Είναι προφανές ότι οι μυρωδιές μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση μας, για παράδειγμα η μυρωδιά του ψημένου ψωμιού μάς φέρνει χρόνια πίσω, στην κουζίνα της γιαγιάς μας, ή ένας αρωματισμένος φάκελος μας θυμίζει ένα αγαπημένο πρόσωπο. Δεδομένων των εμπειριών μας σχετικά με την επίδραση των διαφόρων οσμών στη διάθεσή μας, δεν προκαλεί έκπληξη το το γεγονός ότι υπάρχει ένας τύπος εναλλακτικής ιατρικής θεραπείας που βασίζεται στα αρώματα των φυτών. Η θεραπεία αυτή, που ονομάζεται αρωματοθεραπεία (aromatherapy), υποστηρίζει ότι τα αρώματα, ακόμα και αυτά που μας είναι άγνωστα μπορεί να είναι ωφέλιμα για την υγεία.
Τα αιθέρια έλαια έχουν τον πρώτο λόγο στην αρωματοθεραπεία. Ο θεραπευτής επιλέγει, ανάλογα με το πρόβλημα, ένα ή περισσότερα αιθέρια έλαια με συγκεκριμένες ιδιότητες (π.χ. χαλαρωτικές, κατευναστικές). Ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από την αρωματοθεραπεία είναι απλός. Η οσμή συνδέεται άμεσα με την περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη συναισθηματική συμπεριφορά και επηρεάζει το νευρικό σύστημα και τις ορμόνες. Όταν αναπνέουμε τις ουσίες που περιέχονται στα αιθέρια έλαια, μεταφέρονται μηνύματα στον εγκέφαλό μας, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται βασικές λειτουργίες του οργανισμού μας, όπως η πίεση, η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός.
Οι αρωματοθεραπευτές χρησιμοποιούν αιθέρια έλαια προερχόμενα από απόσταξη φυτών και ποτέ από ζωικά, μεταλλικά ή συνθετικά συστατικά. Τα αιθέρια έλαια είτε εισπνέονται από μαντήλι, είτε προστίθενται στο νερό του μπάνιου, ή αναμιγνύονται με προϊόντα περιποίησης του δέρματος ή λάδι για μασάζ ή διαχέονται στον αέρα μέσω ενός κεραμικού δακτυλίου που τοποθετείται γύρω από ένα λαμπτήρα (ή μέσω πολυπλοκότερων συσκευών). Πολλοί αρωματοθεραπευτές ισχυρίζονται ότι οποιαδήποτε χρήση αιθέριου ελαίου εντάσσεται στην αρωματοθεραπεία. Ωστόσο υπάρχει ένας υποκειμενικός παράγοντας. Οι οσμές που βρίσκουν ευχάριστες οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να συνδέονται με δυσάρεστες σκέψεις για κάποιους άλλους.
Το ερώτημα λοιπόν είναι τι έχουν δείξει οι επιστημονικές μελέτες σχετικά με την αρωματοθεραπεία. Έχει κάποια βάση ή πρόκειται για μύθo;
Αρκετές μελέτες έχουν εξετάσει αν η έκθεση σε ορισμένες οσμές επηρεάζει την ανθρώπινη απόδοση. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη συνέκρινε 90 άτομα που εκτέθηκαν στο άρωμα λεμονιού ή ύλανγκ-ύλανγκ (πρόκειται για το τροπικό ασιατικό δένδρο ylang-ylang ή Kananga odorata [Κανάνγκα η εύοσμος]) με άτομα που εκτέθηκαν σε δυσάρεστες οσμές ή δεν εκτέθηκαν σε καμία οσμή. Τα άτομα που εκτέθηκαν στις δυσάρεστες οσμές πίστευαν ότι η απόδοσή τους επηρεάζονταν δυσμενώς.
Μια άλλη μελέτη περιλάμβανε δοκιμασία των ατόμων που συμμετείχαν ως προς τη δημιουργικότητα, τη διάθεση και την αντιλαμβανόμενη ευεξία. Η δοκιμασία δεν ήταν αρωματισμένη την πρώτη φορά αλλά τη δεύτερη φορά ήταν αρωματισμένη με λεμόνι, λεβάντα ή DMD (διμεθυλοσουλφίδιο, που έχει δυσάρεστη οσμή). Τα μέλη της ομάδας του λεμονιού ανέφεραν λιγότερες ενοχλήσεις σχετικές με την υγεία τους τις ημέρες που βρίσκονταν στον αρωματισμένο χώρο. Τα μέλη της ομάδας της λεβάντας έτειναν να έχουν καλύτερη διάθεση από τα μέλη της ομάδας του διμεθυλοσουλφιδίου. Τα άτομα που εκτέθηκαν στο διμεθυλοσουλφίδιο την πρώτη φορά είχαν πολύ χειρότερη διάθεση από τη δεύτερη φορά, αν και η αίθουσα ήταν άοσμη -ίσως επειδή η ανάμνηση της παραμονής τους σε ένα δωμάτιο που μύριζε δυσάρεστα ήταν καταθλιπτική.
Μια άλλη μελέτη βρήκε ότι η εισπνοή ατμών εκχυλίσματος μαύρου πιπεριού μειώνουν τα συμπτώματα στέρησης του καπνίσματος.
Αρωματοθεραπεία και μασάζ
Πιθανότατα η συνηθέστερη χρήση της αρωματοθεραπείας είναι αυτή που γίνεται στη διάρκεια ενός μασάζ. Το μασάζ είναι πολύ χαλαρωτικό από μόνο του φυσικά και οι περισσότερες μελέτες που έχουν συγκρίνει το μασάζ με και το μασάζ χωρίς αρωματοθεραπεία δεν έχουν διαπιστώσει σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Ωστόσο, τουλάχιστον μια μελέτη έχει δείξει ότι προκύπτει και κάποια πρόσθετη επίδραση από την αρωματοθεραπεία.
Μια μελέτη σε 51 καρκινοπαθείς ασθενείς τους χώρισε σε δύο ομάδες. Το άγχος μειώθηκε κάπως στην ομάδα που υποβλήθηκε σε τρία μασάζ με απλό αμυγδαλέλαιο, αλλά η ομάδα που υποβλήθηκε σε τρία μασάζ αρωματοθεραπείας (με προσθήκη στο λάδι του μασάζ 1% αιθέριου ελαίου από ρωμαϊκό χαμομήλι) είχε ακόμα λιγότερο άγχος, λιγότερα σωματικά συμπτώματα και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Όμως έχουν βρεθεί και αρνητικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, σε μια άλλη μελέτη ασθενών που είχαν υποβληθεί σε καρδιοχειρουργική επέμβαση, μια ομάδα ασθενών που υποβλήθηκαν σε μασάζ των ποδιών με απλό λάδι ανέφεραν περισσότερο άγχος και λιγότερη χαλάρωση σε ένα πενθήμερο έλεγχο παρακολούθησης από μια ομάδα που είχε δεχθεί το ίδιο μασάζ των ποδιών με προσθήκη αιθέριου ελαίου ανθών πορτοκαλιάς στο λάδι του μασάζ.
Αρώματα και έκκριση γάλακτος
Η αρωματοθεραπεία έχει και άλλες χρήσεις εκτός από το μασάζ. Για παράδειγμα, φαίνεται πως το γιασεμί μπορεί να καταστείλει την έκκριση γάλακτος. Αυτό είναι σημαντικό, επειδή οι γυναίκες που επιλέγουν να μη θηλάσουν, ή που σταματούν να θηλάζουν τα βρέφη τους, μπορεί να έχουν ενοχλήσεις για εβδομάδες. Το φάρμακο που συνήθως χρησιμοποιείται για την καταστολή της έκκρισης γάλακτος είναι η βρωμοκρυπτίνη, που είναι δυνατό να προκαλέσει εγκεφαλικά επεισόδια και επιληπτικές κρίσεις. Στην Κεράλα (στο νότιο άκρο της Ινδίας), υπάρχει η παράδοση να δένουν οι γυναίκες με κορδέλα γύρω από τους μαστούς τους ανθούς γιασεμιού (Jasminum sambac) για να καταστέλλεται η έκκριση γάλακτος. Σε μια μελέτη 60 γυναικών στη νότια Ινδία, η τεχνική αυτή λειτούργησε εξίσου καλά με τη βρωμοκρυπτίνη.
Υπάρχει επίσης μια συναρπαστική μελέτη της επίδρασης του γιασεμιού στα ζώα. Δώδεκα θηλυκά ποντίκια που θήλαζαν τα μικρά τους χωρίστηκαν σε μια ομάδα ελέγχου, μια ομάδα που εκτέθηκε στο άρωμα των λουλουδιών του γιασεμιού και σε μια ομάδα στην οποία τα κλουβιά ήταν επενδυμένα με άνθη γιασεμιού, έτσι ώστε οι μαστικοί αδένες τους να έρχονται σε επαφή με τα άνθη καθώς περιφέρονταν στα κλουβιά. Τα νεογνά ζυγίζονταν πριν και μετά το θηλασμό και οι μητέρες ζυγίζονταν επίσης, για να διαπιστωθεί πόση ήταν η παραγωγή γάλακτος. Τα ποντίκια των οποίων τα κλουβιά ήταν επενδυμένα με άνθη γιασεμιού παρήγαγαν μόνο το ένα όγδοο της ποσότητας γάλακτος που παρήγαγαν οι μάρτυρες και τα ποντίκια που εκτέθηκαν στο άρωμα του γιασεμιού παρήγαγαν περίπου τη μισή ποσότητα σε σχέση με τους μάρτυρες.
Διαβάστε εδώ για ενδεχόμενες παρενέργειες της αρωματοθεραπείας. Οι ενδεχόμενες παρενέργειες έχουν να κάνουν με τον εξαερισμό του χώρου στον οποίο γίνεται το μασάζ και η αρωματοθεραπεία.
