Γράφει ο Μανώλης Δερμιτζάκης, νευρολόγος. Το κείμενο είναι προσαρμογή από το άρθρο Ημικρανία στα παιδιά και από το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο “Ημικρανία και άλλες Κεφαλαλγίες”, έκδοση του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, Αθήνα, 2021.
Είναι γνωστό σε πολλούς ασθενείς που υποφέρουν ότι η ημικρανία είναι «οικογενειακή υπόθεση». Πολλοί θα θυμούνται ότι π.χ. και η μητέρα τους κλείνονταν με πονοκέφαλο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και έκανε εμετούς ή έδενε το κεφάλι της. Ας δούμε όμως πρώτα πόσο συχνά εμφανίζεται ο πονοκέφαλος και η ημικρανία στα παιδιά και πως εκδηλώνεται.
Το 58% των παιδιών σχολικής ηλικίας θα αναφέρουν έστω και μια φορά πονοκέφαλο, ενώ ένα ποσοστό 7,7% θα έχει πονοκέφαλο που πληροί τα κριτήρια για να ημικρανία! Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε σχολική τάξη οποιασδήποτε βαθμίδας υπάρχει τουλάχιστον ένα παιδί που έχει ημικρανία.
Οι πονοκέφαλοι στα παιδιά είναι πιο συχνοί στα κορίτσια (1,5 κορίτσι προς 1 αγόρι) ενώ ειδικά οι ημικρανίες είναι 1,7 κορίτσι προς 1 αγόρι. Στην εφηβεία και στην μετέπειτα ζωή η αναλογία αυτή γίνεται 3 γυναίκες προς 1 άντρα. Η μέση ηλικία έναρξης της ημικρανίας στα παιδιά είναι τα 7,5 έτη.
Η ημικρανία των παιδιών διαφέρει πολλές φορές από αυτήν την ενηλίκων, π.χ. διαρκεί λιγότερο χωρίς θεραπεία (~2 ώρες) και σπάνια πάνω από 24 ώρες. Είναι πιο συχνό να εντοπίζεται και δεξιά και αριστερά στο κρανίο, κάτι που ίσως που μπερδεύει τους γιατρούς και δεν μπορούν να θέσουν διάγνωση. Συνήθως ξεκινάει το πρωί και βελτιώνεται με τον ύπνο του μικρού ασθενούς.
Κάποια συμπτώματα που μπορεί να έχει ένα παιδί ΠΡΙΝ να ξεκινήσει η ημικρανία του μπορεί να είναι: έντονη κόπωση, ανεξήγητη αλλαγή της διάθεσης του, δυσκαμψία στον αυχένα, έντονο χασμουρητό, δυσκολία συγκέντρωσης, ζάλη, πολυουρία.
Στα παιδιά όμως μπορεί η ημικρανία να μην εκφραστεί με το «γνωστό» σύμπτωμα του έντονου πονοκεφάλου, τουλάχιστον στην αρχή για κάποιους μήνες. Υπάρχουν τα λεγόμενα ημικρανικά αντίστοιχα της παιδικής ηλικίας (χωρίς πονοκέφαλο) που είναι:
- Περίεργα κοιλιακά άλγη, που δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη πάθηση. Συνοδεύονται από ανορεξία, ναυτία και αλλαγή συμπεριφοράς.
- Τακτικοί, στερεοτυπικοί εμετοί που συνοδεύονται από την ανάγκη για ξεκούραση. –
- Τακτικοί ίλιγγοι, ζαλάδα.
Αν και τελικά είναι συχνή η ημικρανία στα παιδιά, όπως συμβαίνει και με τους ενήλικες, είναι πολύ συχνό να μην γίνεται διάγνωση. Επίσης δυστυχώς είναι συχνό και να τεθεί η διάγνωση της ημικρανίας σε ένα παιδί να υπάρχει μεγάλος δισταγμός -λόγω του νεαρού της ηλικίας- να δοθεί μια αγωγή στο παιδί, εκτός από κοινά παυσίπονα.
Να τονίσουμε ότι η ημικρανία είναι μια συχνή πάθηση της παιδικής ηλικίας και όπως σε κάθε πάθηση πρέπει να γίνει θεραπευτική αντιμετώπιση. Υπάρχουν αγωγές (είτε προληπτικές είτε συμπτωματικές) που μπορούν να δοθούν σε μια νεαρά ή έναν νεαρό ημικρανικό που έτσι ή αλλιώς η ποιότητα ζωής και η απόδοση π.χ. στο σχολείο είναι μειωμένα λόγω της ημικρανίας. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί ο παιδίατρος να παραπέμψει το παιδί σε κάποιον εξειδικευμένο για ημικρανίες νευρολόγο ή σε κάποιο ιατρείο κεφαλαλγίας.
Επιπλέον οδηγίες για τους μικρούς ασθενείς και τους κηδεμόνες τους πως θα χειριστούν καλύτερα την ημικρανία τους:
- Ημερολόγιο πονοκεφάλου που θα συμπληρώνεται από το παιδί ή τον κηδεμόνα του. Τις ημέρες που υπάρχουν κρίσεις να καταγράφονται επιπλέον οι ώρες φαγητού, ύπνου, σωματικής και πνευματικής δραστηριότητας.
- 8-10 ώρες νυκτερινού ύπνου σε ήσυχο και άνετο περιβάλλον. Καλή θερμοκρασία δωματίου.
- 3 γεύματα την ημέρα σε καθορισμένες ώρες και 1-2 ενδιάμεσα σνακ. Σε καμία περίπτωση δεν παραλείπεται το πρωινό.
- Καλή ενυδάτωση. Οι έφηβοι χρειάζονται τουλάχιστον 2 λίτρα νερό την ημέρα (όχι ανθρακούχα ή γλυκά ροφήματα), που αυξάνει σε 3 λίτρα το καλοκαίρι ή με έντονη σωματική δραστηριότητα. Καθόλου αλκοόλ.
- Σωματική δραστηριότητα. Για την ακρίβεια ό,τι αρέσει στο παιδί, αρκεί να ασκείται σχεδόν καθημερινά. Αν μια συγκεκριμένη γυμναστική, π.χ. έντονη αερόβια προκαλεί κρίσεις πονοκεφάλου, μπορεί να αλλάξει σε άλλο είδος γυμναστικής.
- Στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες πολλές φορές οι υψηλές προσδοκίες που υπάρχουν από τα παιδιά και τους εφήβους, γεμίζουν τους νεαρούς συμπολίτες μας με αρκετό άγχος και φόβο αποτυχίας. Για όποιον πάσχει από ημικρανία αυτοί είναι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν κρίση. Θα πρέπει ίσως κάποιοι στόχοι να συζητηθούν με τον μικρό ασθενή ώστε να είναι ρεαλιστικοί και λιγότερο αγχωτικοί.
