Σε μια νέα μελέτη, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο ανακάλυψαν ότι η ζεαξανθίνη, ένα φυτικό καροτενοειδές που είναι περισσότερο γνωστό για την προστασία της όρασης, μπορεί να δρα ως ανοσοενισχυτική ένωση ενισχύοντας την αντικαρκινική δράση των ανοσοκυττάρων.
Τα ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο Cell Reports Medicine, υπογραμμίζουν τις δυνατότητες της ζεαξανθίνης ως ευρέως διαθέσιμου διατροφικού συμπληρώματος για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ανοσοθεραπειών κατά του καρκίνου.
«Με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι η ζεαξανθίνη, ήδη γνωστή για τον ρόλο της στην υγεία των ματιών, έχει μια εντελώς νέα λειτουργία στην ενίσχυση της αντικαρκινικής ανοσίας», δήλωσε η Jing Chen, Καθηγήτρια Ιατρικής. «Η μελέτη μας δείχνει ότι ένα απλό διαιτητικό θρεπτικό συστατικό θα μπορούσε να συμπληρώσει και να ενισχύσει προηγμένες θεραπείες για τον καρκίνο, όπως η ανοσοθεραπεία».
Πώς λειτουργεί αυτό το θρεπτικό συστατικό; Η μελέτη βασίζεται σε χρόνια εργασίας του εργαστηρίου της Chen για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Εξετάζοντας μια μεγάλη βιβλιοθήκη θρεπτικών συστατικών στο αίμα, η ερευνητική ομάδα αναγνώρισε τη ζεαξανθίνη ως μια ένωση που ενισχύει τη δραστηριότητα των CD8+ Τ κυττάρων, ενός κρίσιμου τύπου ανοσοκυττάρων που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα βασίζονται σε μια μοριακή δομή που ονομάζεται υποδοχέας Τ-κυττάρων (TCR) για να αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τα μη φυσιολογικά κύτταρα.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ζεαξανθίνη σταθεροποιεί και ενισχύει τον σχηματισμό του συμπλόκου TCR στα CD8+ Τ κύτταρα κατά την αλληλεπίδραση με τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό, με τη σειρά του, ενεργοποιεί μια πιο ισχυρή ενδοκυτταρική σηματοδότηση που ενισχύει την ενεργοποίηση των Τ κυττάρων, την παραγωγή κυτοκινών και την ικανότητα θανάτωσης όγκων.
Η ζεαξανθίνη βελτιώνει τα αποτελέσματα της ανοσοθεραπείας
Σε μοντέλα ποντικών, η διατροφική συμπλήρωση με ζεαξανθίνη επιβράδυνε την ανάπτυξη του όγκου. Είναι σημαντικό πως όταν συνδυάστηκε με αναστολείς ανοσολογικών σημείων ελέγχου -έναν τύπο ανοσοθεραπείας που έχει μεταμορφώσει τη θεραπεία του καρκίνου τα τελευταία χρόνια- η ζεαξανθίνη ενίσχυσε τα αντικαρκινικά αποτελέσματα σε σύγκριση με την ανοσοθεραπεία μόνο.
Για να επεκτείνουν τα ευρήματα, οι ερευνητές εξέτασαν ανθρώπινα Τ κύτταρα που έχουν τροποποιηθεί ώστε να αναγνωρίζουν συγκεκριμένα αντιγόνα όγκων και διαπίστωσαν ότι η θεραπεία με ζεαξανθίνη βελτίωσε την ικανότητα αυτών των κυττάρων να σκοτώνουν κύτταρα μελανώματος, πολλαπλού μυελώματος και γλοιοβλαστώματος σε εργαστηριακά πειράματα.
«Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η ζεαξανθίνη βελτιώνει τόσο τις φυσικές όσο και τις τροποποιημένες αποκρίσεις των Τ-κυττάρων, γεγονός που υποδηλώνει υψηλό μεταφραστικό δυναμικό για ασθενείς που υποβάλλονται σε ανοσοθεραπείες», δήλωσε η Chen.
Η ζεαξανθίνη πωλείται στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής χωρίς ιατρική συνταγή για την υγεία των ματιών και βρίσκεται εκ φύσεως σε λαχανικά όπως πορτοκαλί πιπεριές, σπανάκι και λάχανο. Είναι φτηνή, ευρέως διαθέσιμη, καλά ανεκτή και, το πιο σημαντικό, το προφίλ ασφαλείας της είναι γνωστό -που σημαίνει ότι μπορεί να ληφθεί με ασφάλεια ως συμπλήρωμα σε θεραπείες για τον καρκίνο.
Η μελέτη ενισχύει τη σημασία μιας ισορροπημένης διατροφής. Στην προηγούμενη έρευνά τους, η ομάδα της Chen ανακάλυψε ότι το τρανς-βακενικό οξύ (TVA), ένα λιπαρό που προέρχεται από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το κρέας, ενισχύει επίσης τη δραστηριότητα των Τ-κυττάρων, αλλά μέσω διαφορετικού μηχανισμού. Συνολικά, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα θρεπτικά συστατικά τόσο από φυτικές όσο και από ζωικές πηγές μπορούν να προσφέρουν συμπληρωματικά οφέλη στην ανοσοποιητική υγεία.
Κλινικές εφαρμογές της ζεαξανθίνης
Παρόλο που τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα, οι ερευνητές τονίζουν ότι η εργασία τους βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Τα περισσότερα από τα ευρήματα προέρχονται από εργαστηριακά πειράματα και μελέτες σε ζώα. Θα χρειαστούν κλινικές δοκιμές για να προσδιοριστεί εάν τα διατροφικά συμπληρώματα ζεαξανθίνης μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα για τους ασθενείς με καρκίνο.
«Τα ευρήματά μας ανοίγουν ένα νέο πεδίο διατροφικής ανοσολογίας που εξετάζει πώς συγκεκριμένα διατροφικά συστατικά αλληλεπιδρούν με το ανοσοποιητικό σύστημα σε μοριακό επίπεδο», δήλωσε η Chen. «Με περισσότερη έρευνα, μπορεί να ανακαλύψουμε φυσικές ενώσεις που καθιστούν τις σημερινές θεραπείες για τον καρκίνο πιο αποτελεσματικές και προσβάσιμες».
Περισσότερες πληροφορίες: Freya Q. Zhang et al, Zeaxanthin augments CD8+ effector T cell function and immunotherapy efficacy, Cell Reports Medicine (2025). DOI: 10.1016/j.xcrm.2025.102324.
