Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας που μοιάζει με πεταλούδα και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού σας. Παράγει τις ορμόνες Τ3 (τριιωδοθυρονίνη) και Τ4 (θυροξίνη). Οι ορμόνες αυτές βοηθούν το σώμα να χρησιμοποιήσει την ενέργεια που παίρνει από τη διατροφή, να εξισορροπήσει τη θερμοκρασία του σώματος και να λειτουργήσουν σωστά ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα άλλα όργανα. Αλλά όταν οι θυρεοειδικές ορμόνες παράγονται σε μεγάλη ή μικρή ποσότητα μπορούν να προκύψουν σημαντικά προβλήματα.
H Τ3 είναι η βιολογικά ενεργή ορμόνη του θυρεοειδούς και είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος σε έμβρυα και βρέφη. H Τ4 είναι μια πρόδρομη ορμόνη που μετατρέπεται σε Τ3 -στα περιφερειακά όργανα όπως το ήπαρ και τα νεφρά- και η παραγωγή της βρίσκεται υπό αυστηρό έλεγχο. Ο θυρεοειδής εκκρίνει κατά 20% Τ3 και κατά 80% Τ4. Για την παραγωγή χρειάζεται ιώδιο που λαμβάνουμε από τη διατροφή και το αμινοξύ τυροσίνη. Η λειτουργία του αδένα ρυθμίζεται από την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), γνωστή και ως θυροτροπίνη.
Υπερθυρεοειδισμός είναι η υπερβολική παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα. Η θεραπεία αυτής της κατάστασης είναι απαραίτητη επειδή το σώμα εκτίθεται σε υψηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών και αυτό προκαλεί βλάβες στους ιστούς, μια κατάσταση που ονομάζεται θυρεοτοξίκωση. Η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα και απώλεια οστικής μάζας. Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν απώλεια βάρους, αυξημένη όρεξη, άγχος, ευερεθιστότητα και νευρικότητα, δυσκολία στον ύπνο, αυξημένη θερμοκρασία σώματος, εφίδρωση, γρήγορο καρδιακό παλμό, κόπωση, εύθραυστα μαλλιά, αλλαγές στην εμμηνόρροια, διογκωμένο θυρεοειδή αδένα (βρογχοκήλη) και διόγκωση οφθαλμών.
Μερικοί τύποι υπερθυρεοειδισμού μπορεί να είναι γενετικοί. Επίσης οι καρκίνοι του θυρεοειδούς μπορούν να προκαλέσουν υπερδραστήριο θυρεοειδή. Η νόσος Graves, μια αυτοάνοση ασθένεια, είναι η πιο κοινή αιτία υπερθυρεοειδισμού και είναι 7-8 φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Οφείλεται σε αντισώματα που παράγονται εναντίον του θυρεοειδούς, τα οποία δρουν όπως η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη, δηλαδή ενεργοποιούν στον αδένα κάνοντάς τον να παράγει μεγαλύτερη ποσότητα ορμονών. Υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν στην εξισορρόπηση ενός υπερδραστήριου θυρεοειδούς και σε ορισμένες περιπτώσεις, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση στον αδένα. Η κατάλληλη διατροφή μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Ιώδιο. Ο θυρεοειδής αδένας απορροφά το ιώδιο του αίματος και το χρησιμοποιεί για να παράγει τις ορμόνες του. Όταν παράγει αυξημένη ποσότητα ορμονών, απορροφά περισσότερο ιώδιο. Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση περίσσειας ιωδίου από τη διατροφή σχετίζεται με διαταραχές όπως ο υπερθυρεοειδισμός, η αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς και ο σχηματισμός οζιδίων. Αν λοιπόν έχετε αυτές τις παθήσεις πρέπει να ακολουθήσετε μια διατροφή χαμηλή σε ιώδιο.
Για τους ενήλικες, η συνιστώμενη ημερήσια δόση ιωδίου είναι 150 mcg (μικρογραμμάρια). Για τις έγκυες είναι 220 mcg και για τις θηλάζουσες είναι 290 mcg. Το ασφαλές ανώτερο ημερήσιο όριο πρόσληψης ιωδίου είναι 1,1 mg. Ένα κουταλάκι του γλυκού ιωδιούχο αλάτι παρέχει 280 μικρογραμμάρια ιωδίου και 1 γραμμάριο φυκιών περιέχει περίπου 2 mg ιωδίου. Ορισμένα ψάρια και τα θαλασσινά έχουν αρκετό ιώδιο π.χ. μια μαγειρεμένη μερίδα κολιού 150 γραμμαρίων παρέχει 300 mcg ιωδίου. Εκτός από τα θαλασσινά, αρκετό ιώδιο έχουν και τα γαλακτοκομικά π.χ. ένα ελληνικό γιαούρτι έχει 115 mcg ιωδίου.
Νιτρικά και νιτρώδη άλατα. Υπάρχει η ανησυχία ότι ορισμένες ουσίες που ονομάζονται νιτρικά και νιτρώδη άλατα μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στον θυρεοειδή σας -είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τον θυρεοειδή στα ζώα. Πρόκειται για μόρια που περιέχουν άζωτο και οξυγόνο -τα νιτρικά άλατα έχουν ένα μόριο αζώτου και τρία μόρια οξυγόνου (ΝΟ3) ενώ τα νιτρώδη άλατα έχουν ένα μόριο αζώτου και δύο μόρια οξυγόνου (ΝΟ2).
Τα νιτρικά υπάρχουν εκ φύσεως σε ορισμένες φυτικές τροφές, όπως παντζάρια, μαρούλι, σπανάκι, λάχανα και ραπανάκι ενώ τα νιτρώδη υπάρχουν σε μεταποιημένα κρέατα όπως είναι τα λουκάνικα, το μπέικον, και το σαλάμι. Το νιτρικό ιόν (ΝΟ3-) εμποδίζει να μεταφερθεί το ιωδίδιο, το ανιόν το ιωδίου (I–), στον θυρεοειδή επειδή μοιράζεται τον ίδιο μηχανισμό μεταφοράς. Η αναστολή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της έκκρισης των θυρεοειδικών ορμονών T4 και T3, ακολουθούμενη από αύξηση της ορμόνης TSH και τελικά σε διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τον αρνητικό ρόλο των νιτρικών και νιτρωδών στον άνθρωπο. Το 2015 μια μετα-ανάλυση των δημοσιευμένων μελετών δεν βρήκε συσχέτιση των νιτρικών αλάτων είτε με τον υπερθυρεοειδισμού είτε με τον υποθυρεοειδισμού. Αλλά η υψηλότερη έκθεση σε νιτρώδη -όχι όμως σε νιτρικά- συσχετίστηκε με τον καρκίνο του θυρεοειδούς. Μια μελέτη στην οποία οι εθελοντές κατανάλωναν για μια εβδομάδα 140 ml χυμό παντζαριών δεν βρήκε επίδραση στην παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών.
Σελήνιο. Ορισμένα μέταλλα και ιδιαίτερα το σελήνιο είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Ο θυρεοειδής αδένας είναι μεταξύ των ιστών με την υψηλότερη περιεκτικότητα σεληνίου. Το σελήνιο είναι αναπόσπαστο μέρος των σεληνοπρωτεϊνών και κρίσιμων ενζύμων στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Επίσης, ένας βασικός ρόλος του είναι να μειώνει το οξειδωτικό στρες. Άρα, οι πλούσια σε σελήνιο τροφές μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών. Καλές πηγές σεληνίου είναι τα βραζιλιάνικα φιστίκια, οι σπόροι τσία (chia), τα μανιτάρια, το κρέας και οι ηλιόσποροι.
Γλουτένη. Σε ορισμένα άτομα, η γλουτένη μπορεί να βλάψει τον θυρεοειδή προκαλώντας φλεγμονή. Ακόμα κι αν δεν έχετε εμφανές πρόβλημα με τη γλουτένη μπορεί να είναι χρήσιμο να περιορίσετε την πρόσληψή της. Η γλουτένη υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη μαγιά μπύρας, τη βύνη και τη σίκαλη.
Σίδηρος. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τον φυσιολογικό μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών. Τυχόν έλλειψή του μειώνει τη δραστηριότητα ενός ενζύμου που λέγεται θυρεοειδική υπεροξειδάση (TPO: thyroid peroxidase) και αυτό μειώνει τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Ο σίδηρος υπάρχει σε φακές, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, σπόρους ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς, πουλερικά και φυσικά στο κόκκινο κρέας από το οποίο έχει τη μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα.
Ψευδάργυρος. Ο ψευδάργυρος βοηθά να χρησιμοποιείτε τρόφιμα για ενέργεια. Αυτό το μέταλλο διατηρεί επίσης το ανοσοποιητικό σας σύστημα και τον θυρεοειδή υγιή. Οι πηγές τροφίμων ψευδάργυρου περιλαμβάνουν, βοδινό κρέας, ρεβύθια, κάσιους, μανιτάρια και κολοκυθόσπορους.
