Της Melissa Barker, The Conversation.
Οι δίαιτες για απώλεια βάρους συνήθως περιλαμβάνουν περιορισμούς. Κάποιες περιορίζουν τις θερμίδες και άλλες ορισμένα τρόφιμα. Η δίαιτα 5:2 βασίζεται στον περιορισμό των θερμίδων ορισμένες μέρες της εβδομάδας και η κετογονική δίαιτα βασίζεται στον περιορισμό συγκεκριμένων τύπων τροφής. Τα τελευταία 40 χρόνια, υπάρχει μια συνεχής διαμάχη σχετικά με τη σχέση μεταξύ δίαιτας και βάρους.
Η έρευνα προτείνει, ωστόσο, ότι η περιοριστική δίαιτα μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) με την πάροδο του χρόνου και σε μεγαλύτερη μελλοντική πιθανότητα υπέρβαρου. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ο περιορισμός των τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε ενασχόληση με το φαγητό, ενοχές και υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και στρες. Εάν οι δίαιτες δεν σας βοηθούν πάντα να χάσετε βάρος και θα μπορούσαν να συμβάλουν σε ψυχολογικά προβλήματα, μήπως καλύτερα να μην κάνετε δίαιτα; ποιες άλλες λύσεις υπάρχουν; Πρόσφατα, υπήρξε μια αυξανόμενη εστίαση στην έννοια της «διαισθητικής διατροφής».
Η διαισθητική διατροφή (intuitive eating) έγινε δημοφιλής από δύο διαιτολόγους, την Evelyn Tribole και την Elyse Resch, οι οποίες δημοσίευσαν ένα βιβλίο για το θέμα και ανέπτυξαν έναν ιστότοπο αφιερωμένο στο θέμα. Ο στόχος είναι να τρώτε διαισθητικά ακούγοντας το σώμα σας και να του επιτρέψετε να σας καθοδηγήσει για το πότε και πόσο να φάτε, αντί να επηρεάζεστε από το περιβάλλον, τα συναισθήματά σας ή τους κανόνες που ορίζονται από τις δίαιτες. Η έννοια είναι παρόμοια με την ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating) και οι όροι χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά.
Η διαισθητική διατροφή περιλαμβάνει την ανάπτυξη της επίγνωσης των εσωτερικών ενδείξεων πείνας και κορεσμού και τη λήψη συνειδητών διατροφικών επιλογών. Τονίζει τη σημασία της προσοχής στις συναισθηματικές και σωματικές αισθήσεις που βιώνονται με το φαγητό. Σε αντίθεση με πολλές άλλες δίαιτες, η διαισθητική διατροφή σας ενθαρρύνει να τρώτε ό,τι θέλετε -κανένα φαγητό δεν περιορίζεται. Ενώ ορισμένοι μπορεί να αναμένουν ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τους οπαδούς της δίαιτας να τρώνε περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά ή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, η έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν συμβαίνει. Στην πραγματικότητα, οι υποστηρικτές της διαισθητικής διατροφής προτείνουν ότι όσο περισσότερο περιορίζετε τον εαυτό σας, τόσο πιο πιθανό είναι να καταλήξετε σε υπερφαγία αργότερα.
Η έννοια της διαισθητικής διατροφής είναι απλή και δεν περιλαμβάνει περίπλοκους διατροφικούς κανόνες. Τι δείχνουν όμως τα στοιχεία;
Θετική επίδραση στην ψυχική υγεία
Όσον αφορά την απώλεια βάρους, δεν είναι ακόμη σαφές αν η διαισθητική διατροφή είναι πιο αποτελεσματική από τον περιορισμό των θερμίδων. Τα αποτελέσματα από μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που τρώνε διαισθητικά έχουν χαμηλότερο ΔΜΣ από άλλους. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι άνθρωποι που περιορίζουν τις τροφές μπορεί να το κάνουν επειδή έχουν ήδη υψηλό ΔΜΣ, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η πραγματική επίδραση που έχει η διαισθητική διατροφή. Επίσης, τα αποτελέσματα από μελέτες παρέμβασης με υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση διαπίστωσε ότι από τις οκτώ μελέτες που αξιολόγησε, μόνο δύο βρήκαν μείωση του βάρους ύστερα από τη διαισθητική διατροφή. Σε μια πιο πρόσφατη ανασκόπηση, η απώλεια βάρους παρατηρήθηκε σε οκτώ από τις 16 μελέτες. Και από αυτές τις οκτώ, η απώλεια βάρους ήταν στατιστικά σημαντική μόνο σε τρεις.
Σε αντίθεση με άλλες δίαιτες, το επίκεντρο της διαισθητικής διατροφής δεν είναι η απώλεια βάρους αλλά η αντιμετώπιση των λόγων που τρώτε. Έτσι, ακόμα κι αν η αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου είναι αβέβαιη, θα μπορούσε να προσφέρει οφέλη προωθώντας την υγιεινή διατροφική συμπεριφορά. Αυτή η πιθανότητα έχει υποστηριχθεί από έρευνες που υποδηλώνουν ότι η διαισθητική κατανάλωση φαγητού μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των συμπτωμάτων υπερφαγίας και κατανάλωσης φαγητού για εξωτερικούς και συναισθηματικούς λόγους. Η διαισθητική διατροφή συνδέεται επίσης με πιο θετική εικόνα σώματος, σωματική ικανοποίηση, θετική συναισθηματική λειτουργία και υψηλότερη αυτοεκτίμηση.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα επίπεδα διαισθητικής διατροφής προέβλεπαν χαμηλότερα συμπτώματα διατροφικής διαταραχής, σε σύγκριση με τη μέτρηση θερμίδων και τη συχνή αυτοζύγιση. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την τυπική περιοριστική δίαιτα, η οποία έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο διαταραγμένης διατροφής, ένας κίνδυνος που μπορεί να είναι μεγαλύτερος για όσους εμφανίζουν επίσης συμπτώματα κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί εάν η διαισθητική διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους, τα θετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία και την υγιεινή διατροφική συμπεριφορά είναι πολλά υποσχόμενα.
Ακούστε τον εαυτό σας
Ένα πρόβλημα με το διαισθητικό φαγητό είναι ότι υποθέτει ότι μπορούμε να πούμε με ακρίβεια πόσο πεινασμένοι ή χορτάτοι είμαστε. Η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται καλύτερα τις εσωτερικές αισθήσεις τους μπορούν επίσης να τρώνε πιο διαισθητικά. Ωστόσο, δεδομένου ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι τα άτομα με διατροφικές διαταραχές δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν σήματα από το εσωτερικό του σώματός τους, φαίνεται πιθανό ότι μερικοί άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στη διαισθητική διατροφική προσέγγιση απλώς επειδή δυσκολεύονται να “ακούσουν” το σώμα τους.
Επίσης, ενώ φαίνεται λογικό να τρώμε μόνο με βάση τις εσωτερικές αισθήσεις και όχι λόγω των περιβαλλοντικών επιδράσεων, για πολλούς ανθρώπους αυτό δεν είναι μια πρακτική λύση. Ο χρόνος που τρώτε είναι συχνά εκτός του ελέγχου σας, όπως η τήρηση συγκεκριμένων οικογενειακών γευμάτων ή καθορισμένες ώρες κατά τη διάρκεια της εργασίας για μεσημεριανό διάλειμμα. Ενώ το να τρώτε όταν πεινάτε φαίνεται ιδανικό, στην πράξη δεν είναι πάντα δυνατό.
Το διαισθητικό φαγητό μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να χάσετε βάρος, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι λειτουργεί καλύτερα από τις δίαιτες που περιορίζουν τις θερμίδες. Αλλά τα οφέλη για την ψυχολογική υγεία που προσφέρει η διαισθητική διατροφή υποδηλώνουν ότι είναι μια πολύ πιο υγιεινή προσέγγιση για το πώς τρώτε. Μπορεί να μην λειτουργεί για όλους, ιδιαίτερα για εκείνους που αγωνίζονται να νιώσουν τί τους λέει το σώμα τους. Αλλά σε μια εποχή που φαίνεται ότι όλα στο περιβάλλον μας μας λένε τι να φάμε και πόσο να φάμε, ίσως αξίζει να αφιερώσετε χρόνο για να ακούσετε το σώμα σας για να μάθετε τι χρειάζεστε.
