Ο απογαλακτισμός είναι η διαδικασία κατά την οποία μια γυναίκα σταματά να θηλάζει. Το πέρασμα από τον θηλασμό στο μπιμπερό και στις στερεές τροφές είναι μια νέα φάση στη σχέση μητέρας και παιδιού, ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά.
Οι περισσότεροι γιατροί συστήνουν στις μητέρες να θηλάζουν το μωρό τους για τουλάχιστον 1 έτος (12 μήνες).
Όταν αποφασίσετε τον απογαλακτισμό, καλύτερα να μην σταματήσετε το θηλασμό απότομα, αλλά σταδιακά. Μειώστε τον θηλασμό σε ένα γεύμα, κάθε 2 έως 5 ημέρες. Επίσης, μειώσετε την διάρκεια κάθε γεύματος και αυξήστε το χρόνο μεταξύ των γευμάτων. Ο ξαφνικός απογαλακτισμός στον ένα χρόνο μπορεί να μην είναι σωματικά τόσο δυσάρεστος για τη μητέρα που θηλάζει όσο θα ήταν νωρίτερα. Δεδομένου ότι τα νήπια παίρνουν περισσότερες στερεές τροφές, η παραγωγή γάλακτος μειώνεται σημαντικά ένα χρόνο μετά τη γέννηση, καθιστώντας το πέτρωμα στήθους λιγότερο πιθανή παρενέργεια.
Παρ’ όλα αυτά, ο προοδευτικός απογαλακτισμός είναι γενικά καλύτερος γιατί δίνει στη μητέρα και στο παιδί χρόνο να προσαρμοστούν στο τέλος αυτής της τόσο ξεχωριστής εποχής.
Η προσαρμογή θα είναι επίσης ευκολότερη αν καταβάλετε μια προσπάθεια να προσφέρετε στο μωρό σας επιπλέον αγάπη και προσοχή κατά τη διάρκεια του απογαλακτισμού. Αντικαταστήστε το χρόνο που περνούσατε μαζί για το θηλασμό με άλλες δραστηριότητες για τους δυο σας. Μη δείξετε αποδοκιμασία αν το μικρό σας αντικαταστήσει την παρηγοριά του θηλασμού με μια άλλη συνήθεια που του προσφέρει παρηγοριά (όπως να πιπιλίζει τον αντίχειρα του) ή με ένα αντικείμενο παρηγοριάς (όπως μια κουβέρτα ή ένα λούτρινο ζωάκι). Τα παιδιά στο στάδιο αυτό έχουν ανάγκη όλη την υποστήριξη που μπορούν να βρουν.
Ο απογαλακτισμός μπορεί να είναι σχετικά εύκολος (αν είστε τόσο εσείς όσο και το μωρό σας έτοιμοι να κάνετε το βήμα) ή σχετικά δύσκολος (αν είστε και οι δύο ακόμα πολύ προσκολλημένοι στο θηλασμό).
Και στις δύο περιπτώσεις, οι παρακάτω οδηγίες θα σας βοηθήσουν:
Βήμα Πρώτο: Βεβαιωθείτε ότι το μωρό σας μπορεί να πιει αρκετά καλά από φλιτζάνι. Μπορείτε βέβαια να δώσετε στο μωρό σας μπουκάλι ή φλιτζάνι. Τα περισσότερα μωρά ηλικίας κάτω των 6 μηνών απογαλακτίζονται και χρησιμοποιούν μπουκάλι. Τα περισσότερα μωρά μεγαλύτερα του 1 έτους απογαλακτίζονται και χρησιμοποιούν φλιτζάνι. Τα μωρά από 6 μηνών και 1 έτους μπορεί να απογαλακτιστούν είτε με μπουκάλι είτε με φλιτζάνι.
Βήμα Δεύτερο: Επιλέξτε με προσοχή τη χρονική στιγμή. Μην αρχίσετε τον απογαλακτισμό αν το μικρό σας περνάει σημαντικές αλλαγές (γνωρίζει μια καινούρια μπέιμπι σίτερ, αρχίζει να πηγαίνει στον παιδικό σταθμό, αποκτά καινούριο αδελφάκι) ή αν είναι άρρωστο ή αν του συμβαίνει κάτι άλλο που το κάνει να είναι «έξω από τα νερά του». Περιμένετε να είναι όλα σχετικά ήρεμα στη ζωή του μικρού σας για να ξεκινήσετε.
Βήμα Τρίτο: Αφήνετε το στήθος για το τέλος (εκτός από την ώρα του ύπνου). Όταν το μωρό σας ξυπνάει το πρωί ή από έναν υπνάκο μέσα στη μέρα ή αν πεινάει και θέλει ένα γεύμα, δίνετε του πρώτα κάτι να πιει από φλιτζάνι ή ένα σνακ ή ένα γεύμα με στερεά τροφή. Όταν πια θα έχει ικανοποιηθεί η όρεξη του, αν το μικρό σας εξακολουθεί να διαμαρτύρεται για το στήθος, μπορείτε να του το δίνετε. Προοδευτικά, η πρόσληψη γάλακτος θα μειώνεται, πράγμα που με τη σειρά του θα ελαττώνει την παραγωγή γάλακτος στον οργανισμό σας και θα σας κάνει να νιώθετε περισσότερο άνετα με τον απογαλακτισμό.
Βήμα Τέταρτο: Θηλάζετε καλύτερα πριν παρά μετά τη συνηθισμένη ρουτίνα της ώρας του ύπνου (μπάνιο, πιτζάμα, παραμύθι, σνακ, βούρτσισμα δοντιών κ.ο.κ.). Προσπαθείτε να μην αφήνετε το μικρό σας να αποκοιμιέται στο στήθος σας -βάζοντας ζωηρή μουσική, μιλώντας, τραγουδώντας, αφήνοντας να είναι κι άλλοι μέσα στο δωμάτιο- και ενθαρρύνετε μια ήρεμη πορεία προς τη χώρα των ονείρων.
Βήμα Πέμπτο: Περιορίστε τον αριθμό των ημερήσιων θηλασμών. Αρχίστε από αυτούς για τους οποίους το μωρό σας δείχνει το λιγότερο ενδιαφέρον. Η διαδικασία αυτή θα διαρκέσει πιθανώς εβδομάδες. Αυτό θα γίνει πιο εύκολο αν αλλάξετε τις καθημερινές σας συνήθειες, πράγμα που σημαίνει να πηγαίνετε με το μικρό σας σε μέρη όπου δεν συνήθιζε να θηλάζει (για ψώνια ή στην παιδική χαρά ή σε μια ομάδα παιδιών για να παίξει, σε ένα μουσείο κ.ο.κ.). Τελικά, περιοριστείτε σε έναν μόνο θηλασμό – τον αγαπημένο του. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτός θα είναι την ώρα του ύπνου, αν και μερικά μικρά είναι πιο δεμένα με τον πρώτο πρωινό θηλασμό. Αν κάποια στιγμή πετρώσει το στήθος σας, βγάλτε γρήγορα μια μικρή ποσότητα για να ανακουφιστείτε από την πίεση.
Βήμα Έκτο: Σταματήστε τον τελευταίο θηλασμό. Ένας τρόπος για να κάνετε ευκολότερη αυτή την τελευταία διακοπή είναι να ζητήσετε από τον μπαμπά ή τη γιαγιά να βάζει μερικά βράδια το μικρό σας για ύπνο – ενώ εσείς θα λείπετε από το σπίτι. Ή κάντε την αλλαγή όταν όλη η οικογένεια θα επισκέπτεται συγγενείς ή στις διακοπές αν βρίσκεστε σε ένα μέρος το οποίο δεν έχει συσχετίσει το μικρό σας με το θηλασμό, μπορεί να μην τον αποζητά τόσο πολύ. Και η απόσπαση της προσοχής -με τη μορφή ενός καινούριου παιχνιδιού, ενός βιβλίου, μιας κασέτας ή ενός ξεχωριστού επισκέπτη- μπορεί επίσης να βοηθήσει.
Αν δεν βιάζεστε να απογαλακτίσετε το μωρό σας, μπορεί να προτιμάτε να αναβάλετε για λίγο αυτό το τελευταίο βήμα. Πολλές γυναίκες και τα μικρά τους συνεχίζουν να απολαμβάνουν ένα θηλασμό την ημέρα επί εβδομάδες ή και ακόμα περισσότερο. (Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, αυτό δεν είναι δυνατόν, γιατί η παραγωγή γάλακτος σταματά γρήγορα λόγω της ανεπαρκούς κατανάλωσης).