Όλα τα θηλυκά θηλαστικά έχουν κλειτορίδα, ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο που συνδέεται με την ευχαρίστηση και τον οργασμό, και η έρευνα αρχίζει τώρα σιγά σιγά να αποκαλύπτει το ρόλο της. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι η κλειτορίδα στα δελφίνια είναι πολύ μεγάλη και πιο περίπλοκη από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Όλα τα μωρά, ανεξάρτητα από το αν προορίζονται να γίνουν αγόρια ή κορίτσια, ξεκινούν την ανάπτυξή τους στη μήτρα με ένα μικρό εξόγκωμα που ονομάζεται γεννητικό φύμα (genital tubercle). Εάν το αναπτυσσόμενο έμβρυο προορίζεται να γίνει αρσενικό, οι εμβρυϊκοί όρχεις θα παράγουν την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη και ο φυματισμός των γεννητικών οργάνων θα εξελιχθεί σε πέος. Εάν, από την άλλη πλευρά, το έμβρυο προορίζεται να γίνει θηλυκό, η εμβρυϊκή ωοθήκη δεν θα παράγει ορμόνες που ο φυματισμός των γεννητικών οργάνων θα εξελιχθεί σε κλειτορίδα. Και οι δύο δομές μοιάζουν πολύ στις πρώτες ημέρες της εγκυμοσύνης.
Φωτογραφημένα ανθρώπινα γεννητικά όργανα στην 11η εβδομάδα κύησης.
Δεδομένου ότι το πέος και η κλειτορίδα αναπτύσσονται από την ίδια δομή, μοιράζονται πολλές ομοιότητες. Η κλειτορίδα έχει κουκούλα στους ανθρώπους που είναι ίδια με την ακροποσθία στα αρσενικά. Έχει επίσης μια βάλανο, η οποία είναι η ίδια δομή με τη βάλανο του πέους. Τόσο το πέος όσο και η κλειτορίδα γεμίζουν με αίμα όταν διεγείρονται. Και οι δύο δομές είναι γεμάτες με νεύρα που, τουλάχιστον στους ανθρώπους, παρέχουν μια ευχάριστη αίσθηση όταν διεγείρονται. Τα περισσότερα θηλαστικά έχουν επίσης ένα μικρό κόκκαλο στην κλειτορίδα που βοηθήσει να γίνει άκαμπτη κατά τη σεξουαλική επαφή. Αυτό και πάλι μοιράζεται ένα αντίστοιχο οστό στο πέος που έχουν πολλά θηλαστικά (στον άνθρωπο δεν υπάρχει κόκκαλο).
Επειδή το πέος και η κλειτορίδα αναπτύσσονται από τον ίδιο ιστό στο έμβρυο, οτιδήποτε επηρεάζει την ορμονική ισορροπία στο έμβρυο μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του οργάνου. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα φαίνεται στη θηλυκή στικτή ύαινα. Σε αυτό το θηλαστικό, το θηλυκό κυβερνά την αγέλη (μητριαρχία) και είναι κάπως πιο ογκώδες από το αρσενικό επειδή εκτίθεται σε υψηλά επίπεδα αρσενικών ορμονών κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Αλλά αυτή η πιο μυώδης σωματική διάπλαση έχει κόστος. Οι αρσενικές ορμόνες επηρεάζουν την κλειτορίδα, μετατρέποντάς την σε μια δομή που μοιάζει με ανδρικό πέος 15-20 εκατοστών όταν το βλέπει κανείς από μακριά -αποκαλείται μερικές ψευδοπέος. Στην πραγματικότητα, και δυστυχώς για το θηλυκό, αυτή η κλειτορίδα περιέχει το κανάλι γέννησης. Το θηλυκό πρέπει και να ζευγαρώσει και να γεννήσει μέσω της κλειτορίδας του, κάτι που είναι δύσκολο -το πέος του αρσενικού πρέπει να περάσει μέσα από αυτό το κανάλι ενώ προκαλείται υψηλό ποσοστό θνησιμότητας στις μητέρες την πρώτη φορά.
Θηλυκή ύαινα.
Στις γυναίκες
Αλλά σε σύγκριση με το πέος, η κλειτορίδα δεν είναι καλά μελετημένη ακόμη και στους ανθρώπους. Στις ιστορικές μελέτες ανατομικών εγχειριδίων οι απεικονίσεις της κλειτορίδας ήταν περιορισμένες. Και θεωρίες που ήταν λάθος. Για παράδειγμα, υπήρχε η λαθεμένη θεωρία του Φρόιντ ότι η διέγερση της κλειτορίδας ήταν σημάδι σεξουαλικής ανωριμότητας και νεύρωσης. Επίσης δεν προωθούνταν η ιδέα ότι οι γυναίκες απολαμβάνουν το σεξ. Οι γυναίκες θεωρούνταν ότι έκαναν σεξ για αναπαραγωγικούς σκοπούς, ενώ οι άνδρες έκαναν σεξ για ευχαρίστηση. Αυτά τα λάθη οδήγησαν στην παραμέληση της κλειτορίδας στην έρευνα.
Παραδόξως, η πρώτη αυστηρή μελέτη της ανατομίας της κλειτορίδας σε ανθρώπους δεν δημοσιεύτηκε παρά το 1998. Περιγράφηκε με ακρίβεια από την πρώτη γυναίκα ουρολόγο της Αυστραλίας, Helen O’Connell. Η εργασία της για την κατανόηση της λεπτομερούς μορφής και λειτουργίας της κλειτορίδας δίνει απαντήσεις σε ορισμένες βασικές βιολογικές ερωτήσεις σχετικά με το σεξ.
Τις περισσότερες φορές επισημαίνεται ότι είναι ένα μικρό τμήμα του οργάνου, αυτό που είναι ορατό στα διαγράμματα του αιδοίου, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της κλειτορίδας είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου κάτω από το δέρμα. Στην πραγματικότητα, η κλειτορίδα είναι ένα μεγάλο και πολύπλοκο όργανο. Τα τελευταία χρόνια, το φεμινιστικό λόμπι πιέζει για περισσότερες δημόσιες πληροφορίες από αυτές περιλαμβάνουν μόνο για το εξωτερικό τμήμα της κλειτορίδας, τη βάλανο (glans).
Η κλειτορίδα βρίσκεται στη συμβολή των μικρών χειλέων (τα εσωτερικά χείλη του αιδοίου), ακριβώς πάνω από την ουρήθρα. Αποτελείται από τέσσερα κύρια μέρη: τη βάλανο, το σώμα, δύο χιτώνες (crura, πληθυντικός crus) και δύο βολβούς. Η βάλανος είναι το μόνο εξωτερικό μέρος της κλειτορίδας και καλύπτεται από μια κουκούλα δέρματος. Το σώμα έχει γενικά πλάτος 1-2 εκατοστά και μήκος 2-4 εκατοστά. Οι χιτώνες εκτείνονται πλευρικά από το σώμα της κλειτορίδας και έχουν κατά μέσο όρο μήκος περίπου 5-9 εκατοστά. Οι βολβοί της κλειτορίδας έχουν γενικά μήκος 3-7 εκατοστά και βρίσκονται μεταξύ του σώματος, του χιτώνα και της ουρήθρας.
Η κλειτορίδα είναι ένα τριεπίπεδο όργανο, με κάθε μέρος να βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο μεταξύ τους.
Η κλειτορίδα είναι πολύ νευρωμένη, με διπλάσιες νευρικές απολήξεις από το πέος και λαμβάνει πλούσια παροχή αίματος. Αυτή η πλούσια παροχή αίματος επιτρέπει στα συστατικά της στύσης να διογκωθούν, με το σώμα και τη βάλανο της κλειτορίδας να γίνονται έως και τρεις φορές μεγαλύτερα κατά τη διέγερση (νομίζατε ότι η στύση του πέους ήταν εντυπωσιακή;).
Τα γεννητικά όργανα του εμβρύου διαφοροποιούνται στις έξι εβδομάδες κύησης. Ενώ η κλειτορίδα και το πέος προέρχονται από την ίδια ομάδα κυττάρων, τώρα γνωρίζουμε ότι έχουν σαφώς διαφορετικές μορφές και λειτουργίες.
H κλειτορίδα και το πέος έχουν κάποιες ομοιότητες.
Το πέος έχει έναν προφανή και καλά ερευνημένο ρόλο στο αναπαραγωγικό και το ουροποιητικό σύστημα, ενώ η λειτουργία της κλειτορίδας συνήθως αναφέρεται ως καθαρά για ευχαρίστηση. Ωστόσο, λίγες μελέτες έχουν πραγματικά διερευνήσει τη λειτουργία της κλειτορίδας. Η στενή εγγύτητα της κλειτορίδας με την ουρήθρα και τον κόλπο έχει οδηγήσει σε υποθέσεις ότι παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο από τη σεξουαλική ευχαρίστηση, όπως και ότι βοηθάει στη διατήρηση της υγείας του ανοσοποιητικού.
Η κλειτορίδα είναι επιρρεπής σε μολύνσεις, φλεγμονές και ασθένειες. Μερικά κοινά παραδείγματα είναι η φαγούρα και ο πόνος λόγω λοιμώξεων, το πρήξιμο και ο πόνος άγνωστης προέλευσης (που ονομάζεται κλειτοροδυνία). Αν και δεν γίνεται συχνά λόγος, ο πόνος της κλειτορίδας και του αιδοίου είναι συχνός στις γυναίκες.
Στα δελφίνια
Τα δελφίνια έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή, με συχνές τρυφερότητες, όχι μόνο για αναπαραγωγή, και ο λόγος είναι η προεξέχουσα κλειτορίδα του θηλυκού δελφινιού η οποία προσφέρει σεξουαλική ευχαρίστηση. Μια μελέτη αποκάλυψε ότι ο ιστός της κλειτορίδας στα κοινά ρινοδέλφινα (Tursiops truncatus), είναι πολύ παρόμοιος με αυτόν του ανθρώπου. Αποκόπτοντας κλειτορίδες από δείγματα δελφινιών που πέθαναν από φυσικά αίτια, η εξελικτική βιολόγος Patricia Brennan και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι το σώμα της κλειτορίδας του δελφινιού τροφοδοτείται από άφθονα μεγάλα νεύρα στην επιφάνεια του δέρματος, έτσι ακριβώς όπως στον άνθρωπο. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η κλειτορίδα του ρινοδέλφινου προσφέρει ευχαρίστηση κατά τη διάρκεια του σεξ, και αυτό εξηγεί γιατί τα δελφίνια αυτά κάνουν σεξ όλη την ώρα.
Το ετεροφυλόφιλο και ομοφυλοφιλικό σεξ είναι κοινό στα ρινοδέλφινα. Τα θηλυκά διεγείρουν το ένα την κλειτορίδα του άλλου, με ρύγχους ή βατραχοπέδιλα. Επίσης αυνανίζονται τρίβοντας την κλειτορίδα τους σε αντικείμενα στον βυθό της θάλασσας.
Όπως και στους ανθρώπους, η κλειτορίδα του δελφινιού έχει στυτικά σώματα με πυκνά στρώματα συνδετικού ιστού, που αποτελείται από ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης, κάτι που διατηρεί τη δομική ακεραιότητα υπό πίεση. Βρέθηκαν επίσης ενθυλακωμένες αισθητικές νευρικές απολήξεις που ονομάζονται «σωμάτια της ευχαρίστησης» στους ανθρώπους. Το σχήμα της κλειτορίδας διαφέρει μεταξύ νεαρών και ενήλικων δελφινιών. Τα νεαρά θηλυκά έχουν κλειτορίδα σε σχήμα C, ενώ είναι μεγαλύτερη και σε σχήμα S στα αναπαραγωγικά ώριμα θηλυκά. Αυτά τα ευρήματα είναι «εντυπωσιακά αλλά δεν προκαλούν έκπληξη.
Οργασμός και γονιμότητα
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι δεν υπάρχει κολπικός οργασμός παρά μόνο κλειτοριδικός. Η διέγερση του κόλπου δίχως ταυτόχρονη διέγερση της κλειτορίδας είναι σχεδόν αδύνατη. Και αναρωτιούνται σε τι χρησιμεύει ο οργασμός στις γυναίκες αφού δεν είναι απαραίτητος για την αναπαραγωγή του είδους. Οι ρίζες του γυναικείου οργασμού μπορούν να βρεθούν στην ιστορία των θηλαστικών. Ίσως έχουμε να μάθουμε πολλά από τις συγκριτικές μελέτες των ειδών και τη λειτουργία των γεννητικών τους οργάνων. Η επιστήμη αποκάλυψε μια παράξενη σειρά από σχήματα πέους που βρίσκονται στα θηλαστικά, από ένα τετράκεφαλο πέος στην έχιδνα έως τα πέη με τα δύο κεφάλια σε πολλά μαρσιποφόρα. Μένει να δούμε τι εκπλήξεις μας επιφυλάσσει η κλειτορίδα.
Είναι δύσκολο να μετρηθεί η ευχαρίστηση στη διάρκεια του σεξ στα ζώα. Το σίγουρο είναι ότι τα θηλυκά που μένουν για περισσότερη ώρα κατά τη διάρκεια της πράξης του ζευγαρώματος είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν εγκυμοσύνη και να γεννήσουν περισσότερους απογόνους. Έτσι, εάν η κλειτορίδα ενισχύει την απόλαυση, τότε θα επιλέγεται από τη φύση, αυξάνοντας τις πιθανότητες των θηλυκών να αποκτήσουν απογόνους. Αν και η κλειτορίδα δεν έχει μελετηθεί καλά στα ζώα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μεγαλύτερες κλειτορίδες παίζουν ρόλο τόσο στην απόλαυση του σεξ και κατά συνέπεια στη γονιμότητα. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν την ύαινα, τους μπονόμπο, τους χιμπατζήδες και πιο πρόσφατα τα δελφίνια.
Κατά μια θεωρία, πριν από εκατομμύρια χρόνια, τα θηλυκά παρήγαγαν ωάρια μόνο όταν ζευγάρωναν με τα αρσενικά. Η απόλαυση και ο οργασμός δεν ήταν κίνητρο μόνο για το ζευγάρωμα αλλά συνέβαλε στην πιθανότητα εγκυμοσύνης. Σήμερα, τα θηλυκά σε πολλά είδη π.χ. κουνέλια, γάτες και κοάλα, χρειάζονται τη συνουσία για μια αυξημένη παραγωγή βιοχημικών ουσιών προκειμένου να έχουν ωορρηξία. Αλλά τα θηλυκά πολλών ειδών απέκτησαν την ικανότητα να παράγουν ωάρια αυτόματα, χωρίς συνουσία, όπως συμβαίνει στον άνθρωπο. Κάποιες γυναίκες φτάνουν σε οργασμό και άλλες όχι. Φαίνεται ότι ο γυναικείος οργασμός διατηρήθηκε στο πέρασμα των εκατομμυρίων ετών αλλά υποτόνισε καθώς δεν χρειαζόταν πλέον για την αναπαραγωγή.
Όπως και οι άνθρωποι, τα δελφίνια δεν έχουν ωορρηξία που προκαλείται από εξωτερικό ερέθισμα. Αλλά στους προγόνους των δελφινιών η διέγερση της κλειτορίδας ίσως έπαιζε ρόλο στην πρόκληση της ωορρηξίας. Καθώς η κλειτοριδική διέγερση μπορεί να οδηγήσει σε οργασμό, η απόλαυση και η γονιμότητα ίσως εξελίχθηκαν μαζί. Στην έρευνα της αναπαραγωγικής βιολογίας, υπάρχουν πολλά για τη γυναικεία σεξουαλικότητα που ακόμα δεν γνωρίζουμε και τα δελφίνια ίσως έχουν κάτι να μας πουν για τον εαυτό μας.
