Είναι οι γυναίκες άνθρωποι; Ενδιαφέρον ερώτημα – και πολύ παλιό επίσης. Το έτος 585, στη βουργουνδική πόλη Μακόν, συνήλθε η τρίτη από τις έξι συνολικά επισκοπικές συνόδους που έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη πόλη της Γαλλίας. Σε αυτήν 43 επίσκοποι και 20 αντιπρόσωποι άλλων επισκόπων προβληματίστηκαν, μεταξύ των άλλων, πάνω σε αυτό ακριβώς το ερώτημα: οι γυναίκες δικαιούνται να λέγονται άνθρωποι (homines); Ελαφρώς πιο κομψά το ερώτημα διατυπώθηκε και ως εξής: έχουν οι γυναίκες ψυχή; Μη φανταστείτε ότι το ζήτημα αυτό αποτέλεσε το επίκεντρο της συνόδου.
Είχαν και άλλα, πιο σοβαρά πράγματα να συζητήσουν: την επιβολή της υποχρεωτικής κυριακάτικης αργίας στους χριστιανούς, ώστε να μη συμπίπτει η αργία τους με τη σαββατιάτικη των Εβραίων? το δικαίωμα παρέμβασης των επισκόπων στα δικαστήρια? τη μαστίγωση όσων αρνούνταν να εργαστούν την Πέμπτη, που ήταν ημέρα αφιερωμένη στον θεό Δία… Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Γρηγόριος των Τουρόνων (538-593) ήταν αυτός που παραδέχθηκε ότι στη συγκεκριμένη σύνοδο συζητήθηκε το πρόβλημα των γυναικών. Πάντως απάντηση δεν δόθηκε. Τελικά, η αναγνώριση της γυναίκας ως έμψυχου όντος έγινε μάλλον από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στη σύνοδο του Τρέντο το 1545.
Εξαλλα θήλεα
Ολα αυτά συνέβησαν στον μαύρο Μεσαίωνα και λίγο αργότερα. Με το διάβα των αιώνων, όμως, υπήρξε μια κάποια πρόοδος στο πώς οι ιερωμένοι και οι κοσμικοί είδαν τις γυναίκες. Η πρόοδος αυτή δεν αφορά μόνον την Εσπερία. Χαρακτηριστικό του άλματος προς τον φιλελευθερισμό είναι το πιο κάτω απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ελληνική εφημερίδα Νέα Ημέρα στις 20 Μαρτίου 1928: «Ορισμένα τινά ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξη από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπο και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ορισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Επειδή, εν τούτοις, αι ημέραι αύται δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλα, είναι αδύνατον να ευρεθεί ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνη ημέραν να ορίζωνται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
«Φαλλοκρατικά γουρούνια!» αναφώνησε μια καλή μου φίλη καθώς της διάβασα όλα τα προηγούμενα. «Μισογύνηδες!» πρόσθεσε με αηδία. Εσπευσα τότε να τη διορθώσω: «Γουρούνια ναι. Ισως. Μισογύνηδες όμως όχι. Δεν ετίθετο θέμα μισογυνισμού το 585 ή το 1545. Ακόμα και ο ανώνυμος αρθρογράφος του 1928 δεν είμαι βέβαιος κατά πόσον πρέπει να χαρακτηριστεί μισογύνης». Στην ουσία εξέφραζε το πνεύμα της εποχής του. Είναι σαν να πεις σήμερα τους Ταλιμπάν μισογύνηδες επειδή κρεμάνε καμιά γυναικούλα που συνελήφθη να φοράει κραγιόν ή να έχει διαπράξει ένα ανάλογου επιπέδου ειδεχθές έγκλημα. Απλούστατα, η κουλτούρα τους είναι ελάχιστα τρυφερή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο μισογυνισμός είναι όμως κάτι διαφορετικό. Μισογύνης είναι εκείνος που ζει και αναπνέει σε μια κοινωνία που έχει εξελιχθεί ως προς τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο μισογύνης απαντάται στη Δύση. Με άλλα λόγια, στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Συνοπτικές φεμινιστικές δίκες
Σύμφωνα με τη θρυλική «Εγκυκλοπαίδεια του Ηλιου», μισογύνης είναι «ο αισθανόμενος ή απλώς επιδεικνύων αποστροφήν προς τας γυναίκας. Η τοιαύτη στάσις ενός ανδρός κλιμακούται από απλής αντιλήψεως περί κατωτερότητος και αναξιότητος των γυναικών ως ανειλικρινών, υποκριτριών κτλ. μέχρι μίσους κατ’ αυτών ως σκευών ακολασίας και οργάνων του Σατανά (μισογυνία φανατικών μοναχών) και περαιτέρω μέχρι σεξουαλικής, νευρωτικής αντιπαθείας προς το γυναικείον φύλον, οπότε παρουσιάζεται ως μία μορφή σαδισμού». Αυτά λέει η εγκυκλοπαίδεια. Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι ένας μισογύνης θα λάβει αυτόν τον προσδιορισμό από τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι οι νονές των μισογύνηδων. Ας μιλήσουμε με μερικά παραδείγματα. Το μυθιστόρημα «Μάθημα ανατομίας» του Φίλιπ Ροθ αρχίζει με την παρακάτω εκπληκτική πρόταση: «Οταν ένας άντρας είναι άρρωστος, θέλει τη μητέρα του? αν εκείνη δεν είναι εκεί, τότε αρκούν οι άλλες γυναίκες». Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1983. Λίγα χρόνια πριν, κατά τη δεκαετία του 1970, στην ακμή του φεμινισμού, η νεοϋορκέζικη εφημερίδα Village Voice δημοσίευσε άρθρο γνωστής φεμινίστριας με τίτλο: «Γιατί αυτοί οι άντρες μισούν τις γυναίκες;». Από κάτω υπήρχαν οι φωτογραφίες του Σολ Μπέλοου, του Νόρμαν Μέιλερ (ενός εκ των ιδρυτών της Village Voice), του Χένρι Μίλερ και του Φίλιπ Ροθ. Ενας εξ αυτών μάλιστα, ο πολύ «μάτσ
