Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής του μωρού σας είναι φυσικό να ανησυχείτε για το εάν αναπτύσσεται κανονικά, αν και έχει σοβαρές ή ήπιες διαταραχές είναι σπάνιες. Πολλοί γονείς, έχουν απορίες που αφορούν το βάρος, το χρώμα του δέρματος, την όραση, την ακοή, τη διατροφή, την αφόδευση, το κλάμα και τον ύπνο (σχετικά με αυτό είναι το τεστ Apgar που γίνεται στις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση).
Κατά μέσο όρο ένα νεογέννητο ζυγίζει από 2,5 – 4,5 κιλά και έχει ύψος από 46 έως 54 εκατοστά. Μέσα στις πρώτες ημέρες από τη γέννηση ένα μωρό συνήθως θα χάσει από 6% έως 10% του βάρους του λόγω της φυσιολογικής απώλειας υγρών. Εως ότου το μωρό σας φτάσει την ηλικία του ενός μηνός, θα πάρει περίπου 450 – 1.350 γραμμάρια παραπάνω από το βάρος που είχε στη γέννηση του και θα ψηλώσει 2,5 με 5 εκατοστά. Το μωρό σας, πιθανότατα, θα διπλασιάσει το βάρος του μέχρι την ηλικία των 4 με 5 μηνών και θα το έχει τριπλασιάσει μέχρι τα πρώτα του γενέθλια. Το ύψος του μωρού σας θα αυξηθεί κατά 25 με 30 εκατοστά κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους. Η περιφέρεια του κεφαλιού του μωρού σας θα αυξηθεί κατά περίπου 10 με 12 εκατοστά.
Ικανότητα κινήσεων
Η στάση του νεογέννητου μωρού σας μοιάζει με του εμβρύου. Μετά τη γέννηση, όταν το τοποθετείται σε μία ίσια επιφάνεια, το μωρό σας μπορεί να γυρίσει το κεφάλι του από τη μία πλευρά στην άλλη.
Το κεφάλι το μωρού σας θα πέφτει είτε προς τα μπροστά είτε προς τα πίσω. Στηρίξτε το κεφάλι, για να μη συμβεί αυτό. Όταν το κρατάτε στον ώμο σας, το νεογέννητο σας μπορεί να σηκώσει το κεφάλι του. Εάν κάθεται μπρούμυτα, μπορεί να καθίσει στη στάση του βατράχου ή να κουλουριαστεί. Τα δάχτυλα του μωρού σας είναι τυλιγμένα σαν γροθιά.
Σε ηλικία 1 μηνός το κεφάλι του μωρού σας εξακολουθεί να χρειάζεται στήριξη, αλλά μπορεί να κρατήσει το κεφάλι του σταθερό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το μωρό σας μπορεί να κάνει μισή περιστροφή ξαπλωμένο από την πλάτη προς το πλάι. Τα δάχτυλα του είναι εν μέρει ανοιχτά και μπορεί να πιάσει μία κουδουνίστρα, αλλά θα του πέσει κατευθείαν.
Στην ηλικία των 4 μηνών μπορεί να καθίσει με βοήθεια και να διατηρεί καλά τον έλεγχο του κεφαλιού του. Όταν κάθεται μπρούμυτα, μπορεί να γυρνά από πλευρά σε πλευρά. Κάποια βρέφη σε αυτή την ηλικία μπορούν να γυρίσουν από μπρούμυτα ή απ’ το πλάι ανάσκελα ή να μεταφέρουν ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο.
Το μωρό σας μπορεί να αρχίσει να μπουσουλάει από την ηλικία των 8 μηνών. Κάποια βρέφη αυτής της ηλικίας μπορούν ακόμα και να σταθούν, όταν στηρίζονται σε κάτι. Μέχρι να γιορτάσουν τα πρώτα τους γενέθλια, τα περισσότερα βρέφη περπατούν, αν και προτιμούν καλύτερα να μετακινούνται μπουσουλώντας. Το παιδί σας μπορεί να είναι σε θέση να ανεβαίνει και να κατεβαίνει τις σκάλες ή να σκαρφαλώνει έξω από την κούνια. Μπορεί επίσης να δείχνει με το δείκτη του ή να βγάζει τα καπάκια από διάφορα δοχεία.
Χρώμα δέρματος και ίκτερος
Αμέσως μετά τη γέννηση το χρώμα του δέρματος του μωρού σας μπορεί να είναι μπλαβί. Αυτό είναι το φυσιολογικό χρώμα ενός βρέφους πριν τη γέννηση. Κατά τη διάρκεια των πρώτων λεπτών μετά τη γέννα, η φυσιολογική αύξηση του οξυγόνου στο καρδιοαναπνευστικό του σύστημα
Τα βρέφη μπορεί να γεννηθούν ή να αποκτήσουν μετά τη γέννα ίκτερο, έναν κιτρινωπό χρώμα του δέρματος και του άσπρου των ματιών. Αυτός είναι γνωστός ως φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών. Δεν είναι ασθένεια αλλά περισσότερο αποτέλεσμα της αδυναμίας του μη ώριμου ενός βρέφους να μεταβολίζει πλήρως την χολερυθρίνη. Η χολερυθρίνη είναι ένα μόριο που σχηματίζεται, όταν το σώμα ανακυκλώνει τα ερυθρά κύτταρα και δίνει στο δέρμα κιτρινωπή απόχρωση.
Συχνά ο ίκτερος συνεχίζεται για μία ή δύο εβδομάδες, ειδικά στα μωρά που θηλάζουν. Αν ο ίκτερος εμφανιστεί η επιμένει μετά δεύτερη εβδομάδα ζωής, αυτό μπορεί να έχει αιτία κάποια άλλη δυσλειτουργία του ή μία σοβαρή λοίμωξη, ή μία ανεπάρκεια ενζύμου ή κάποια ανωμαλία των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Αν το μωρό σας έχει σημαντικά αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης πρέπει να μπει κάτω από μια λάμπα υψηλής έντασης, μία διαδικασία που ονομάζεται φωτοθεραπεία.
Η χολερυθρίνη απορροφά το φως και μετατρέπεται σε μία μορφή που μπορεί να απεκκριθεί από τη χολή και τα ούρα. Αυτή η θεραπεία συνεχίζεται, έως ότου μειωθούν τα επίπεδα χολερυθρίνης. Πιθανές παρενέργειες της φωτοθεραπείας είναι τα υδαρή κόπρανα, τα εξανθήματα και η αφυδάτωση.
Όραση
Κατά τη γέννηση τα μάτια του νεογέννητου σας έχουν περίπου το 1/4 του μεγέθους που θα έχουν, όταν ενηλικιωθεί. Το μωρό σας πιθανότατα θα κρατά τα μάτια του κλειστά τον περισσότερο χρόνο. Αυτό δε σημαίνει ότι το μωρό σας δε βλέπει. Από τη στιγμή της γέννησης το μωρό σας είναι σε θέση να εστιάσει σε αντικείμενα που απέχουν 20 με 30 εκατοστά από το πρόσωπο του. Την προσοχή των βρεφών προσελκύουν περισσότερο τα σχέδια παρά τα χρώματα και απολαμβάνουν τα πρόσωπα. Τα βρέφη ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως στο να κοιτάζουν και εστιάζουν στα πρόσωπα της μητέρας και του πατέρα.
Πολλά βρέφη δυσκολεύονται να συντονίσουν την κίνηση των ματιών τους κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών μετά τη γέννηση. Μερικές φορές μπορεί να φαίνεται ότι το μωρό σας είναι αλλήθωρο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό βελτιώνεται μέσα στους πρώτους μήνες.
Τα περισσότερα νεογέννητα δεν είναι σε θέση να βλέπουν καθαρά τα κοντινά αντικείμενα. Κάποια βρέφη, ειδικά εκείνα που γεννιούνται πρόωρα, γεννιούνται με μυωπία και δεν μπορούν να δουν τα αντικείμενα που βρίσκονται μακριά. Καθώς τα υγιή μωρά μεγαλώνουν, τα μάτια τους αλλάζουν, επιτρέποντας τους έτσι να δουν πιο καθαρά τόσο τα κοντινά όσο και τα μακρινά αντικείμενα. Στα περισσότερα βρέφη η ικανότητα να δουν καθαρά εξελίσσεται γρήγορα. Μέχρι να φτάσουν την ηλικία των 3 ετών ή και νωρίτερα, έχουν 20/30 έως 20/20 όραση.
Ακοή
Τα βρέφη συνήθως γεννιούνται με καλή αίσθηση της ακοής. Ένα υγιές νεογέννητο ανοιγοκλείνει τα μάτια του και αιφνιδιάζεται ως αντίδραση σε ένα δυνατό ήχο, ενώ μπορεί να ξεχωρίσει τις διακυμάνσεις στον ήχο. Οι απαλοί ήχοι μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα κάτι που μοιάζει με χαμόγελο, ενώ ένας απότομος ή δυνατός ήχος μπορεί να προκαλέσει κλάμα. Το νεογέννητο σας μπορεί να εμφανίσει τις δικές του προτιμήσεις στον ήχο προτιμώντας μια υψηλού τόνου φωνή, όπως της μητέρας, αντί για τους χαμηλούς τόνους.
Η ακοή είναι σημαντική για την απόκτηση της ομιλίας και της γλώσσας. Ακόμα και η παραμικρή διαταραχή ακοής μπορεί να έχει σοβαρά αποτελέσματα στην ικανότητα του μωρού σας να καταλαβαίνει και να επικοινωνεί. Η βαρηκοΐα μπορεί να μη γίνει αντιληπτή μέχρι την ηλικία των 18 έως 24 μηνών, οπότε οδηγεί σε προβλήματα λόγου. Όλα τα νεογέννητα πρέπει να εξετάζονται για διαταραχές της ακοής.
Ομιλία
Το νεογέννητο σας επικοινωνεί κυρίως με το κλάμα. Από την ηλικία του 1 έως 3 μηνών το λεκτικό ρεπερτόριο του μωρού σας επεκτείνεται με μικρούς λαρυγγισμούς, γουργουρίσματα, στριγκλιές, γελάκια, κλαψουρίσματα και ήχους που μοιάζουν με φωνήεντα, όπως το ο, α και ε. Η αντίληψη της γλώσσας περιορίζεται σε αντιδράσεις στις οικείες φωνές.
Από τους 4 έως 6 μήνες είναι η ηλικία των κελαρισμών – γεμάτη αναστεναγμούς, γογγυσμούς, γέλια και κλάματα διαφορετικά για τον πόνο και για την πείνα. Το παιδί σας βγάζει ήχους που μοιάζουν με φωνήεντα για να δείξει ευχαρίστηση και δυσαρέσκεια.
Σας επαναλαμβάνει συλλαβές, μουρμουρίζει σαν να τραγουδάει και μπορεί να παράγει έως και 12 διαφορετικούς ήχους, ειδικότερα ήχους που περιλαμβάνουν το π, ντ, μπ και μ. Μπορεί να χρησιμοποιεί διάφορα φωνήεντα.
Το παιδί σας μπορεί να χρησιμοποιεί ήχους για παιχνίδια και να επαναλάβει τη λέξη μπαμπά ή μαμά. Προς το τέλος αυτής της περιόδου θα ακούσετε το μωρό σας να μιμείται τους ήχους τονισμού και λόγου που κάνουν οι άλλοι. Το παιδί σας θα αναζητά πηγές ήχου, θα ακούει με προσοχή τους ήχους ομιλίας και μη-ομιλίας και θα αναγνωρίζει τα μπαμπά, μαμά, και γεια σου. Μπορεί να αναγνωρίζει και το όνομα του και μπορεί να διαφοροποιήσει τη φιλικότητα και το θυμό από τον τόνο των φωνών των ατόμων.
Ανάμεσα στους 10 και 12 μήνες το μουρμούρισμα μπορεί να αρχίσει να παίρνει τη μορφή της πραγματικής ομιλίας. Το παιδί σας απολαμβάνει να επαναλαμβάνει τους ήχους που κάνουν οι άλλοι. Χρησιμοποιεί πολλές φωνητικές αποχρώσεις κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Χρησιμοποιούνται σχεδόν όλα τα σύμφωνα και φωνήεντα. Σε κάποια παιδιά εμφανίζονται και οι πρώτες λέξεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Επίσης, βελτιώνεται και η αντίληψη του και μπορεί να αντιδρά σε ονόματα και απλές εκκλήσεις και να αναγνωρίζει τα ονόματα κοινών αντικειμένων και μελών της οικογένειας.
Περπάτημα
Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πότε θα περπατήσει ένα μωρό. Το ένα παιδί μπορεί να περπατήσει στους 9 μήνες και ένα άλλο μπορεί να είναι ικανοποιημένο με το μπουσούλημα μέχρι την ηλικία των 14 μηνών ή και παραπάνω.
Είναι διασκεδαστικό να βλέπετε το μωρό σας να περπατάει για πρώτη φορά. Πάνω στα στρουμπουλά πόδια του που φαίνονται επίπεδα λόγω του βρεφικού λίπους, το παιδί σας θα κάνει τα πρώτα του βήματα με τα δάχτυλα γυρισμένα προς τα έξω. Πολλά μωρά έχουν κυρτά (βλαισά) ή ραιβά πόδια. Στην πραγματικότητα όλα αυτά είναι φυσιολογικά χαρακτηριστικά και θα εξαφανιστούν μόνα τους.
Μην περιμένετε να περπατάει με χάρη. Το ενός έτους μωρό σας τη μία στιγμή θα φέρνει γύρω το δωμάτιο και μετά θα σωριάζεται στο πάτωμα. Οι πτώσεις είναι συχνές στην αρχή και συνήθως δεν αποτελούν κίνδυνο για το αποφασισμένο μωρό. Οι πτώσεις είναι μέρος της εκμάθησης του βαδίσματος.
Για το γονέα ωστόσο λειτουργούν ως σημάδια του τι πρόκειται να ακολουθήσει. Ένα παιδί που μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες είχε περιορισμένη κινητικότητα έχει πλέον ανακαλύψει τη δυνατότητα να πηγαίνει όπου θέλει. Μέχρι τη στιγμή που το παιδί σας θα φτάσει την ηλικία των 18 μηνών, θα μπορεί να ανεβαίνει και να κατεβαίνει τις σκάλες κρατώντας το χέρι σας. Μέχρι την ηλικία των 2 ετών είναι δύσκολο να σταματήσετε τα περισσότερα παιδιά από το διασχίσουν πέφτοντας μια απότομη σκάλα. Για να αποτρέψετε μια επικίνδυνη πτώση, εγκαταστήστε πόρτες ασφαλείας στο πάνω και κάτω μέρος σε όλες τις σκάλες του σπιτιού σας.
