Οι ηλικιωμένοι που έκαναν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα μπορεί να διατρέχουν σημαντικά μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σύμφωνα με μια νέα μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature και περιελάμβανε 283.000 άτομα.
Το 2013, η κυβέρνηση της Ουαλίας κατέστησε τους 79χρονους επιλέξιμους για το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα και από τότε οι άνθρωποι έμπαιναν στο πρόγραμμα όταν γίνονταν 79 ετών. Όμως, λόγω περιορισμένων προμηθειών, οι ενήλικες που ήταν 80 ετών ή μεγαλύτεροι εκείνη την εποχή δεν έλαβαν ποτέ το εμβόλιο. Ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Αυστρία συνέκριναν του ηλικιωμένους που έλαβαν το εμβόλιο και αυτούς που δεν το έλαβαν.
Μετά από επτά χρόνια, περίπου ένας στους οκτώ ηλικιωμένους που δεν έκαναν το εμβόλιο είχαν άνοια. Όσοι έκαναν το εμβόλιο είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με άνοια. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ισχυρότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.
«Πρόκειται για ένα πραγματικά εντυπωσιακό εύρημα», δήλωσε ο Δρ Pascal Geldsetzer, επικεφαλής της μελέτης και επίκουρος καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στις ΗΠΑ. «Αυτό το τεράστιο προστατευτικό σήμα υπήρχε όπως και αν εξετάζατε τα δεδομένα».
Άλλες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα θα μπορούσε να συμβάλει στην αποφυγή της άνοιας. Το 2024, μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine έδειξε ότι τα άτομα που έκαναν τη νεότερη έκδοση του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα διέτρεχαν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας στα έξι χρόνια μετά την ανοσοποίησή τους.
Υπάρχουν δύο εμβόλια που παρασκευάζονται με διαφορετικό τρόπο. Το νεότερο περιέχει μια πρωτεΐνη από τον ιό της ανεμοβλογιάς ζωστήρα που προκαλεί τόσο την ανεμοβλογιά όσο και τον έρπητα ζωστήρα. Το εμβόλιο στην ουαλική μελέτη χρησιμοποίησε μια εξασθενημένη ζωντανή έκδοση του ιού. Το 2023, το Ηνωμένο Βασίλειο απέσυρε σταδιακά το εμβόλιο του ζωντανού ιού υπέρ του νεότερου εμβολίου της GSK, επειδή παρέχει προστασία από τον έρπητα ζωστήρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν έρπητα ζωστήρα -ένα επώδυνο εξάνθημα από φουσκάλες γεμάτες υγρό που μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες για να εξαφανιστεί- χρόνια μετά την ανεμοβλογιά, εάν ο αδρανής ιός επανενεργοποιηθεί. Οι ηλικιωμένοι και όσα άτομα έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Οι δύο μελέτες ήταν “φυσικά πειράματα” που μοιάζουν αρκετά με τις τυχαιοποιημένες δοκιμές, οι οποίες αποτελούν το χρυσό πρότυπο για την ιατρική έρευνα. Οι ερευνητές ήταν σε θέση να συγκρίνουν δύο κατά τα άλλα παρόμοιες ομάδες ανθρώπων, επιτρέποντάς τους να προσδιορίσουν τον πιθανό αντίκτυπο του εμβολιασμού. «Αυτό που κάνει τη μελέτη μας τόσο ισχυρή είναι ότι είναι ουσιαστικά σαν μια τυχαιοποιημένη δοκιμή με μια ομάδα ελέγχου -αυτούς που είναι λίγο πολύ μεγάλοι για να είναι επιλέξιμοι για το εμβόλιο- και μια ομάδα παρέμβασης», δήλωσε ο Geldsetzer.
Παραμένουν ερωτήματα για την αιτιώδης συνάφεια
Οι μελέτες δείχνουν ότι ανεξάρτητα από τον τύπο του εμβολίου, το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα θα μπορούσε να προσφέρει προστασία κατά της άνοιας -αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να αποδειχθεί αυτό. Δεν είναι σαφές το γιατί. Οι ιοί που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας, αλλά η θεωρία αυτή πρέπει να ελεγχθεί.
Η διαφορά μεταξύ γυναικών και ανδρών θα μπορούσε να εξηγηθεί από διαφορές στο ανοσοποιητικό τους σύστημα, δεδομένου ότι αποκρίνονται διαφορετικά στις λοιμώξεις και τους εμβολιασμούς, σύμφωνα με τον Δρ Maxime Taquet, κλινικό λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης του 2024. «Παρόλο που αυτό παραμένει κάπως υποθετικό, πιστεύουμε ότι παίζει ρόλο γιατί βλέπουμε μια διαφορά στους άνδρες και τις γυναίκες», δήλωσε ο Taquet στο Euronews Health.
Για να βοηθήσει στην εδραίωση των στοιχείων, η φαρμακοβιομηχανία GSK δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι μελετά στοιχεία από περίπου 1,4 εκατομμύρια ηλικιωμένους ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάποιοι από τους οποίους έκαναν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα και κάποιοι άλλοι όχι. Με την αλλαγή πολιτικής της Ουαλίας, το 2023, το Ηνωμένο Βασίλειο επέκτεινε το πρόγραμμα εμβολιασμού κατά του έρπητα ζωστήρα από ενήλικες 70 ετών και άνω σε ενήλικες 65 ετών και άνω.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας, η οποία επηρεάζει 7 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη. «Η άνοια είναι ένα τόσο μεγάλο βάρος», δήλωσε ο Taquet. «Με την ενεργοποίηση των σωστών ανοσολογικών οδών στους ανθρώπους, ίσως μπορέσουμε να μειώσουμε ή και να αντιστρέψουμε τη διαδικασία της άνοιας. Υπάρχουν πολλά βήματα μεταξύ του πού βρισκόμαστε τώρα και του να φτάσουμε πραγματικά εκεί, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι ένα συναρπαστικό νέο προβάδισμα σε αυτόν τον τομέα».
