Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου και αναπηρίας. Και ενώ συχνά ακούμε για παράγοντες κινδύνου όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και το κάπνισμα, υπάρχει ένας άλλος που συχνά περνάει απαρατήρητος: το στρες.
«Είναι δύσκολο να χαράξουμε μια ευθεία γραμμή μεταξύ ενός αγχωτικού συμβάντος και ενός εγκεφαλικού επεισοδίου», λέει ο Δρ. Curtis Benesch, Ιατρικός Διευθυντής του Ολοκληρωμένου Κέντρου Εγκεφαλικού Επεισοδίου του UR Medicine. «Αλλά όταν εξετάζετε μεγάλους πληθυσμούς, υπάρχει μια σαφής, στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του χρόνιου στρες και του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου».
Πώς κάτι τόσο άυλο όσο το άγχος μπορεί να επηρεάσει κάτι τόσο σοβαρό όσο ένα εγκεφαλικό επεισόδιο;
Το χρόνιο στρες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, αλλά όχι με άμεσο τρόπο. Ο Δρ. Benesch εξηγεί ότι το μακροχρόνιο στρες συμβάλλει σε κοινούς παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικού, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο κακός ύπνος, οι ανθυγιεινές συνήθειες και η συστηματική φλεγμονή.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών), η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, τον πιο συνηθισμένο τύπο.
«Δεν έχουμε μετρητή στρες όπως έχουμε μια μανσέτα αρτηριακής πίεσης, αλλά αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα υψηλά επίπεδα χρόνιου στρες συσχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακών παθήσεων», λέει ο Δρ. Benesch.
Τι συμβαίνει στο σώμα σας όταν είστε αγχωμένοι; Όταν βρίσκεστε υπό στρες, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες του στρες όπως η επινεφρίνη (πιο γνωστή ως αδρεναλίνη) και η κορτιζόλη. Αυτές οι ορμόνες είναι χρήσιμες σε σύντομες εκρήξεις -μας βοηθούν να αντιδράσουμε στον κίνδυνο- αλλά όταν είναι συνεχώς αυξημένες, μπορούν:
- Να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση
- Να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
- Να προωθήσουν τη φλεγμονή
- Να ενθαρρύνουν τον σχηματισμό θρόμβων αίματος
Το στρες μπορεί επίσης να προκαλέσει εντατικότερη εργασία της καρδιάς και να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα σακχάρου και λιπιδίων στο αίμα. Αυτά τα πράγματα, με τη σειρά τους, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων και μεταφοράς τους στην καρδιά ή τον εγκέφαλο, προκαλώντας καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στην αγγειακή βλάβη και, τελικά, στον υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μπορεί ένα τρομακτικό ή τραυματικό γεγονός να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο; Ενώ το χρόνιο στρες συνδέεται στενότερα με το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το ακραίο οξύ στρες -όπως η βίωση βίας, ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ή μια φυσική καταστροφή- μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου (αιμορραγία στον εγκέφαλο).
«Βλέπουμε αυτές τις ακραίες οξείες αντιδράσεις πιο συχνά σε καρδιακά επεισόδια, όπως καρδιακές προσβολές ή το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς», λέει ο Δρ. Benesch. «Στο εγκεφαλικό επεισόδιο, είναι λιγότερο συχνό, αλλά εάν ένα άτομο έχει πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση και ένα ευάλωτο αιμοφόρο αγγείο, το σοβαρό στρες θα μπορούσε να προκαλέσει ένα αιμορραγικό επεισόδιο».
Είναι ορισμένοι άνθρωποι πιο ευάλωτοι σε κινδύνους για την υγεία που σχετίζονται με το στρες;
Ναι. Η έρευνα δείχνει ότι άτομα σε χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικές ομάδες μπορεί να είναι πιο ευάλωτα σε εγκεφαλικό επεισόδιο που σχετίζεται με το στρες. Παράγοντες όπως η οικονομική αστάθεια, η μη ασφαλής στέγαση ή η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη μπορούν να συμβάλουν στο χρόνιο στρες.
«Για κάποιον που δεν ανησυχεί για την ακρίβεια των προϊόντων, αυτός ο παράγοντας στρες μπορεί να μην καταγραφεί. Αλλά για κάποιον με περιορισμένο προϋπολογισμό, αυτή η καθημερινή ανησυχία αθροίζεται», λέει ο Δρ. Benesch. «Αυτοί είναι συστημικοί παράγοντες που συμβάλλουν στο χρόνιο στρες και, με τη σειρά τους, αυξάνουν τους κινδύνους για την υγεία».
Πώς επηρεάζει το άγχος τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου; Το άγχος μπορεί να εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της ζωής σας, καθιστώντας πιο πιθανό να αντικαταστήσετε υγιεινές συνήθειες με εκείνες που αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως:
- Κακή διατροφή
- Έλλειψη άσκησης
- Κάπνισμα ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
- Κακός ύπνος
- Παράλειψη φαρμάκων
- Αποφυγή επισκέψεων σε γιατρό
Αυτές οι συνήθειες δημιουργούν ένα κυματιστικό αποτέλεσμα, επιδεινώνοντας σημαντικούς παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και η αυξημένη χοληστερόλη.
Μπορεί η διαχείριση του άγχους να βοηθήσει στην πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου;
Ενώ το άγχος από μόνο του δεν αναφέρεται συνήθως ως παράγοντας κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου στις κλινικές οδηγίες, η διαχείρισή του είναι απαραίτητη για τη συνολική καρδιαγγειακή υγεία. «Αν δεν κοιμάστε καλά, δεν τρώτε καλά και δεν φροντίζετε τον εαυτό σας, το άγχος επηρεάζει σαφώς την υγεία σας», λέει ο Δρ. Benesch ο οποίος προτείνει απλές στρατηγικές αντιμετώπισης:
- Βρείτε μια δραστηριότητα που σας φέρνει χαρά, όπως το διάβασμα, η κηπουρική ή το να περνάτε χρόνο με την οικογένεια.
- Δοκιμάστε τεχνικές ενσυνειδητότητας αν σας αρέσει.
- Συζητήστε με έναν γιατρό ή πάροχο ψυχικής υγείας αν το άγχος σας φαίνεται ανεξέλεγκτο.
Ο Δρ. Benesch ενθαρρύνει τους ασθενείς να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη το άγχος -αλλά να μην το αφήνουν να τους καταβάλλει. «Δεν μπορείτε να ελέγχετε τα πάντα, αλλά μπορείτε να αναλάβετε τον έλεγχο μικρών, καθημερινών αποφάσεων που υποστηρίζουν την υγεία σας», λέει. Είτε πρόκειται για μια βόλτα, για αρκετό ύπνο είτε για να μιλήσετε σε κάποιον για το τι έχετε στο μυαλό σας, η διαχείριση του στρες είναι ζωτικό μέρος της φροντίδας της καρδιάς, του εγκεφάλου και του σώματός σας.
