Του Jonathan Little, University of British Columbia
Όποιος ζει με διαβήτη τύπου 2, μια ασθένεια που επηρεάζει περίπου έναν στους 12 ανθρώπους παγκοσμίως, το να καταλάβει τι πρέπει να τρώει μπορεί να είναι πολύ δύσκολο. Το σώμα του δεν μπορεί να επεξεργαστεί εύκολα τα σάκχαρα και τους υδατάνθρακες. Όταν τρώτε υδατάνθρακες -τα σάκχαρα και τα άμυλα βρίσκονται σε πολλά τρόφιμα- παρουσιάζετε μεγάλες αιχμές στο σάκχαρο του αίματος. Ο ανεπαρκής έλεγχος του σακχάρου στο αίμα από το σώμα μπορεί να βλάψει τα όργανα, ιδιαίτερα τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια και τα νεφρά.
Ο στόχος του ερευνητικού εργαστηρίου στην πανεπιστημιούπολη Okanagan του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας ήταν να ερευνήσει παρεμβάσεις διατροφής και άσκησης για τη θεραπεία και την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2. Διεξάγει μελέτες σε ανθρώπους δοκιμάζοντας πώς οι διαφορετικές στρατηγικές του τρόπου ζωής επηρεάζουν τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα και άλλους δείκτες υγείας σημαντικούς για τη διαχείριση αυτής της ασθένειας.
Κέτο δίαιτα, χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, μεσογειακή, δίαιτα DASH, δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά: υπάρχει μια μεγάλη σειρά από δίαιτες που λένε ότι βελτιστοποιούν την υγεία και το σάκχαρο του αίματος. Τι λέει η επιστήμη μας για μερικές από αυτές τις δίαιτες;
Ποιες είναι οι στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν όσοι ζουν με διαβήτη τύπου 2 για να βελτιώσουν την υγεία τους; Το πρώτο είναι ίσως το απλούστερο και πιο εύκολο στην εφαρμογή: περιορίστε τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες, όπως είναι τα τοστ, ακόμα και το πλιγούρι βρώμης στο πρωινό σας.
Οι ερευνητές ξέρουν πλέον πολλά πράγματα για τη διακύμανση του σακχάρου στο αίμα. Διότι οι ασθενείς μπορούν και χρησιμοποιούν τη συνεχή παρακολούθηση της γλυκόζης εδώ και χρόνια και βλέπουν πώς η διατροφή (και η άσκηση) επηρεάζουν τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
Από τη μελέτη εκατοντάδων ατόμων με διαβήτη τύπου 2, υπάρχει ένα συνεπές αποτέλεσμα: το πρωινό οδηγεί στη μεγαλύτερη αύξηση της γλυκόζης στη διάρκεια της ημέρας. Ίσως αυτό να έχει σχέση με την ώρα της ημέρας. Επίσης, οι περισσότεροι δυτικοί άνθρωποι καταναλώνουν πρωινό πλούσιο σε υδατάνθρακες, όπως τα δημητριακά, το τοστ, το πλιγούρι βρώμης και τα φρούτα.
Μπορεί επίσης οι διαβητικοί, μόλις ξυπνούν να έχουν μια διαταραχή που σχετίζεται με τον κιρκάδιο ρυθμό και έτσι το σώμα τους να χειρίζεται τους υδατάνθρακες λιγότερο καλά από άλλες ώρες της ημέρας. Τρώγοντας λοιπόν το ίδιο γεύμα το πρωί μπορεί ένας διαβητικός να έχει πολύ πιο έντονη άνοδο της γλυκόζης στο αίμα από ό,τι σε άλλη στιγμή της ημέρας.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The American Journal of Clinical Nutrition, έθεσε την απλή ερώτηση: Τι θα συνέβαινε με τον έλεγχο της γλυκόζης εάν οι διαβητικοί τύπου 2 απέφευγαν τους υδατάνθρακες στο πρωινό;
Όπως είχε προβλεφθεί, παρέχοντας ένα πρωινό με χαμηλούς υδατάνθρακες που αποτελούνταν από αυγό, τυρί και σπανάκι, εξαλείφθηκε εντελώς η μεγάλη αύξηση της γλυκόζης που παρατηρείται μετά το πρωινό. Όχι μόνο αυτό, αλλά επίσης, οι αυξήσεις του σακχάρου στο αίμα μετά το μεσημεριανό γεύμα και το δείπνο ήταν βελτιωμένες. Έτσι, η συνολική έκθεση σε αιχμές γλυκόζης βελτιώθηκε και οι δείκτες σταθερότητας της γλυκόζης ήταν καλύτεροι με την απλή μετάβαση σε ένα πρωινό με πολύ χαμηλούς υδατάνθρακες. Ακόμη, τόσο η πείνα όσο και η επιθυμία για κατανάλωση γλυκών φαγητών ήταν χαμηλότερες στο δείπνο με το πρωινό λίγων υδατανθράκων. Αυτό υποδηλώνει ότι η κατανάλωση πρωινού με χαμηλή περιεκτικότητα υδατανθράκων μπορεί να μειώσει την πρόσληψη τροφής και να περιορίσει τη λαχτάρα για λιχουδιές αργότερα μέσα στην ημέρα.
Το πρωινό χαμηλών υδατανθράκων είναι μια απλή και ισχυρή στρατηγική όχι μόνο για όσους πάσχουν από διαβήτη τύπου 2, αλλά για όσους θέλουν να βελτιώσουν τη διατροφή τους. Αλλά με βάση αυτή τη μελέτη δεν μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι όλα τα πρωινά με χαμηλούς υδατάνθρακες οδηγούν στα ίδια αποτελέσματα.
Εάν είναι η ώρα της ημέρας που δημιουργεί το πρόβλημα στις αιχμές της γλυκόζης, μήπως η παράλειψη του πρωινού είναι μια λύση; Γνωρίζουμε από προηγούμενες έρευνες ότι η παράλειψη πρωινού δεν είναι ίσως η καλύτερη ιδέα για κάποιον με διαβήτη τύπου 2, επειδή οδηγεί σε υπερβολικές αυξήσεις γλυκόζης στο μεσημεριανό γεύμα και το δείπνο.
Μια άλλη στρατηγική για τους διαβητικούς τύπου 2 είναι να ακολουθήσουν γενικά -και όχι μόνο στο πρωινό- μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες ή κετογονική δίαιτα. Τα στοιχεία για τα οφέλη μιας κετο δίαιτας συσσωρεύονται, με τις μελέτες που δείχνουν ότι με την κατάλληλη υποστήριξη και ιατρική καθοδήγηση, πάνω από το 50% των διαβητικών μπορεί να είναι σε θέση να φέρουν την κατάστασή τους σε «ύφεση». Αυτό σημαίνει ότι ο έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα έχει επιστρέψει στο φυσιολογικό και δεν χρειάζεται πλέον να παίρνουν φάρμακα για τη μείωση της γλυκόζης. Είναι ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα που αλλάζει τη ζωή πολλών ανθρώπων που εξαρτώνται καθημερινά από την ινσουλίνη, την μετφορμίνη ή άλλα φάρμακα.
Αλλά στον πραγματικό κόσμο, η τήρηση οποιωνδήποτε περιοριστικών διατροφικών προτύπων είναι γενικά δύσκολη. Μερικοί άνθρωποι μπορούν να τηρήσουν μια δίαιτα, αλλά οι μισοί από τους συμμετέχοντες εγκαταλείπουν μετά από 6 ή 12 μήνες οποιασδήποτε δίαιτας είναι νέα γι’ αυτούς, είτε είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες είτε όχι.
Μπορεί επίσης να υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι σε μια προσέγγιση σκληρής κετογονικής δίαιτας. Μια πρόσφατη μελέτη προειδοποιεί πως όταν ακολουθείτε μια αυστηρή κετογονική δίαιτα μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία. Εάν λοιπόν καταναλώνετε τρία γεύματα την ημέρα, είναι πιο εφικτό να αλλάξετε ένα ή δύο γεύματα σε χαμηλούς υδατάνθρακες. Σε μια εποχή που τα φάρμακα είναι ο κανόνας για τη διαχείριση των περισσότερων ασθενειών, είναι καλό να ανακαλύπτετε μερικές απλές εναλλακτικές λύσεις που έχουν τεσταριστεί από επιστημονικές μελέτες.
