Οι επιστήμονες γνωρίζουν καλά τα οφέλη που έχει η άσκηση στο σώμα και στο μυαλό. Αλλά πόσο καιρό διαρκούν αυτά τα θετικά αποτελέσματα, ειδικά όταν πρόκειται για τον εγκέφαλο; Και πόσο συχνά πρέπει να ασκούμαστε;
Ένα μεγάλο μέρος των πρόσφατων ερευνών έχει δείξει ότι η άσκηση μπορεί να έχει εντυπωσιακό όφελος στην υγεία μας. Για παράδειγμα, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από την κατάθλιψη και στη διατήρηση της μεταβολικής υγείας και της υγείας του εγκεφάλου. Οι θετικές επιδράσεις της άσκησης, ιδιαίτερα στη μνήμη και σε άλλες γνωστικές ικανότητες, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους ερευνητές που επικεντρώνονται στην πρόληψη της ηλικιακής και κλινικής γνωσιακής παρακμής.
Μερικά από τα βασικά ερωτήματα που θέτουν οι ερευνητές είναι: Πόση άσκηση χρειάζεται κάποιος για να τονώσει την υγεία του εγκεφάλου του και πόσο καιρό διαρκούν αυτά τα θετικά αποτελέσματα; Και πιο συγκεκριμένα: Ποιες είναι οι επιδράσεις της άσκησης στις γνωστικές ικανότητες των ηλικιωμένων;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που προσπάθησε να απαντήσει μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Τα ευρήματα της έρευνας, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό στην Medicine & Science in Sports & Exercise, και δίνουν μια καλύτερη κατανόηση των τρόπων με τους οποίους η άσκηση μπορεί να διατηρήσει κοφτερό το μυαλό.
Οι ερευνητές ήθελαν να ανακαλύψουν πώς μια συνεδρία άσκησης επηρεάζει τη τη μνήμη εργασίας στους ηλικιωμένους -η μνήμη εργασίας είναι η μορφή της βραχυπρόθεσμης μνήμης που παίζει βασικό ρόλο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων κατά τη διάρκεια της ολοκλήρωσης μιας εργασίας που κάνουμε.
Η ερευνητική ομάδα προσέλαβε 34 υγιείς συμμετέχοντες, ηλικίας 60-80 ετών, οι οποίοι ανέφεραν ότι δεν ασκούνταν τακτικά. Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να ασκηθούν χρησιμοποιώντας ένα σταθερό ποδήλατο σε δύο συνεδρίες. Στην πρώτη συνεδρία, η άσκηση ήταν ελαφριά, αλλά στη δεύτερη ήταν πιο απαιτητική και επίπονη. Σε κάθε συνεδρία, οι συμμετέχοντες ασκήθηκαν για 20 λεπτά.
Πριν και μετά από κάθε συνεδρία, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μαγνητικές τομογραφίες που έδειξαν την εγκεφαλική δραστηριότητα σε περιοχές που σχετίζονται με διαδικασίες μνήμης εργασίας. Έλαβαν επίσης μέρος σε τεστ μνήμης που περιελάμβανε την εξέταση εικόνων οκτώ προσώπων που εναλλάσσονταν κάθε 3 δευτερόλεπτα. Έπρεπε να αναγνωρίσουν πότε το πρόσωπο που βλέπουν είχε εμφανιστεί σε δύο “κάρτες” νωρίτερα.
Τα αποτελέσματα ήταν μικτά. Μετά από μία περίοδο άσκησης, μερικοί από τους συμμετέχοντες βίωσαν καλύτερη σύνδεση εγκεφάλου μεταξύ τριών περιοχών -του μέσου κροταφικού λοβού, του βρεγματικού φλοιού και του προμετωπιαίου φλοιού- που συνδέονται με την αποθήκευση και την ανάκτηση της μνήμης.
Οι συμμετέχοντες με αυξημένη συνδεσιμότητα μεταξύ αυτών των περιοχών είχαν καλύτερες επιδόσεις στο τεστ μνήμης. Ωστόσο, υπήρχαν και συμμετέχοντες των οποίων η μνήμη εργασίας δεν ωφελήθηκε πολύ από μια και μόνο συνεδρία άσκησης.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι, για τους ανθρώπους των οποίων η εγκεφαλική συνδετικότητα αυξήθηκε μετά από μία περίοδο άσκησης, τα οφέλη διαρκούσαν μόνο για μικρό χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, τα ευρήματα από αυτό το μέρος της μελέτης δείχνουν ότι η θετική επίδραση της άσκησης στον εγκέφαλο μπορεί να είναι άμεση. “Τα οφέλη μπορούν να υπάρξουν πολύ πιο γρήγορα από ό, τι νομίζουν οι άνθρωποι”, είπε η Michelle Voss, Ph.D., επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα ψυχολογικών και εγκεφαλικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. “Η κατανόηση του πόσο καιρό τα οφέλη διαρκούν μετά από μια συνεδρία άσκησης και γιατί κάποιοι επωφελούνται περισσότερο, είναι συναρπαστικές κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα”.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να πραγματοποιήσουν ένα πρόγραμμα αερόβιας εκγύμνασης διάρκειας 12 εβδομάδων. Κάθε συνεδρία περιελάμβανε 50 λεπτά άσκησης σε στατικό ποδήλατο και γινόταν τρεις φορές την εβδομάδα.
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: Μια ομάδα έλαβε οδηγίες για πεντάλ με μέτρια ένταση, ενώ η άλλη ασχολήθηκε με ελαφρύτερη άσκηση. Για άλλη μια φορά, οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε εξετάσεις MRI και τεστ μνήμης στην αρχή και στο τέλος της περιόδου των 12 εβδομάδων.
Στο τέλος της μελέτης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι από τους εθελοντές και στις δύο αυτές ομάδες έδειξαν βελτιωμένη συνδεσιμότητα εγκεφάλου και καλύτερη επίδοση στα τεστ μνήμης εργασίας. Ωστόσο, τα οφέλη δεν ήταν μεγαλύτερα μετά το πρόγραμμα κατάρτισης διάρκειας 12 εβδομάδων από τη μία και μόνο συνεδρία άσκησης.
“Το αποτέλεσμα μιας μίας συνεδρίας αερόβιας άσκησης μιμείται τα αποτελέσματα των 12 εβδομάδων εκγύμνασης […] κάτι που έχει σημαντικές συνέπειες, πρακτικά και θεωρητικά”, έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη τους.
“Μια από τις συνέπειες αυτής της μελέτης είναι ότι θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι ωφελείται με την ίδια ώθηση του εγκεφάλου κάθε φορά που είναι σωματικά δραστήριος”, είπε η Voss. “Όσον αφορά τη συμπεριφορική αλλαγή και τα γνωστικά οφέλη από τη σωματική άσκηση, μπορείτε να πείτε: θα είμαι απλά ενεργός σήμερα και θα έχω όφελος. Επομένως, δεν χρειάζεται να σκέφτεστε σαν να πρόκειται να προπονηθείτε για μαραθώνιο ώστε να έχετε το βέλτιστο όφελος. Θα μπορούσατε να εργάζεστε σε αυτό μέρα με τη μέρα για να κερδίζετε τα οφέλη”.
Η μελέτη, ωστόσο, αντιμετωπίζει ορισμένους περιορισμούς, όπως παραδέχονται οι συντάκτες της. Επικεντρώθηκε σε μια μικρή, ομοιογενή ομάδα ανθρώπων των οποίων οι εγκέφαλοι και τα σώματα ήταν υγιή.
Τώρα, η Voss και η ομάδα της στοχεύουν να μάθουν περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο η άσκηση επηρεάζει τη γνωστική ικανότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επί του παρόντος, εργάζονται για μια μεγαλύτερη, πενταετή μελέτη.
