Μια σημαντική μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο σε περισσότερους από 165.000 ασθενείς με άνοια διαπίστωσε ότι η ρισπεριδόνη αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, αμφισβητώντας τις υποθέσεις ασφαλείας, καθώς δεν αφήνει καμία «ασφαλή ομάδα».
Το ισχυρό αντιψυχωτικό χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία ασθενών με άνοια που βιώνουν σοβαρή διέγερση, ειδικά σε οίκους ευγηρίας όπου άλλες στρατηγικές έχουν αποτύχει.
O κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου μεταξύ ασθενών με άνοια που λαμβάνουν ρισπεριδόνη αυξήθηκε ακόμη και σε άτομα χωρίς ιστορικό καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Αυτό αντικρούει τις υποθέσεις σχετικά με την ασφάλεια και εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο χρήσης και παρακολούθησης του φαρμάκου, του μόνου αδειοδοτημένου φαρμάκου αυτού του τύπου για χρήση στην άνοια.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο British Journal of Psychiatry, πιθανότατα θα οδηγήσουν σε εκκλήσεις για αλλαγές στην κλινική πρακτική.
Το πιο εντυπωσιακό ήταν το πόσο συνεπής ήταν ο κίνδυνος σε όλες τις ομάδες. «Γνωρίζαμε ότι η ρισπεριδόνη προκαλεί εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά δεν γνωρίζαμε αν ορισμένες ομάδες ανθρώπων μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλες. Σκεφτήκαμε ότι αν μπορούσαμε να εντοπίσουμε χαρακτηριστικά που θέτουν τους ανθρώπους σε μεγαλύτερο κίνδυνο, οι γιατροί θα μπορούσαν να αποφύγουν τη συνταγογράφηση σε ασθενείς με αυτά τα χαρακτηριστικά», δήλωσε ο Δρ. Byron Creese από το Κολλέγιο Υγείας, Ιατρικής και Βιοεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Brunel του Λονδίνου.
Από τα άτομα με άνοια, το 50% βιώνει διέγερση, η οποία συχνά προκαλεί σοβαρή δυσφορία. Όταν οι μη φαρμακευτικές θεραπείες δεν λειτουργούν, οι γιατροί μπορεί να στραφούν στη ρισπεριδόνη ως έσχατη λύση. Τα ευρήματα οξύνουν τις ήδη δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζουν οι γιατροί και οι οικογένειες, που πρέπει να σταθμίσουν τους σοβαρούς κινδύνους εγκεφαλικού επεισοδίου της ρισπεριδόνης έναντι της δυνατότητάς της να ανακουφίσει την ακραία δυσφορία.
Το φάρμακο, που χρησιμοποιείται για την καταπράυνση της επιθετικότητας, ενέχει γνωστούς κινδύνους εγκεφαλικού επεισοδίου σε ηλικιωμένους ασθενείς. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη οδηγίες ειδικές για την άνοια σχετικά με το πώς οι γιατροί θα πρέπει να παρακολουθούν αυτούς τους κινδύνους. Οι οδηγίες του NHS στη Βρετανία περιορίζουν τη χρήση ρισπεριδόνης σε έξι εβδομάδες για σοβαρά συμπτώματα, αλλά πολλοί ασθενείς τη λαμβάνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με τα πρότυπα παρακολούθησης να ποικίλλουν σε όλη τη χώρα.
Δεν υπάρχουν αδειοδοτημένες εναλλακτικές λύσεις για τη ρισπεριδόνη στο Ηνωμένο Βασίλειο σε τέτοιες περιπτώσεις, λέει ο Creese, επομένως πρόκειται για τη διασφάλιση ότι οι κίνδυνοι εξηγούνται με σαφήνεια και σταθμίζονται προσεκτικά. Άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου αντιμετωπίζουν ήδη υψηλό κίνδυνο ενός άλλου εγκεφαλικού επεισοδίου. Εάν συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο μετά τη λήψη ρισπεριδόνης, μπορεί να μην οφείλεται μόνο στο φάρμακο.
«Αυτά τα ευρήματα παρέχουν σαφέστερες πληροφορίες σχετικά με το ποιος διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο, γεγονός που βοηθά όλους να κάνουν πιο ενημερωμένες επιλογές. Κάθε απόφαση θα πρέπει να βασίζεται σε αυτό που είναι σωστό για κάθε άτομο, μέσω ειλικρινών συζητήσεων μεταξύ γιατρών, ασθενών και οικογενειών».
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε ανώνυμα αρχεία του NHS μεταξύ 2004 και 2023, συγκρίνοντας ασθενείς στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί ρισπεριδόνη με άτομα που δεν είχαν λάβει. Σε άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, το ετήσιο ποσοστό ανά 1.000 άτομα αυξήθηκε στο 22,2% για τη ρισπεριδόνη, σε σύγκριση με 17,7% σε εκείνους που δεν την λάμβαναν. Σε ασθενείς που δεν είχαν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, τα ποσοστά ήταν χαμηλότερα (2,9% έναντι 2,2%). Ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος και σε ασθενείς που λάμβαναν το φάρμακο βραχυπρόθεσμα (12 εβδομάδες).
«Ελπίζουμε ότι αυτά τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ενημερωμένες οδηγίες που θα είναι περισσότερο προσωποκεντρικές και θα βασίζονται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ασθενούς», δήλωσε ο Creese.
