Ίσως στο μέλλον πριν επιβιβαστείτε στο αεροπλάνο, να κληθείτε να περάσετε μέσα από ένα ωραίο κήπο. Αλλά δεν θα βρίσκεται εκεί, επειδή οι αρχές του αεροδρομίου αποφάσισαν να διακοσμήσουν τον χώρο. Τα φυτά παρέχουν μια σειρά από πολύτιμες υπηρεσίες στους ανθρώπους, από το οξυγόνο μέχρι την τροφή, αλλά φαίνεται πως μπορούν ακόμα περισσότερα. Απόδειξη γι’ αυτό αποτελεί το γεγονός ότι αμερικανοί επιστήμονες κατάφεραν να αναπτύξουν φυτά που μπορούν να εντοπίσουν βόμβες.
Οι βιολόγοι κατόρθωσαν να «διδάξουν» στις πρωτεΐνες των φυτών να αλλάζουν χρώμα, όταν «αισθάνονται» την παρουσία ορισμένων χημικών ουσιών, που περιέχονται στις βόμβες (π.χ. ΤΝΤ). Όπως μάλιστα δήλωσαν, τα φυτά είναι εξίσου καλά, αν όχι καλύτερα από τα ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά, στον εντοπισμό των εκρηκτικών. Το φυτό μπορεί να «νιώσει» μόλις το 1 εκατοστό της ποσότητας εκρηκτικού που χρειάζεται να μυρίσει ένας σκύλος για να βρει τη βόμβα.
Οι δυνητικές εφαρμογές είναι μάλλον προφανείς, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση αυτών των «έξυπνων» φυτών στις πύλες ασφαλείας των αεροδρομίων, καθώς σε περίπτωση που κάποιος προσπαθήσει να περάσει εκρηκτικά μέσα στο αεροπλάνο, όλα τα φύλλα του φυτού θα γίνουν άσπρα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι πρωτεΐνες-υποδοχείς του φυτικού DNA αντιδρούν φυσιολογικά σε απειλητικά ερεθίσματα, απελευθερώνοντας χημικά, τα τερπενοειδή, προκειμένου να αυξήσουν το πάχος στα δερμάτια των φύλλων, πράγμα που οδηγεί σε μεταβολή του χρώματός τους, ορατή με γυμνά μάτια.
Η ανακάλυψη έγινε από ερευνητές του πολιτειακού πανεπιστημίου του Κολοράντο υπό την καθηγήτρια βιολογίας Τζουν Μέντφορντ σε συνεργασία με το Πεντάγωνο των ΗΠΑ, και παρουσιάστηκε στο περιοδικό PLοS ONE.
«Τα φυτά δεν μπορούν να τρέξουν ή να κρυφτούν από απειλές, έτσι έχουν αναπτύξει εξελιγμένους μηχανισμούς ανίχνευσης και αντίδρασης στο περιβάλλον τους», δήλωσε η Μέντφορντ, η οποία, μαζί με τους συνεργάτες της, ανέπτυξε ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, το οποίο «χειραγωγεί» τον φυσικό αμυντικό μηχανισμό του φυτού, «διδάσκοντας» στις πρωτεΐνες-υποδοχείς του να αντιδρούν σε χημικές ουσίες που περιέχονται στα εκρηκτικά, με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν σε παράσιτα ή σε ρυπογόνες ουσίες στον αέρα ή το έδαφος.
Οι ανασχεδιασμένοι από τον υπολογιστή υποδοχείς είναι έτσι τροποποιημένοι ώστε να λειτουργούν στα φυτικά κύτταρα, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζουν εξίσου τις ρυπογόνες ουσίες και τα εκρηκτικά χημικά. Μόλις το φυτό εντοπίσει μια τέτοια ουσία, ενεργοποιεί ένα εσωτερικό μηχανισμό που οδηγεί στην απώλεια της χλωροφύλλης που δίνει το πράσινο χρώμα στα φύλλα και έτσι προκαλεί την μετατροπή τους σε λευκά. Οποιοδήποτε φυτό -και όχι μόνο κάποιο συγκεκριμένο- θα μπορούσε να «εκπαιδευθεί» να ανιχνεύει βόμβες.
Η ερευνητική ομάδα της Μέντφορντ έλαβε πρόσφατα επιχορήγηση 7,9 εκατ. δολαρίων, για τα επόμενα τρία χρόνια, από τις αμερικανικές υπηρεσίες άμυνας για να μπορέσει να υλοποιήσει στην πράξη τη νέα ανακάλυψη, ώστε να συμβάλει στην καταπολέμηση των πραγματικών απειλών. Η τεχνική, που βρίσκεται σε φάση τελειοποίησης, αποσκοπεί στο να έχουν τα φυτά ξεκάθαρη και κυρίως άμεση αντίδραση (αλλαγή χρώματος φύλλων), όταν «νιώσουν» τα εκρηκτικά. Αν υπάρχει χρονική υστέρηση, η μέθοδος θα έχει μειωμένη χρησιμότητα. Προς το παρόν, η χρωματική αλλαγή παίρνει κάποιες ώρες για να συντελεστεί.
Σύμφωνα με τους αμερικανούς ερευνητές σε τρία έως τα πολύ επτά χρόνια, θα έχει καταστεί εφικτή η ταχεία αντίδραση των φυτών. Άλλοι επιστήμονες, αν και θεωρούν ενδιαφέρον το νέο πεδίο έρευνας, αμφιβάλλουν αν θα καταστεί εφικτή η ανάπτυξη φυτών που θα έχουν αλάνθαστες και άμεσες χρωματικές αντιδράσεις.
