H εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» αναφέρει ότι η χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων κατά τον πρώτο τρίμηνο της κύησης, όταν σχηματίζονται τα όργανα του εμβρύου, έχει αυξηθεί πάνω από 60% τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Το 90% των εγκύων γυναικών λαμβάνει τουλάχιστον ένα φάρμακο και το 70% ένα συνταγογραφούμενο, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης των Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ.
Επιπλέον, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα έχουν διπλασιαστεί οι έγκυες γυναίκες που παίρνουν τέσσερα ή περισσότερα φάρμακα, ενώ σχεδόν μία στις 10 παίρνει φυτικά σκευάσματα κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Μολονότι πολλά ευρείας χρήσης φάρμακα θεωρούνται ασφαλή για τα αγέννητα μωρά, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ υπολογίζει ότι το 10% ή περισσότερο των γενετικών ανωμαλιών οφείλεται σε φάρμακα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της κύησης.
«Οπως φαίνεται, έχουμε ξεχάσει ότι τα φάρμακα κρύβουν κινδύνους», λέει ο δρ Αλεν Μίτσελ, καθηγητής Επιδημιολογίας και Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. «Πολλά μη συνταγογραφούμενα φάρμακα καθιερώθηκαν δίχως να γίνουν μελέτες για τις δυνητικές επιδράσεις τους κατά την εγκυμοσύνη».
Ο δρ Μίτσελ λέει ότι η ιατρική πρόοδος έχει συμβάλει στην αυξανόμενη χρήση φαρμάκων κατά την εγκυμοσύνη. Διάφορες διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, αναγνωρίζονται πλέον ως οντότητες που απαιτούν θεραπεία, ενώ επινοήθηκαν φάρμακα για ασθένειες για τις οποίες δεν υπήρχαν. Επιπλέον, αυξήθηκε η συχνότητα νοσημάτων όπως ο τύπου 2 διαβήτης και η υπέρταση, τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά τη διάρκεια της κύησης, ειδάλλως θέτουν σε κίνδυνο τη μητέρα και το μωρό.
Φάρμακα και internet
Υπάρχει όμως και ένας ολοκαίνουργιος κίνδυνος: παρακάμπτοντας τους γιατρούς τους, ολοένα και περισσότερες γυναίκες χρησιμοποιούν το Ιντερνετ για να αποφασίσουν μόνες τους εάν ένα φάρμακο είναι ασφαλές για το μωρό τους ή όχι.
Μελέτη για τις λεγόμενες «ασφαλείς λίστες φαρμάκων για την εγκυμοσύνη» που αναφέρονται σε 25 site, αποκάλυψε σοβαρές ασυνέπειες στα στοιχεία τους και μερικές φορές ψευδείς εφησυχασμούς ή προειδοποιήσεις, που βασίζονται σε «ανεπαρκή στοιχεία».Τη σχετική μελέτη που δημοσιεύθηκε προσφάτως στην online έκδοση της επιθεώρησης «Pharmacoepidemiology and Drug Safety», πραγματοποίησε η δρ Τσέριλ Σ. Μπρουσάρντ από τα CDC και συνάδελφοί της από την FDA και τρία πανεπιστήμια στις ΗΠΑ και στον Καναδά.
«Από τα φάρμακα που εγκρίθηκαν από την FDA για διάθεση στις ΗΠΑ την περίοδο 2000-2010, κατά 79% δεν έχουν δημοσιευμένα στοιχεία για τερατογένεση σε ανθρώπους και 98% έχουν ανεπαρκή δημοσιευμένα στοιχεία για το θέμα», σημειώνουν οι ερευνητές. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τα 25 sites να χαρακτηρίζουν 245 φάρμακα ως «ασφαλή» για χρήση κατά την εγκυμοσυνη– γεγονός που «θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη χρήση φαρμάκων από τις εγκύους, ακόμα και αν δεν είναι απαραίτητα», τονίζουν οι ερευνητές.
Επιπλέον, οι πληροφορίες στα site αυτά ήταν συχνά αντιφατικές, καθώς «22 από τα φάρμακα που χαρακτηρίζονταν ασφαλή σε ένα ή περισσότερα site ανήκαν στα μη ασφαλή σε άλλα site», σύμφωνα με τη μελέτη.
Ρωτήστε πρώτα τον γιατρό
Συχνά οι συντάκτες των ιστοσελίδων αγνοούσαν το θέμα του χρόνου. Ενα φάρμακο που μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των οργάνων κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, μπορεί να είναι ασφαλές αργότερα στην εγκυμοσύνη ή το αντίστροφο.
Επιπλέον, λιγότερα από τα μισά sites συνιστούσαν λήψη φαρμάκων μόνο όταν είναι απαραίτητο και μόνο 13 ενθάρρυναν τις έγκυες γυναίκες να συμβουλεύονται τον γιατρό τους προτού σταματήσουν ή προτού αρχίσουν τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου.
Η δρ Μπρουσάρντ συνιστά στις εγκύους και στις γυναίκες που σκέφτονται να μείνουν έγκυοι να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν πάρουν οποιοδήποτε φάρμακο, ακόμα και αν είναι παυσίπονο.
Ο δε δρ Μίτσελ λέει πως μια αξιόπιστη πηγή online πληροφόρησης είναι ο OTIS, ο Οργανισμός Ειδικών στην Πληροφόρηση για την Τερατογένεση, ο οποίος διαρκώς ενημερώνεται με νέα δεδομένα. Η ηλεκτρονική διεύθυνση είναι http://www.otispregnancy.org
