Όταν ο Άντι Γουόρχολ ρωτήθηκε για το ποια είναι η εικόνα, που του προκαλεί τη μεγαλύτερη αποστροφή απάντησε: «Μία έγκυος, που καπνίζει».
Δεν είναι το ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένας αυστηρός αντικαπνιστικός νόμος, δεν είναι καν το ότι δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση η καταστροφική συνήθεια του καπνίσματος. Είναι το «έγκλημα», που συντελείται, και η τιμωρία του δεν πληρώνεται από τον δράστη, αλλά από το θύμα του.
Τα βλαβερά συστατικά του τσιγάρου, όπως η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα φθάνουν στον πλακούντα, απ’ όπου το έμβρυο τρέφεται, και επηρεάζουν την ανάπτυξη του. Ως εκ τούτου, τα παιδιά γεννιούνται λιποβαρή και όχι μόνον.
Η νικοτίνη του τσιγάρου δημιουργεί κακής ποιότητας πλακούντα και τον φθείρει νωρίτερα από τη φυσιολογική ημερομηνία λήξης του. Έτσι, αντί ο πλακούντας να λειτουργεί 40 εβδομάδες, στην περίπτωση που η μητέρα καπνίζει λειτουργεί 38 ή και 36.
Το κάπνισμα περιορίζει την ανάπτυξη του εμβρύου καθώς τα προϊόντα της καύσης του τσιγάρου παράγουν ουσίες στο αναπνευστικό σύστημα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο δεσμεύεται πιο εύκολα από την αιμοσφαιρίνη. Έτσι, αντί η αιμοσφαιρίνη να δεσμεύει μόρια οξυγόνου και να τα μεταφέρει στο έμβρυο για να αναπνέει, δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα. Το οξυγόνο, που φτάνει στο παιδί είναι λιγότερο και όταν αυτό γεννηθεί θα ζυγίζει λιγότερο από το κανονικό. Είναι κάπως σαν το φυτό, που δεν ποτίζεται επαρκώς και δεν αναπτύσσεται κανονικά.
Το κάπνισμα από τη γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, διπλασιάζει το ενδεχόμενο ενός πρόωρου τοκετού, ενδέχεται να προκαλέσει συγγενείς δυσπλασίες, ή ανωμαλίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα του παιδιού και ενισχύει τον κίνδυνο θανάτου του, ήδη στην πρώτη εβδομάδα της ζωής του.
Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε, ότι ακόμη κι αν ένα παιδί από μητέρα καπνίστρια γεννηθεί τελικά γερό, στην πορεία της ζωής του ενδέχεται να παρουσιάσει μειωμένη ικανότητα μάθησης και προβληματική συμπεριφορά.
«Οι γυναίκες, που καπνίζουν και φέρνουν στον κόσμο υγιή παιδιά, είναι απλά τυχερές. Είναι γεγονός ότι, όταν η μητέρα καπνίζει, καπνίζει και το παιδί», επισημαίνει ο μαιετήρας γυναικολόγος Θοδωρής Βαμβακίδης και προσθέτει:
«Τα λιποβαρή έμβρυα μπορεί να αναπτύξουν περισσότερα προβλήματα υγείας από εκείνα που έχουν κανονικό βάρος και επίσης, έχουν περισσότερες πιθανότητες να χρειαστούν ειδική φροντίδα και να πρέπει να παραμείνουν στο νοσοκομείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Δεν πρέπει, δε, να ξεχνάμε ότι γι αυτά τα παιδιά υπάρχει και η αυξημένη πιθανότητα θανάτου στη διάρκεια του τοκετού».
Τα παιδιά των καπνιστριών αργότερα έχουν προδιάθεση για αναπνευστικά προβλήματα. Τα μωρά έχουν μικρούς πνεύμονες και αεροφόρους οδούς και μπορεί εύκολα να γεμίσουν από αέρα που περιέχει καπνό, ο οποίος δυσκολεύει το παιδί να αναπνεύσει. Γενικά, τα παιδιά των καπνιστριών παρουσιάζουν εύκολα βήχα, ωτίτιδες και κρυολογούν πιο εύκολα. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι έχουν πιθανότητα να αργούν στην εκμάθηση και να έχουν μικρότερο ύψος, ενώ έχουν περισσότερες πιθανότητες να καπνίσουν, όταν μεγαλώσουν, αφού έχουν δοκιμάσει νικοτίνη από την εμβρυϊκή τους ηλικία.
Ο θηλασμός κατά τους 6 πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους μειώνει κατά 70% την πιθανότητα ανάπτυξης άσθματος, ή αλλεργιών στη μετέπειτα ζωή. Ωστόσο, οι ευεργετικές επιδράσεις του θηλασμού δεν υφίστανται για τα βρέφη των μητέρων, που είναι καπνίστριες.
Σύμφωνα με νέες μελέτες, οι μητέρες που θηλάζουν και καπνίζουν μπορεί να μειώνουν τη διάρκεια του ύπνου του βρέφους τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η δόση νικοτίνης στο γάλα, τόσο μεγαλύτερη είναι η διαταραχή του ύπνου του παιδιού. Το γάλα μητέρων, που καπνίζουν, περιέχει ψηλές συγκεντρώσεις νικοτίνης. Η νικοτίνη μειώνει την παραγωγή προλακτίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει την παραγωγή του μητρικού γάλακτος. Το μητρικό γάλα των γυναικών που καπνίζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, περιέχει λιγότερα ευεργετικά στοιχεία από αυτά που περιέχει το μητρικό γάλα εκείνων, που δεν καπνίζουν.
Στα ούρα των βρεφών των οποίων η μητέρα κατά την εγκυμοσύνη, ή τον θηλασμό, κάπνιζε, η συγκέντρωση της νικοτίνης είναι υψηλή. Επιπλέον, υπολείμματα καπνού μένουν στα μαλλιά και τα ρούχα της μητέρας και το μωρό εκτίθεται σε αυτά. Ανάλογη κατάσταση περιγράφεται και σε μητέρες, που ενώ οι ίδιες δεν καπνίζουν, υποβάλλονται σε παθητικό κάπνισμα. Το κάπνισμα πρέπει να απαγορεύεται αυστηρά σε κλειστούς χώρους, όπου υπάρχουν βρέφη ή μικρά παιδιά.
Για κάθε τσιγάρο, που η έγκυος καπνίζει καθημερινά, αυξάνονται κατά 5% οι πιθανότητες να αποκτήσει παιδί με στραβισμό, σύμφωνα με έρευνα, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο American Journal of Epidemiology. Η επίδραση του καπνίσματος στον στραβισμό μπορεί να γίνει ακόμη πιο ισχυρή στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης.
Αν και ο στραβισμός είναι συχνή οφθαλμολογική πάθηση, επηρεάζοντας ποσοστό 2-3% των παιδιών, δεν υπάρχουν ακόμη αρκετές πληροφορίες για τα αίτια, που τον προκαλούν.
Η έκθεση του εμβρύου, στη μήτρα, σε επιβλαβείς ουσίες, μπορεί επίσης να αποτελέσει αίτιο του στραβισμού. Η νικοτίνη και άλλες ουσίες του καπνού, το αλκοόλ και η καφεΐνη επηρεάζουν τον εγκέφαλο γεγονός που οδηγεί τους ερευνητές να πιστεύουν ότι ελάσσονες διαταραχές στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, μπορεί να οδηγήσουν τελικά στον στραβισμό.
Η πάθηση της 34χρονης μητέρας Κατερίνας Σταματέλη, λέγεται αποφρακτική νόσος των πνευμόνων και οφείλεται στο ότι η μητέρα της κάπνιζε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σήμερα, που έγινε και η ίδια μητέρα, τρομάζει στην ιδέα ακόμα και του παθητικού καπνίσματος. «Με τα νέα μέτρα, που επιτέλους πήρε το Κράτος για την απαγόρευση του τσιγάρου, νιώθω πιο ασφαλής να κυκλοφορώ σε δημόσιους χώρους, χωρίς να φοβάμαι για την υγεία τη δικιά μου και του παιδιού μου».
Οι γυναίκες, που επιθυμούν να σταματήσουν το τσιγάρο πριν, ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορούν απευθυνθούν στα Ιατρεία Διακοπής του Καπνίσματος, τα οποία λειτουργούν επιτυχώς και στην Ελλάδα από το 1999. Τα Ιατρεία λειτουργούν με προγραμματισμένα ραντεβού. Τα τηλέφωνα επικοινωνίας δίνονται από τη γραμμή 8008018080 και λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα.
