Γράφει η Primrose Freestone, Επίκουρη Καθηγήτρια Κλινικής Μικροβιολογίας, Πανεπιστήμιο του Λέστερ, The Conversation.
Το κλιματιστικό μοιάζει σαν να είναι θεόσταλτο τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες. Διατηρεί τις θερμοκρασίες άνετες και ελέγχει την υγρασία, καθιστώντας τα εσωτερικά περιβάλλοντα ανεκτά ακόμη και τις πιο ζεστές μέρες.
Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι αποφεύγουν τη χρήση κλιματιστικού όσο ζέστη κι αν κάνει έξω, από φόβο ότι θα τους αρρωστήσει. Ενώ αυτό μπορεί να ακούγεται απίθανο σε ορισμένους, ως μικροβιολόγος μπορώ να πω ότι αυτός ο φόβος δεν είναι εντελώς αβάσιμος. Εάν ένα σύστημα κλιματισμού δυσλειτουργεί ή δεν συντηρείται σωστά, μπορεί να μολυνθεί με μικρόβια. Αυτό μπορεί να μετατρέψει το κλιματιστικό σας σε πιθανή πηγή πολυάριθμων αερομεταφερόμενων λοιμώξεων -από το κοινό κρυολόγημα έως την πνευμονία.
Το «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου» είναι η γενική ονομασία για τα συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν μετά από παρατεταμένη παραμονή σε κλιματιζόμενα περιβάλλοντα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ζάλη, συμφορημένη ή καταρροϊκή μύτη, επίμονο βήχα ή συριγμό, ερεθισμό ή εξανθήματα του δέρματος, δυσκολία στην εστίαση στην εργασία και κόπωση.
Η πάθηση τείνει να εμφανίζεται σε άτομα που εργάζονται σε γραφεία, αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε περνάει παρατεταμένες χρονικές περιόδους σε κλιματιζόμενα κτίρια, όπως νοσοκομεία. Τα συμπτώματα του συνδρόμου του άρρωστου κτιρίου τείνουν να επιδεινώνονται όσο περισσότερο βρίσκεστε σε ένα συγκεκριμένο κτίριο και μετριάζονται μετά την αποχώρησή σας.
Μια μελέτη του 2023 από την Ινδία συνέκρινε 200 υγιείς ενήλικες που εργάζονταν τουλάχιστον έξι έως οκτώ ώρες την ημέρα σε ένα κλιματιζόμενο γραφείο με 200 υγιείς ενήλικες που δεν εργάζονταν σε κλιματισμό. Η ομάδα του αιρ κοντίσιον παρουσίασε περισσότερα συμπτώματα που συνάδουν με το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου κατά τη διάρκεια της διετούς περιόδου μελέτης -ιδιαίτερα υψηλότερη συχνότητα αλλεργιών. Είναι σημαντικό ότι οι κλινικές δοκιμές έδειξαν πως όσοι εκτέθηκαν σε κλιματισμό είχαν χειρότερη πνευμονική λειτουργία και απουσίαζαν από την εργασία πιο συχνά, σε σύγκριση με την ομάδα χωρίς κλιματισμό.
Υπάρχει η υποψία ότι μια αιτία του συνδρόμου άρρωστου κτιρίου είναι η δυσλειτουργία των κλιματιστικών. Όταν μια μονάδα κλιματισμού δεν λειτουργεί σωστά, μπορεί να απελευθερώσει αλλεργιογόνα, χημικά και αερομεταφερόμενους μικροοργανισμούς στον αέρα, τους οποίους κανονικά θα παγίδευε.
Τα δυσλειτουργικά κλιματιστικά μπορούν επίσης να απελευθερώσουν χημικούς ατμούς από προϊόντα καθαρισμού κλιματιστικών ή ψυκτικά μέσα στον αέρα του κτιρίου. Χημικά όπως το βενζόλιο, η φορμαλδεΰδη και το τολουόλιο είναι τοξικά και μπορούν να ερεθίσουν το αναπνευστικό σύστημα.
Τα κακώς συντηρημένα συστήματα κλιματισμού μπορούν επίσης να φιλοξενήσουν βακτηριακά παθογόνα που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις.
Η Legionella pneumophila είναι το βακτήριο που προκαλεί τη νόσο των Λεγεωνάριων -μια πνευμονική λοίμωξη που μεταδίδεται από την εισπνοή σταγονιδίων νερού που περιέχουν αυτά τα βακτήρια. Τείνουν να αναπτύσσονται σε περιβάλλοντα πλούσια σε νερό, όπως υδρομασάζ ή συστήματα κλιματισμού. Η λοίμωξη από λεγεωνέλα εμφανίζεται συχνότερα σε κοινόχρηστους χώρους όπως ξενοδοχεία, νοσοκομεία ή γραφεία, όπου τα βακτήρια έχουν μολύνει την παροχή νερού. Τα συμπτώματα της νόσου των λεγεωνάριων είναι παρόμοια με την πνευμονία, προκαλώντας βήχα, δύσπνοια, δυσφορία στο στήθος, πυρετό και γενικά συμπτώματα γρίπης. Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν να εμφανίζονται μεταξύ δύο και 14 ημερών μετά την έκθεση στη λεγεωνέλα. Οι λοιμώξεις από λεγεωνέλα μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή και συχνά απαιτούν νοσηλεία. Η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.
Μυκητιασικές και ιογενείς λοιμώξεις
Η συσσώρευση σκόνης και υγρασίας μέσα στα συστήματα κλιματισμού μπορεί επίσης να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για άλλες μολυσματικά μικρόβια να αναπτυχθούν. Για παράδειγμα, έρευνα σε συστήματα κλιματισμού νοσοκομείων έχει διαπιστώσει ότι μύκητες όπως τα είδη Aspergillus, Penicillium, Cladosporium και Rhizopuss συσσωρεύονται συνήθως στις πλούσιες σε νερό περιοχές των συστημάτων εξαερισμού των νοσοκομείων.
Αυτές οι μυκητιασικές λοιμώξεις μπορεί να είναι σοβαρές σε ευάλωτους ασθενείς, όπως σε άτομα με ανοσοκαταστολή, που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνου ή βρίσκονται σε αιμοκάθαρση – καθώς και σε μωρά που γεννήθηκαν πρόωρα. Για παράδειγμα, ο Aspergillus προκαλεί πνευμονία, αποστήματα των πνευμόνων, του εγκεφάλου, του ήπατος, του σπλήνα, των νεφρών και του δέρματος, και μπορεί επίσης να μολύνει εγκαύματα και τραύματα.
Τα συμπτώματα των μυκητιασικών λοιμώξεων είναι κυρίως αναπνευστικά και περιλαμβάνουν επίμονο συριγμό ή βήχα, πυρετό, δύσπνοια, κόπωση και ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Οι ιογενείς λοιμώξεις μπορούν επίσης να μεταδοθούν από τον κλιματισμό. Μια μελέτη αποκάλυψε ότι παιδιά σε μια κινεζική τάξη νηπιαγωγείου μολύνθηκαν με τον παθογόνο νοροϊό από το σύστημα κλιματισμού τους. Αυτό προκάλεσε 20 μαθητές να εμφανίσουν γαστρεντερική γρίπη. Ενώ ο νοροϊός μεταδίδεται συνήθως μέσω στενής επαφής με ένα μολυσμένο άτομο ή μετά από άγγιγμα μολυσμένης επιφάνειας, σε αυτήν την περίπτωση επιβεβαιώθηκε, ασυνήθιστα, ότι ο ιός μεταδόθηκε μέσω του αέρα -προερχόμενος από τη μονάδα κλιματισμού σε μια τουαλέτα τάξης. Έχουν αναφερθεί αρκετές άλλες περιπτώσεις νοροϊού που μεταδίδεται με αυτόν τον τρόπο.
Ωστόσο, τα κλιματιστικά μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αναχαίτιση της εξάπλωσης αερομεταφερόμενων ιών. Έρευνες δείχνουν ότι οι μονάδες κλιματισμού που συντηρούνται και απολυμαίνονται τακτικά μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα κυκλοφορούντων κοινών ιών, συμπεριλαμβανομένου του COVID.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο τα κλιματιστικά μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο μόλυνσης οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο τα κλιματιστικά ελέγχουν τα επίπεδα υγρασίας. Αυτό καθιστά τον εσωτερικό αέρα πιο ξηρό από τον εξωτερικό αέρα. Η παρατεταμένη παραμονή σε περιβάλλοντα χαμηλής υγρασίας μπορεί να ξηράνει τις βλεννογόνους στη μύτη και το λαιμό σας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει το πόσο καλά εμποδίζουν τα βακτήρια και τους μύκητες να εισέλθουν στο σώμα σας -και μπορεί να σας κάνει πιο ευάλωτους στην ανάπτυξη μιας βαθιάς λοίμωξης των ιγμορείων.
Τα κλιματιστικά έχουν σχεδιαστεί για να φιλτράρουν τους ρύπους του αέρα, τα σπόρια μυκήτων, τα βακτήρια και τους ιούς, εμποδίζοντάς τα να εισέλθουν στον αέρα που αναπνέουμε σε εσωτερικούς χώρους. Ωστόσο, αυτή η προστατευτική ασπίδα μπορεί να υποβαθμιστεί εάν το φίλτρο ενός συστήματος είναι παλιό ή βρώμικο ή εάν το σύστημα δεν καθαρίζεται. Η διασφάλιση της καλής συντήρησης του κλιματιστικού είναι απαραίτητη για την πρόληψη λοιμώξεων που μεταδίδονται από τα κλιματιστικά.
