Ύστερα από αίτημα των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και του Καναδά, επιτροπή 14 ειδικών του Institute of Medicine (ΙΟΜ) των Εθνικών Ακαδημιών των ΗΠΑ, ενός ανεξάρτητου μη κερδοσκοπικού επιστημονικού οργανισμού, αφού εξέτασε περίπου 1.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις ανακοίνωσε νέες συστάσεις για τη βιταμίνη D και το ασβέστιο. Η επιτροπή συμπέρανε ότι δεν χρειάζονται πάνω από 20-30 νανογραμμάρια βιταμίνης D για την υγεία των οστών και ότι οι περισσότεροι άνθρωποι τα έχουν στον οργανισμό τους από τη διατροφή τους και την έκθεση στον ήλιο. «Για τους περισσότερους, η λήψη επιπλέον ασβεστίου και βιταμίνης δεν ενδείκνυται», δήλωσε ο δρ Κλίφορντ Ρόζεν, μέλος της επιτροπής και ειδικός στην οστεοπόρωση στο Ιατρικό Κέντρο του Ερευνητικού Ινστιτούτου Μέιν.
Και ο δρ Κρίστοφερ Κάλαγκερ, διευθυντής της Μονάδας Μεταβολισμού των Οστών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Γκρέιτον στην Ομάχα, συμφώνησε, λέγοντας ότι «όσοι συνιστούν έξτρα ασβέστιο και βιταμίνη D πρέπει να δείξουν πρώτα ότι αυτά είναι ασφαλή».
«Μόδα» η βιταμίνη D
Κατά τα τελευταία χρόνια, η ιδέα ότι όλοι σχεδόν χρειάζονται επιπλέον συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D είχε διαδοθεί σε όλον τον δυτικό κόσμο. Κατά 82% αυξήθηκαν οι πωλήσεις συμπληρωμάτων βιταμίνης D μεταξύ 2008 και 2009, σύμφωνα με το «Τhe Nutrition Business Journal».
Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του ΙΟΜ, μόνο οι έφηβες φαίνεται να έχουν έλλειψη ασβεστίου. Οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένες γυναίκες – γράφουν – παίρνουν πολύ ασβέστιο, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τον εαυτό τους για δημιουργία λίθων στα νεφρά. Υπάρχουν επίσης, σύμφωνα με την επιτροπή, στοιχεία ότι το υπερβολικό ασβέστιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια.
Οσον αφορά ειδικά τη βιταμίνη D, πολλοί διακεκριμένοι γιατροί ανέφεραν τα τελευταία χρόνια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται να λαμβάνουν συμπληρώματα με τη βιταμίνη αυτή, διαφορετικά κινδύνευαν από πολλές ασθένειες, όπως καρδιοπάθεια, καρκίνο και αυτοάνοσα νοσήματα. Σύμφωνα με την επιτροπή, όμως, μόνο οι ηλικιωμένοι έχουν συνήθως χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D από τα συνιστώμενα στον οργανισμό τους, λόγω της περιορισμένης έκθεσής τους στον ήλιο ή της κακής διατροφής τους.
Το ΙΟΜ προτείνει λοιπόν ως συνιστώμενη ημερήσια δόση (RDA) βιταμίνης D 600 διεθνείς μονάδες (IU) για τους περισσότερους υγιείς ενήλικους. Η συνιστώμενη δόση αυξάνεται σε 800 διεθνείς μονάδες για όσους είναι άνω των 71 ετών. Το ανώτατο ανεκτό όριο – αλλά όχι αυτό που πρέπει να φθάσουν οι άνθρωποι – θεωρείται εκείνο των 4.000 διεθνών μονάδων για τους ενήλικους.
Η Αμερικανική Εταιρεία για την Ερευνα στα Οστά και στα Μέταλλα επικρότησε την έκθεση, χαρακτηρίζοντάς της «πολύ ισορροπημένη στις οδηγίες της». Το Συμβούλιο, όμως, για Υπεύθυνη Διατροφή των ΗΠΑ υποστήριξε μέσω του αντιπροέδρου της Αντριου Σάο ότι η επιτροπή ήταν υπερβολικά επιφυλακτική και ότι δεν υπάρχουν τελικά συμπεράσματα ότι οι άνθρωποι βλάπτονται από αυτά τα συμπληρώματα, ενώ τα υψηλά επίπεδα ειδικά της βιταμίνης D μπορεί και να είναι ωφέλιμα.
Ασβέστιο και καρδιά
Μια μετα-ανάλυση έντεκα προηγούμενων μελετών, με επικεφαλής τον καθηγητή Ιαν Ριντ του Πανεπιστημίου του Οκλαντ, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «New England Journal of Medicine» το περασμένο καλοκαίρι, σε συνολικά 12.000 ανθρώπους που έπαιρναν ασβέστιο για ενίσχυση των οστών τους, έδειξε αύξηση κατά 30% στα περιστατικά εμφραγμάτων τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες.
«Είναι μια αρκετά σοβαρή μελέτη, που δημοσιεύθηκε σε σοβαρό περιοδικό και δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα με το ασβέστιο», λέει ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Κολεγίου Καρδιολογίας, Δημήτρης Κρεμαστινός. «Το επιπλέον ασβέστιο εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών και προάγει την αθηροσκλήρωση. Αυτό αφορά τους μεσήλικους και τους ηλικιωμένους, αλλά όχι τα παιδιά και τους εφήβους».
Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν όσοι έχουν οστεοπόρωση ή κινδυνεύουν από αυτή την ασθένεια που θρυμματίζει τα οστά τους; «Το ασβέστιο δεν πρέπει να χορηγείται προληπικά για την οστεοπόρωση, αλλά μόνο θεραπευτικά», συνιστά ο κ. Κρεμαστινός. «Δηλαδή, πρέπει να λαμβάνεται ως συμπλήρωμα μόνο από όσους πάσχουν από σοβαρή οστεοπόρωση. Δεν πρέπει να λαμβάνεται από τις γυναίκες για “ψύλλου πήδημα”, ιδιαίτερα εάν υπάρχει αθηροσκλήρωση».
Τα ίδια ισχύουν και με τη μεγάλη πρόσληψη γαλακτοκομικών, των κυριότερων πηγών ασβεστίου; «Δεν υπάρχουν μελέτες που να δείχνουν κάτι τέτοιο», απαντά ο κ. Κρεμαστινός.
Οι Ελληνες, ο ήλιος και η… φέτα
Το ασβέστιο είναι καλύτερα να λαμβάνεται φυσικά από τις τροφές, παρά από φαρμακευτικά συμπληρώματα. Αυτό συμβουλεύει ο καθηγητής Ορθοπεδικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης Γεώργιος Λυρίτης και εξηγεί: «Κατά 30% απορροφάται το ασβέστιο από τα γαλακτοκομικά και κατά 17% από τα φαρμακευτικά σκευάσματα».
Για τη σχέση ασβεστίου και εμφραγμάτων ο κ. Λυρίτης επισημαίνει: «Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός εργασιών σχετικά με το θέμα αυτό, τις οποίες γνωρίζουμε εδώ και χρόνια και οι οποίες έχουν αρκετά αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Φαίνεται, πάντως, ότι δύο πράγματα αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο: 1) Οι πολύ χαμηλές τιμές βιταμίνης D και 2) οι πολύ υψηλές τιμές ασβεστίου (που έχουν συνήθως όσοι αγαπούν τα συμπληρώματα). Αυτό, όμως, δεν πρέπει να αποτρέπει όσους χρειάζονται πραγματικά να παίρνουν συμπληρώματα ασβεστίου ύστερα από σύσταση του γιατρού τους».
Οι νέες οδηγίες, που θα ισχύσουν από το 2011, δεν διαφέρουν πολύ – όπως αναφέρει ο κ. Λυρίτης – από τις παλαιότερες. Επιπλέον, «οι Ελληνες δεν έχουν ικανοποιητικά επίπεδα βιταμίνης D, γιατί – παρά τη λανθασμένη άποψη που επικρατεί – η ηλιοφάνεια στη χώρα μας επιτρέπει τη σύνθεση της βιταμίνης μόνο το καλοκαίρι και μάλιστα κατά τις μεσημεριανές ώρες, εφόσον εκτίθεται κανείς χωρίς αντηλιακό», λέει.
«Στην Ελλάδα το 70% αντρών και γυναικών άνω των 70 ετών και το 90-95% αυτών άνω των 80 ετών έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D. Πιστεύουμε λοιπόν ότι όλοι οι ενήλικοι Ελληνες χρειάζονται συμπλήρωμα βιταμίνης D και ιδίως όσοι είναι άνω των 70 ετών».
Οσον αφορά το ασβέστιο, η υπερκατανάλωση τυριών από τους Ελληνες (πρώτοι διεθνώς) καλύπτει τις ανάγκες μας; «Οι Ελληνες δεν τρώνε γενικά πολλά γαλακτοκομικά και από τα τυριά προτιμούν τη φέτα, η οποία έχει μόνο 150-200 mg ασβεστίου στα 100 γραμμάρια», απαντά.
Οι νέες οδηγίες για βιταμίνη D και ασβέστιο
ΑΣΒΕΣΤΙΟ
– 1.300 mg (4 μερίδες γαλακτοκομικών)* για εφήβους
– 1.000 mg (3 μερίδες γαλακτοκομικών) για υγιείς ενήλικους
– 1.000-1.300 mg (3-4 μερίδες γαλακτοκομικών) για γυναίκες που θηλάζουν και εγκύους στο τρίτο τρίμηνο κυήσεως
– 1.200 mg (4 μερίδες γαλακτοκομικών) για γυναίκες άνω των 51 ετών
* Μια μερίδα γαλακτοκομικών ισοδυναμεί με ένα ποτήρι γάλα, ένα γιαούρτι ή 30-40 γραμ. κίτρινο τυρί
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D
– 600 διεθνείς μονάδες την ημέρα για υγιείς ενήλικους
– 800 για ανθρώπους 71 ετών και άνω
