόνες, έναν τύπο οξέος, και τις στέλνει στην κυκλοφορία του αίματος.
Η Chaudhary λέει ότι ο μεταβολισμός των κετονών έχει χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της παιδικής επιληψίας εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δεν είναι πολλά γνωστά για το τι κάνουν οι κετόνες στον εγκέφαλο -μόνο ότι φαίνεται να βοηθούν στις εγκεφαλικές διαταραχές. Είναι επίσης μια από τις νεότερες μεθόδους απώλειας βάρους την τελευταία δεκαετία.
«Τα αποτελέσματα για μια τροποποιημένη κετογονική δίαιτα σε ζωικά μοντέλα ήταν πραγματικά ελπιδοφόρα», προσθέτει. «Ερευνητές σε προηγούμενες μελέτες εμφύτευσαν σε εγκεφάλους ζωικών μοντέλων καρκινικά κύτταρα γλοιώματος για να μελετήσουν την επίδραση της κέτωσης στην επιβίωσή τους και να παρακολουθήσουν τι συνέβη στα κύτταρα του γλοιώματος. Τα μοντέλα είχαν μια μέτρια αύξηση στην επιβίωση με την κετογονική δίαιτα σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που δεν ακολουθούσε την κετογονική δίαιτα. Ωστόσο, όταν προστέθηκε ακτινοβολία στη θεραπεία της κετογονικής δίαιτας, υπήρξε σημαντική αύξηση στην επιβίωση, σε τέτοιο βαθμό που 9 από τα 11 ζωικά μοντέλα θεραπεύτηκαν από τους όγκους τους.
«Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι οι κετόνες μπορεί να δρουν ως παράγοντας ευαισθητοποίησης στην ακτινοβολία, και αυτό θα εξηγούσε τη σημαντικά αυξημένη επιβίωση στα ζωικά μοντέλα στην κετογονική δίαιτα με ακτινοβολία σε σύγκριση με τα μοντέλα στην κετογονική δίαιτα μόνο», προσθέτει η Chaudhary. «Αρχικά, αυτό θεωρήθηκε ότι λειτουργεί λόγω της κατάστασης χαμηλής γλυκόζης. Ωστόσο, άλλες μελέτες σε ζωικά μοντέλα έχουν δείξει ότι όχι μόνο οι όγκοι εγκεφάλου που εμφυτεύονται σε ζώα προσλαμβάνουν τις κετόνες, αλλά τις χρησιμοποιούν και για ενέργεια. Αυτό μας οδήγησε στην υπόθεση ότι ίσως οι κετόνες προσλαμβάνονται από τους όγκους και καθιστούν τους όγκους πιο ευαίσθητους στην ακτινοβολία. Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σε ανθρώπους με κετογονικές δίαιτες και καρκίνο, αλλά λόγω των προκαταρκτικών δεδομένων σε ζωικά μοντέλα και των αναδρομικών δεδομένων σε ανθρώπους με γλοιοβλάστωμα, αρχίζουν να εμφανίζονται δοκιμές. Τώρα, προσθέτουμε την ακτινοβολία στο μείγμα για να δούμε αν τα αποτελέσματα μπορούν να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο».
Μια αναδρομική μελέτη, που παρουσιάστηκε στην Ετήσια Συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης Κλινικής Ογκολογίας του 2019, αποκάλυψε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα. Οι ερευνητές εξέτασαν τα αρχεία των ασθενών για να εξετάσουν τα αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας καθώς και τα επίπεδα του β-υδροξυβουτυρικού (BHB), μιας κυρίαρχης κετόνης, και ανέλυσαν τα αποτελέσματά τους. Στη μελέτη συμμετείχαν 30 ασθενείς και όλοι τους πέτυχαν κέτωση, που είναι ο στόχος της δίαιτας.
«Είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η επιβίωση», λέει ο Chaudhary. Ωστόσο παρατηρήθηκε ένα σημάδι ευαισθητοποίησης στην ακτινοβολία, που σημαίνει ότι οι όγκοι μπορεί να έχουν γίνει πιο ευαίσθητοι στην ακτινοβολία λόγω της δίαιτας. Υπήρξε αύξηση στην ευαισθητοποίηση στην ακτινοβολία που εμφανίζεται στις σαρώσεις μαγνητικής τομογραφίας σε ασθενείς στην κετογονική δίαιτα σε σύγκριση με τους ιστορικούς πληθυσμούς ελέγχου.
Η τελευταία δοκιμή θα διεξαχθεί με παρόμοιο τρόπο, με 30 ασθενείς να αξιολογούνται σε διάστημα 11 εβδομάδων.
«Κάνουμε ειδικές μαγνητικές τομογραφίες που ονομάζονται φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού για να μετρήσουμε την ποσότητα κετονών στον εγκέφαλο των ασθενών. Αυτό θα μας πει αν οι κετόνες όντως εισέρχονται στον εγκέφαλο αυτών των ασθενών, ώστε να μπορέσουμε να δοκιμάσουμε τη θεωρία μας», είπε η Chaudhary.
