Στον αγώνα κατά του καρκίνου, υπάρχει ένα εκπληκτικό εργαλείο στο οπλοστάσιό μας, το φαγητό που τρώμε. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένα θρεπτικά συστατικά στα τρόφιμα έχουν βρεθεί να παίζουν ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. Το World Cancer Research Fund αναφέρει ότι μπορεί να προληφθεί το 30-50% των περιπτώσεων καρκίνου.
Ο Xiang-Dong Wang, βοηθός διευθυντής του Jean Mayer USDA Human Research Center on Aging, στο Tufts University, μελετά πώς τα τρόφιμα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου, ιδιαίτερα του πνεύμονα, του ήπατος και του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Αν και οι περισσότεροι καρκίνοι μειώνονται, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για τη συχνότητα εμφάνισης και του ποσοστού θνησιμότητας του καρκίνου του ήπατος στις Ηνωμένες Πολιτείες, εν μέρει λόγω της παράλληλης αύξησης της μη αλκοολικής λιπαρής ηπατικής νόσου, της παχυσαρκίας και του διαβήτη.
Ένα ενδιαφέρον φαγητό είναι οι ντομάτες και τα προϊόντα ντομάτας πλούσια σε λυκοπένιο, μια φυσική χρωστική ουσία που δίνει σε πολλά φρούτα και λαχανικά το κοκκινωπό τους χρώμα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Research Cancer Prevention Research, εξέτασε τις προληπτικές δράσεις της ντομάτας έναντι του καρκίνου σε ποντίκια.
Κατά την βρεφική ηλικία, τα ποντίκια μολύνθηκαν με ένα καρκινογόνο του ήπατος και έπειτα τράφηκαν με μία διατροφή υψηλής περιεκτικότητα σε λιπαρά -παρόμοια με μια δυτική διατροφή- με ή χωρίς σκόνη ντομάτας.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν έπειτα κατά πόσο η σκόνη ντομάτας προστατεύει τα ποντίκια από τη φλεγμονή και τον καρκίνο. Στον άνθρωπο, το συμπλήρωμα αυτό ισοδυναμούσε με κατανάλωση 2-3 ντομάτες την ημέρα ή με ένα σερβίρισμα σάλτσας ντομάτας πάνω από ζυμαρικά.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν για πρώτη φορά πως η σκόνη ντομάτας πλούσια σε λυκοπένιο μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τη λιπώδη ηπατική νόσο, τη φλεγμονή και την ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος που προάγεται από μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά, στα ποντίκια. Η σκόνη ντομάτας αύξησε τον πλούτο και την ποικιλία των ωφέλιμων βακτηρίων των ποντικών και εμπόδισε την υπερανάπτυξη ορισμένων βακτηρίων που σχετίζονται με τη φλεγμονή.
Είναι ενδιαφέρον ότι η σκόνη ντομάτας ήταν πιο αποτελεσματική από την ίδια δόση ενός συμπληρώματος λυκοπενίου. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις πιθανές ευεργετικές επιδράσεις άλλων θρεπτικών ουσιών που βρίσκονται στην ντομάτα, όπως η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, το φολικό οξύ, τα ανόργανα συστατικά, οι φαινολικές ενώσεις και οι διαιτητικές ίνες.
Το επόμενο βήμα είναι η διεξαγωγή κλινικών δοκιμών υψηλής ποιότητας σε ανθρώπους προκειμένου να γίνει περισσότερο κατανοητός ο ρόλος του λυκοπενίου στη μείωση του κινδύνου φλεγμονής και ηπατικών νόσων. Εν τω μεταξύ, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κατανάλωση ολόκληρων τροφών πλούσιων σε λυκοπένιο μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην πρόληψη καρκίνων από ό,τι μονωμένα το λυκοπένιο.
Τι γνωρίζουμε για το λυκοπένιο
Η πλουσιότερη πηγή λυκοπενίου προέρχεται από τις ντομάτες. Άλλα τρόφιμα, όπως το γκουάβα, το καρπούζι, το γκρέιπφρουτ, η παπάγια και οι γλυκιές κόκκινες πιπεριές, περιέχουν επίσης λυκοπένιο, αλλά σε πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις σε σύγκριση με τις ντομάτες.
Η κατανάλωση ντομάτας και η σάλτσα ντομάτας πλούσια σε λυκοπένιο, συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, οστεοπόρωσης, διαβήτη και ορισμένων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη, του πνεύμονα, του μαστού και του παχέος εντέρου. Αν και αυτές οι ενώσεις προέρχονται από μελέτες παρατήρησης, πολλές εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι το λυκοπένιο είναι ένας ισχυρός αντιοξειδωτικός, αντιφλεγμονώδης και αντικαρκινικός παράγοντας.
Η κατανάλωση ολόκληρων τροφών, όπως ντομάτας και μεταποιημένης ντομάτας από σάλτσες αποτελεί την καλύτερη πηγή λυκοπενίου. Το μαγείρεμα των ντοματών και η προσθήκη μικρής ποσότητας λίπους, όπως το ελαιόλαδο, αυξάνει την απορρόφηση του λυκοπενίου.
Η σάλτσα ντομάτας
Τρώγοντας μια ωμή ντομάτα μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για να απελευθερωθούν όλα τα αντιοξειδωτικά στο σώμα σας. Μια έρευνα της εταιρείας Plant & Food Research, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Lincoln, έδειξε ότι το λυκοπένιο, ένα αντιοξειδωτικό που βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στις ντομάτες, απορροφάται σε μικρές ποσότητες όταν καταναλώνεται από τον άνθρωπο.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο πεπτικής οδού, προσομοιάζοντας τη δραστηριότητα του ανθρώπινου στομάχου και του λεπτού εντέρου, για να μετρήσουν την ποσότητα του λυκοπενίου και των άλλων αντιοξειδωτικών που απελευθερώνονται από τις ντομάτες κατά τη διάρκεια τυπικών πεπτικών καταστάσεων. Η μελέτη διαπίστωσε ότι παρόλο που περίπου το 75% των συνολικών αντιοξειδωτικών απελευθερώθηκαν, αυτό περιελάμβανε μόνο το 4% του λυκοπενίου που βρίσκεται στην ωμή ντομάτα.
«Οι ντομάτες είναι η πλουσιότερη πηγή λυκοπενίου στη διατροφή του ανθρώπου, ενώ περιέχουν και άλλα αντιοξειδωτικά που είναι απαραίτητα για την υγεία», είπε η βιοχημικός Carolyn Lister. «Ωστόσο, η ανθρώπινη πεπτική οδός δεν είναι σε θέση να απελευθερώσει την πλειονότητα του λυκοπενίου από τις ωμές ντομάτες, οπότε μόνο ένα μικρό ποσό διατίθεται για τη χρήση του σώματος».
Όταν η ντομάτα θερμαίνεται, ή η επξεργασμένη μορφή της σάλτσας ντομάτας έχει αποδειχθεί ότι καθιστά το λυκοπένιο πιο βιοδιαθέσιμο.
