Η μετφορμίνη (Glucophage) είναι ένα φάρμακο πρώτης γραμμής για το διαβήτη που υπάρχει από το 1957 και έχει συνταγογραφηθεί σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για τη συνθετική μορφή ενός συστατικού που βρίσκεται στο φυτό Galega officinalis (ήμερο τριφύλλι) και χρησιμοποιούνταν στα μεσαιωνικά χρόνια για την αντιμετώπιση της συχνοουρίας.
Αυτό που κάνει η μετφορμίνη είναι ότι αναστέλλει την φυσιολογική απόκριση του ήπατος που προκαλείται από την ορμόνη γλυκαγόνη, διεγείροντας την ενδοκυτταρική σύνθεση του γλυκογόνου, κάτι που μειώνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Βοηθά επίσης στη βελτίωση της κυτταρικής ευαισθησίας στην ινσουλίνη που είναι η υποκείμενη βιοχημική αποτυχία στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 2.
Φαίνεται όμως ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό όχι μόνο στον έλεγχο της γλυκόζης αλλά και στον έλεγχο της φλεγμονής, και κυρίως της ηπατικής φλεγμονής. Επίσης, προκαλεί απώλεια βάρους, κάτι που δεν είναι πλήρως κατανοητό γιατί συμβαίνει. Αυτό όμως που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ερευνητών είναι ότι η μετφορμίνη καθυστερεί την έναρξη μιας σειράς ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Αντιγηραντικό χάπι
Πριν λίγα χρόνια, οι ερευνητές παρατήρησαν ένα περίεργο φαινόμενο με τη μετφορμίνη. Οι άνθρωποι που λάμβαναν το φάρμακο, είχαν μια πιο υγιή ζωή, έστω και αν είχαν διαβήτη. Οι ασθενείς που έλαβαν μετφορμίνη εμφάνισαν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας όχι μόνο σε σύγκριση με τους διαβητικούς αλλά και σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Άλλα αποτελέσματα περιελάμβαναν λιγότερο καρκίνο και λιγότερα καρδιαγγειακές παθήσεις σε αυτούς που υποβάλλονται σε θεραπεία με μετφορμίνη.
Στα ποντίκια φάνηκε ότι ακόμα και μια πολύ χαμηλή δόση μετφορμίνης αύξησε τη διάρκεια ζωής κατά περίπου 6%. Αυτή η παράταση ζωής αντιστοιχεί σε πέντε επιπλέον ανθρώπινα χρόνια. Η έρευνα δείχνει ότι το φάρμακο ενεργοποιεί ένα ένζυμο που ονομάζεται AMPK που διαδραματίζει βασικό ρόλο στη γήρανση.
Μια μελέτη που περιέλαβε πάνω από 41.000 άτομα που λάμβαναν μετφορμίνη, ηλικίας από 68 έως 81 ετών, βρήκε ότι το φάρμακο μείωσε την πιθανότητα άνοιας, καρδιαγγειακών παθήσεων και κατάθλιψης. Το φάρμακο καταστέλλει επίσης τον καρκίνο αλλά όχι όλους τους τύπους. Οι ερευνητές, υποθέτουν πως με κάποιο τρόπο «ξεγελά» τα κύτταρα, ώστε να νομίζουν ότι δεν έχουν αρκετή ενέργεια για να διαιρεθούν και να αναπτυχθούν. Επιπλέον, η μετφορμίνη βοηθά το σώμα να επιδιορθώσει το DNA, κάτι που είναι κρίσιμο στην πρόληψη του καρκίνου. Πάνω από 25 μελέτες έχουν δείξει ισχυρή προστατευτική επίδραση, μερικές φορές τόσο μεγάλη όσο 40% κυρίως για τον καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος και του μαστού. Αυτά δεν είναι απλώς αριθμοί, είναι άνθρωποι των οποίων η ζωή βελτιώθηκε με τη χρήση ενός φαρμάκου που κοστίζει όσο ένα φλιτζάνι καφές.
Κλινικές μελέτες
Η ομορφιά της μετφορμίνης είναι ότι επηρεάζει πολλές ασθένειες. Για παράδειγμα φαίνεται ότι βοηθάει στην περίπτωση του διαρρέοντος εντέρου, μιας κατάστασης που εμφανίζεται συχνότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ορισμένα μόρια καταστρέφουν τις συνδέσεις των κυττάρων που σχηματίζουν την επένδυση του εντέρου (επιθήλιο). Έτσι, τα μικρόβια και οι τοξίνες που βρίσκονται στο έντερο διαρρέουν μέσω των κενών που δημιουργούνται προς την κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν μια ποικιλία ασθενειών που συνδέονται με τη χρόνια φλεγμονή, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η άνοια, η αθηροσκλήρωση, η ίνωση του ήπατος, ο καρκίνος, ο διαβήτης και η αρθρίτιδα. Μια εργαστηριακή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Life Science Alliance, βρήκε ότι η μετφορμίνη κάνει πιο σφιχτές τις συνδέσεις των κυττάρων του εντερικού επιθηλίου.
Η μετφορμίνη εξετάζεται επί του παρόντος σε κλινικές δοκιμές ως μια γενική θεραπεία κατά της γήρανσης. Μια πρωτοποριακή μελέτη που εγκρίθηκε από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ονομάζεται Targeting Aging with Metformin (TAME). Θα περιλαμβάνει 3.000 άτομα, που είτε υποφέρουν είτε έχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, για μια περίοδο έξι ετών. Οι μισοί θα λάβουν μετφορμίνη και οι άλλοι μισοί θα λάβουν εικονικό φάρμακο. Η μελέτη θα προσδιοριστεί εάν η μετφορμίνη επιβραδύνει την εμφάνιση των χρόνιων παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος και η άνοια.
Ποιες παρενέργειες έχει η μετφορμίνη
Η μετφορμίνη δεν είναι ελεύθερη παρενεργειών. Σε γενικές γραμμές θεωρείται ασφαλές φάρμακο διότι μέχρι σήμερα δεν φαίνεται προκαλεί βλάβες σε άλλες λειτουργίες, αν και μπορεί να προκαλέσει μια αρχική γαστρεντερική δυσφορία έως ότου υπάρξει μια προσαρμογή του οργανισμού. Μπορεί ωστόσο να προκαλέσει μια εξαιρετικά σπάνια πάθηση που ονομάζεται γαλακτική οξέωση, κατά την οποία το σώμα παράγει γαλακτικό οξύ με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή με την οποία το διασπά, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Πιο πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η πρόσληψη μετφορμίνης σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμινών του συμπλέγματος Β. Και μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι το φάρμακο μπορεί να μειώσει την αερόβια ικανότητα.
Πηγές:
- Metformin reduces all-cause mortality and diseases of ageing independent of its effect on diabetes control: A systematic review and meta-analysis.
- Metformin: A Hopeful Promise in Aging Research.
- Longevity and Aging: A New Approach Using Metformin.
- Effect of metformin on all-cause and cardiovascular mortality in patients with coronary artery diseases: a systematic review and an updated meta-analysis.
