Τι είναι οι νοκάρδιες

Οι νοκάρδιες είναι Gram-θετικά βακτήρια που διακλαδίζονται. Το τοίχωμα τους έχει παρόμοια δομή με τα μυκοβακτηρίδιο. Το γένος νοκάρδια περιλαμβάνει πάνω από 50 είδη. Το συχνότερο παθογόνο είδος που προκαλεί λοιμώξεις στον άνθρωπο είναι η Nocardia asteroides.

Η Nocardia asteroides έχει παγκόσμια κατανομή. Παραμένει όμως σπάνια στη χώρα μας. Βρίσκεται στο χώμα, στο νερό και η νοκαρδίωση που προκαλεί στον άνθρωπο είναι εξωγενής λοίμωξη. Κτηνοτρόφοι και αγρότες, λόγω της έκθεσης τους στο χώμα και σε λιμναία νερά εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα της νόσου, ειδικό­τερα αν συνυπάρχει κακουχία, κακή διατροφή και επιβάρυνση από άλλη νόσο.

Μετάδοση

Ο κυριότερος τρόπος μόλυνσης του ανθρώπου γίνεται με την ει­σπνοή του μικροοργανισμού και την εγκατάστασή του στους πνεύ­μονες. Επίσης μόλυνση σε μικρότερη συχνότητα γίνεται με ενο­φθαλμισμό στο δέρμα. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο μικροοργανισμός προκαλεί λοίμωξη με είσοδό του από το βλεννογόνο του στόματος, το γαστρεντερικό σωλήνα ή τη σκωληκοειδή απόφυση.

Ποιες λοιμώξεις προκαλεί

Η νοκαρδίωση είναι συνήθως ευκαιριακή νόσος και προσβάλλει άτομα με διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος, σε ασθενείς που θεραπεύονται με κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρ­μακα ή σε επιβαρημένους από άλλη νόσο, όπως λευχαιμία, ερυθυματώδη λύκο, σαρκοείδωση, πνευμονική πρωτεΐνωση, αλκοολισμό, φυματίωση, νόσο Paget.

Η λοίμωξη είναι συνήθως χρόνια. Προκαλεί βλάβες των πνευμόνων, αλλά και λοιμώξεις με εντοπίσεις στον υποδόριο ιστό (κυτταρίτιδα).Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αποστημάτων στους πνεύμονες και νεκρωτικών βλαβών.
Αιματογενής διασπορά του μικροβίου προς οποιοδήποτε όργα­νο μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη αποστημάτων στο 30% των ασθενών. Αποστήματα στον εγκέφαλο και οστεομυελίτιδα έχουν αναφερθεί.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με τη μικροσκόπηση και την καλλιέργεια. Οι νοκάρδιες πολλαπλασιάζονται αργά και το αποτέλεσμα της καλ­λιέργειας δίδεται συνήθως σε 3-5 ημέρες. Σε περιπτώσεις έντονης υποψίας η καλλιέργεια παρατείνεται για 2 μέχρι 3 εβδομάδες. Δε χρησιμοποιούνται ορολογικές εξετάσεις για την ανίχνευση αντισω­μάτων. Μοριακές μέθοδοι (pcr) χρησιμοποιούνται σε ειδικά εργα­στήρια.

Θεραπεία και πρόληψη

Η νόσος εμφανίζει μεγάλη ευαισθησία στις σουλφοναμίδες. Υπάρχουν όμως και άλλα δραστικά αντιβιοτικά. Χορηγούνται κατόπιν ιατρικής οδηγί­ας και συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Δεν υπάρχει εμβόλιο. Τα άτομα που λόγω επαγγέλματος (αγρότες, κτηνοτρόφοι) είναι πιθανό να μολυνθούν, όταν είναι ανοσοκατασταλμένα πρέπει να λαμβάνουν ειδικές προφυλάξεις για να αποφύ­γουν αναπνευστική ή δερματική μόλυνση (π.χ. αναπνευστική μάσκα, ρούχα που να καλύπτουν όλο το σώμα καθώς και παπούτσια).