Oι ξακουσμένοι «βικογιατροί» του Ζαγορίου ήταν περιπλανώμενοι θεραπευτές, οι οποίοι, από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, γιάτρευαν ανθρώπους και ζώα, χρησιμοποιώντας τα φαρμακευτικά είδη και βότανα του φαραγγιού του Βίκου.
Με μακριά μαλλιά και ιδιαίτερη ενδυμασία, φορώντας μαύρο μάλλινο παλτό, τη σεγκούνα, και ένα ιδιότυπο καπέλο και κρατώντας πάντα μια ράβδο, το ματσούκι, οι «βικογιατροί» γύριζαν το καλοκαίρι για δύο μήνες στα χωριά , μάζευαν τα φαρμακευτικά φυτά, ετοίμαζαν τα θαυματουργά τους γιατρικά και μετά γυρνούσαν με το άλογό τους τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Την επισήμανση έκανε στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η Καλλιόπη Στάρα, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εργαστήριο Οικολογίας, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. «Αποκαλούσαν και κομπογιαννίτες (κόμπος = μαγικός κατάδεσμος και γιαννίτης = από τα Γιάννενα) όσους χρησιμοποιούσαν βότανα για θεραπείες», συμπληρώνει.
Στις μέρες μας, μεγάλο μερίδιο στη ζήτηση βοτάνων κατέχει το τσάι του βουνού (Sideritis raeseri) που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην Ήπειρο, όπου και φύεται, ως θερμαντικό και θεραπευτικό ρόφημα. Μάλιστα, η κατακόρυφη άνοδος της ζήτησης, έχει ως αποτέλεσμα την καλλιέργεια με σκοπό να καλυφθούν οι αυξανόμενες ανάγκες μιας διεθνούς αγοράς, χωρίς να απειλούνται οι αυτοφυείς άγριοι πληθυσμοί.
Μανιτάρια και τρούφες
«Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, ένας στους τρεις Ευρωπαίους, συλλέγει κάτι στα δάση, όπως βότανα ή μανιτάρια, έχει δηλαδή μια σχέση με τη φύση, κάτι που είναι επιθυμητό, εφόσον βέβαια η συλλογή γίνεται μόνο για ατομική κατανάλωση και όχι για εμπορικούς σκοπούς», τονίζει η κ. Στάρα.
Τα μανιτάρια και οι τρούφες,ως μη ξυλώδη δασικά προϊόντα, επίσης παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Όπως εξηγεί η κ. Στάρα, οι τρούφες αποτελούν τους υπόγειους καρπούς κάποιων ειδών μυκήτων με κοινά είδη στην Ελλάδα, αυτά που ανήκουν στα γένη Tuber και Terfezia. Το κυνήγι της τρούφας αποτελεί μια ολοένα και πιο δημοφιλή δραστηριότητα στα ευρωπαϊκά δάση -τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας- με μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης λόγω μιας ανερχόμενης γαστρονομικής αξίας.
Καθώς η ζήτηση για μανιτάρια συνεχώς αυξάνεται, κατάλληλες πρακτικές δασικής διαχείρισης (mycosilviculture) και τεχνικές καλλιέργειας για τη βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας και ποικιλίας των καλλιεργούμενων εδώδιμων μανιταριών και της τρούφας, σε συνδυασμό με καινοτόμες πρακτικές που δεν βλάπτουν τις άλλες οικοσυστημικές λειτουργίες των δασών, αποτελούν μία από τις βασικές προκλήσεις για τη διαχείριση των ιδιαίτερων αυτών μη ξυλωδών δασικών προϊόντων.
Mανιτάρια κανθαρίσκους (Cantharellus cibarius) που καρποφορούν την άνοιξη και το φθινόπωρο σε δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων και βρίσκονται ανάμεσα στα πιο δημοφιλή εδώδιμα άγρια μανιτάρια στην Ευρώπη.
«Έχει διαπιστωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις, η διαχείριση των μη ξυλωδών προϊόντων σε ένα δάσος, αποφέρει περισσότερα απ’ ό,τι η ξυλεία καθώς, καθώς ειδικά τις περιοχές στη βόρεια Ευρώπη δεν μπορούμε τις ανταγωνιστούμε στις τιμές των ξύλων», καταλήγει η κ. Στάρα.
