Η ίδια χημική αντίδραση που κάνει ένα κομμάτι φρεσκοψημένο ψωμί νόστιμο συμβαίνει και στο σώμα μας. Πρόκειται για την αντίδραση Maillard, όπου τα σάκχαρα αντιδρούν με πρωτεΐνες για να σχηματίσουν καφέ, κολλώδεις ενώσεις σε μια διαδικασία που ονομάζεται γλυκοζυλίωση.
Η γλυκοζυλίωση θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως κρυφός παράγοντας παχυσαρκίας, διαβήτη και επιταχυνόμενης γήρανσης. Ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο να την τιθασεύσουν σε ποντίκια, δίνοντάς τους έναν συνδυασμό ενώσεων που μειώνουν την γλυκοζυλίωση.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Cell Reports, οι επιστήμονες δείχνουν ότι ένας συνδυασμός νικοτιναμιδίου, α-λιποϊκού οξέος, θειαμίνης, πυριδοξαμίνης και πιπερίνης (με την ονομασία Gly-Low) μείωσε την πείνα, μείωσε την αντίσταση στην ινσουλίνη και παρέτεινε τη διάρκεια ζωής σε ποντίκια μειώνοντας τα τελικά προϊόντα προηγμένης γλυκοζυλίωσης (AGEs), κολλώδη μόρια που μοιάζουν με πλάκες και είναι υποπροϊόν της γλυκοζυλίωσης.
Ο ανώτερος επιστήμονας καθηγητής Pankaj Kapahi, λέει ότι τα AGEs μπλοκάρουν τον μηχανισμό της ζωής. «Μόλις σχηματιστούν, τα AGEs είναι δύσκολο να αφαιρεθούν», λέει, συγκρίνοντάς τα με τη σκουριά που διαβρώνει το μέταλλο. «Καθώς μεγαλώνουμε, οι άμυνές μας κατά της γλυκοζυλίωσης εξασθενούν. Οι επιστήμονες υποψιάζονται εδώ και καιρό ότι τα AGEs επιταχύνουν πολλές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία. Τα αποτελέσματα παρέχουν μια ισχυρή απόδειξη ότι η γλυκοζυλίωση δεν είναι απλώς ένας θεατής στη γήρανση. Μπορεί να είναι ένας τροποποιήσιμος στόχος για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζήσουν πιο υγιεινά και μακρύτερα».
Λιγότερη πείνα, περισσότερος έλεγχος
Η εργασία διεξήχθη από την πρώην μεταπτυχιακή φοιτήτρια Lauren A. Wimer και την μεταδιδακτορική ερευνήτρια Kiyomi Kaneshiro, Ph.D. Η Wimer εμβάθυνε στον μηχανισμό με τον οποίο η Gly-Low επηρέαζε την φυσιολογία και τη διατροφική συμπεριφορά τόσο σε διαβητικά όσο και σε μη διαβητικά ποντίκια. Ανακάλυψε ότι οι ενώσεις επηρέαζαν την υποθαλαμική σηματοδότηση της γκρελίνης (ονομάζεται και «ορμόνη της πείνας»), οδηγώντας σε μείωση της διατροφικής συμπεριφοράς και, ως εκ τούτου, καταπολεμώντας την παχυσαρκία.
Η Kaneshiro ανέλυσε το υποθαλαμικό μεταγραφόγραμμα των ποντικών που έλαβαν Gly-Low και διαπίστωσε ότι ο συνδυασμός των ενώσεων άλλαξε τη σηματοδότηση μέσω του κυτταρικού αισθητήρα ενέργειας AMPK, ενεργοποιώντας την οδό mTOR/S6 στον υποθάλαμο.
«Η Gly-Low μετατόπισε την ισορροπία από τα σήματα «τάισέ με» προς τον κορεσμό», δήλωσε η Kaneshiro. «Το αποτέλεσμα ήταν έντονο. Τα ποντίκια έτρωγαν οικειοθελώς λιγότερο φαγητό διατηρώντας παράλληλα τη μυϊκή μάζα. Τα δεδομένα μας υποδηλώνουν ότι αντί για απλή αποστροφή προς το φαγητό, η βιολογία της πείνας επαναπροσδιοριζόταν».
Η μελέτη έδειξε επίσης ότι τα ποντίκια που έλαβαν τη θεραπεία είχαν χαμηλότερη γλυκόζη αίματος νηστείας, καλύτερη ευαισθησία στην ινσουλίνη και μειωμένη συσσώρευση λίπους στο συκώτι τους.
Επιβράδυνση της γήρανσης, ακόμη και στα τέλη της ζωής
Ο Kapahi πιστεύει ότι το πιο συναρπαστικό αποτέλεσμα της εργασίας μπορεί να είναι η αποτελεσματικότητα του Gly-Low ως παρέμβαση στα τέλη της ζωής. Σε ένα σύνολο πειραμάτων, η Kaneshiro ξεκίνησε τη θεραπεία των ποντικών στους 24 μήνες, κάτι που είναι περίπου ισοδύναμο με έναν άνθρωπο 70 ετών. Ο Kapahi λέει ότι οι ενώσεις βοήθησαν τα μεγαλύτερα σε ηλικία ποντίκια να ελέγχουν τις απότομες αυξήσεις του σακχάρου στο αίμα. Λέει ότι τα ηλικιωμένα ζώα είχαν βελτιωμένο κινητικό συντονισμό και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Το Gly-Low παρέτεινε την υπόλοιπη διάρκεια ζωής τους κατά σχεδόν 60%.
«Αυτό που είναι αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι ο θερμιδικός περιορισμός, η χρυσή παρέμβαση μακροζωίας, συνήθως αποτυγχάνει να παρατείνει τη διάρκεια ζωής εάν ξεκινήσει αργά στη ζωή. Η Gly-Low, αντίθετα, πέτυχε», λέει ο Kapahi.
«Αυτό υποδηλώνει ότι τα αποτελέσματα της γλυκοζυλίωσης ξεπερνούν απλώς την κατανάλωση λιγότερης τροφής -αντιστρέφει ορισμένα από τα μοριακά χαρακτηριστικά της ίδιας της γήρανσης του υποθαλάμου», λέει, προσθέτοντας ότι σε μεταγραφικές αναλύσεις, γονίδια που κανονικά αλλάζουν με την ηλικία μετατοπίστηκαν προς τα πίσω προς νεανικά πρότυπα σε ποντίκια που έλαβαν Gly-Low.
Ο Kapahi λέει ότι κάθε μία από τις ενώσεις που εισέρχονται στο «κοκτέιλ» Gly-Low είναι γνωστό ότι επηρεάζει τον μεταβολισμό ή τη γλυκοζυλίωση με κάποιο τρόπο. «Μεμονωμένα, ορισμένες από αυτές τις ενώσεις μπορούν να επηρεάσουν μέτρια την όρεξη ή την ισορροπία της γλυκόζης. Αλλά μαζί δρουν συνεργιστικά για να μειώσουν δραματικά το στρες της γλυκοζυλίωσης και να αλλάξουν τη συμπεριφορά σίτισης».
Εκμεταλλευόμενος την αναλογία με το τοστ, ο Kapahi λέει ότι όσο μεγαλώνουμε, τόσο πιο «μαυρίζει» η βιολογία μας. Η ελπίδα του είναι ότι το Gly-Low μπορεί να βελτιώσει μέρος αυτής της εσωτερικής έντασης, ενώ παράλληλα παραδέχεται ότι η εργασία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο.
«Τα ποντίκια δεν είναι άνθρωποι και χρειαζόμαστε αυστηρές δοκιμές σε ανθρώπους πριν από οποιαδήποτε κλινική χρήση», λέει. «Αλλά οι επιπτώσεις είναι ευρείες. Πολλές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, από τη νόσο Αλτσχάιμερ έως τη νεφρική νόσο, έχουν υψηλά επίπεδα AGE. Εάν η γλυκοζυλίωση μπορεί να στοχευθεί με ασφάλεια, μπορεί να ανοίξει νέες πόρτες για τη θεραπεία ενός φάσματος παθήσεων ταυτόχρονα».
Περισσότερες πληροφορίες: Glycation-lowering compounds inhibit ghrelin signaling to reduce food intake, lower insulin resistance, and extend lifespan, Cell Reports (2025). DOI: 10.1016/j.celrep.2025.116422. www.cell.com/cell-reports/full … 2211-1247(25)01193-3.
