Τα αντιβιοτικά εξολοθρεύουν όλα τα βακτήρια είτε αυτά είναι παθογόνα είτε όχι. Ποιος όμως παρασκευάζει τα περισσότερα αντιβιοτικά; Τα ίδια τα βακτήρια.
Τα αντιβιοτικά είναι τα όπλα που χρησιμοποιούν τα διάφορα μικρόβια μεταξύ τους. Αυτό το ανακάλυψαν οι φαρμακευτικές εταιρείες και καλλιεργούν βακτήρια σε τεράστιες δεξαμενές. Τα βακτήρια παράγουν αντιβιοτικά τα οποία στη συνέχεια καθαρίζονται και μορφοποιούνται σε χάπια. Τα αντιβιοτικά όμως σκοτώνουν μόνο τα βακτήρια χωρίς να επηρεάζουν καθόλου τους ιούς. Λειτουργούν με τρεις τρόπους: α) προκαλώντας τρύπες στα βακτήρια, β) δηλητηριάζοντάς τα γ) καθιστώντας τα ανίκανα να αναπαραχθούν.
Η λήψη αντιβιοτικών για την καταπολέμηση μιας γρίπης είναι συνήθως χάσιμο χρόνου αν και μπορεί να δρα ψυχολογικά όπως μια εικονική ουσία ή να προστατέψει τον οργανισμό εκείνη τη στιγμή από τη δράση ενός βακτηρίου. Τα αντιβιοτικά όμως σκοτώνουν τα ωφέλιμα βακτήρια που έχουμε στο έντερο κι αυτό είναι επιζήμιο. Φαίνεται μάλιστα ότι οι αντιβιοτικές ουσίες μετρονιδαζόλη και γενταμικίνη προκαλούν ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές στη χλωρίδα του εντέρου.
Οι γιατροί μπορούν να κάνουν μία εξέταση μέτρησης της προκαλσιτονίνης που δείχνει αν τα συμπτώματα της γρίπης οφείλονται σε βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη. Η εξέταση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στα μικρά παιδιά ώστε να μην παίρνουν αντιβιοτικά χωρίς να χρειάζεται.
Δεν πρέπει βέβαια να αποφεύγουμε τα αντιβιοτικά όταν υπάρχει ιατρικός λόγος. Τα οφέλη υπερτερούν έναντι των μειονεκτημάτων σε περιπτώσεις οξείας πνευμονίας ή προκειμένου τα παιδιά να ξεπεράσουν μία ιδιαίτερα έντονη λοίμωξη χωρίς μακροπρόθεσμες βλάβες.
Η πιο συνηθισμένη παρενέργεια των αντιβιοτικών είναι η διάρροια. Μεγάλο μέρος αυτών που βγάζουμε στην τουαλέτα είναι νεκρά εντερικά βακτήρια (οι ενήλικες έχουμε μέσα μας σχεδόν 2 κιλά). Το αντιβιοτικό δεν πηγαίνει απευθείας από το στόμα στη βουλωμένη μύτη και στον πρησμένο λαιμό. Πάει στο στομάχι και στο έντερο, από εκεί στο αίμα και μετά στη μύτη. Άρα πριν εξολοθρεύσει τα παθογόνα μικρόβια, δηλητηριάζει τα εντερικά βακτήρια ή τα καθιστά στείρα. Αυτό μεταβάλει τις “φυλές” των μικροβίων στην εντερική χλωρίδα.
Παρόλο που τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται για πάνω από 50 χρόνια, οι μελέτες όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες παρενέργειες τους εξακολουθούν να μετρώνται στα δάχτυλα σχεδόν του ενός χεριού. 0 λόγος είναι τεχνολογικός: ο απαραίτητος εξοπλισμός για τέτοιου είδους έρευνες υπάρχει μόλις εδώ και 5-6 χρόνια.
Η μόνη μακροπρόθεσμη συνέπεια που έχει αποδειχθεί επιστημονικά είναι η ανθεκτικότητα στα φάρμακα. Πρόκειται για βακτήρια που αντιστάθηκαν στα αντιβιοτικά και επιβίωσαν. Τα βακτήρια αναπτύσσουν στρατηγικές αντίστασης. Ορισμένα τοποθετούν μικροσκοπικές αντλίες στα κυτταρικά τοιχώματα και τραβάνε το αντιβιοτικό σαν πυροσβέστες που κάνουν απάντληση υδάτων από ένα πλημμυρισμένο υπόγειο. Άλλα μεταμφιέζονται, με αποτέλεσμα τα αντιβιοτικά να μην αναγνωρίζουν την επιφάνεια τους και να μην τα γεμίζουν τρύπες. Άλλα πάλι δημιουργούν εργαλεία που θρυμματίζουν τα αντιβιοτικά.
Το θέμα είναι ότι τα αντιβιοτικά σπάνια σκοτώνουν όλα τα βακτήρια. Εξολοθρεύουν συγκεκριμένες κοινότητες ανάλογα με τις τοξίνες που χρησιμοποιούν. Πάντα υπάρχουν βακτήρια που επιβιώνουν και στη συνέχεια πολλαπλασιάζοναι. Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας λοιμώξεων από βακτήρια με αντιστάσεις που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κανένα φάρμακο. Η ανάπτυξη νέων φαρμάκων είναι ελλειμματική, για τον απλούστατο λόγο ότι δε συμφέρει οικονομικά τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Ακολουθούν τέσσερις συμβουλές για όποιον θέλει να αποφύγει τους περιττούς αντιβιοτικούς εντερικούς πολέμους:
Α. Να αποφεύγετε τη λήψη αντιβιοτικών, εκτός και αν είναι απολύτως απαραίτητο. Αν χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσετε, φροντίστε να ολοκληρώνετε πάντα την αγωγή. Κι αυτό επειδή όσα από τα ανθεκτικά βακτήρια είναι λιγότερο ικανά, κάποια στιγμή θα τα παρατήσουν και θα υποκύψουν στο φάρμακο. Συνεπώς όσα απομένουν, είναι εκείνα που δε θα εξολοθρεύονταν έτσι κι αλλιώς από τα αντιβιοτικά.
Β. Να επιλέγετε βιολογικό κρέας. Προκαλεί σοκ η διαπίστωση ότι, πολύ συχνά, οι αντιστάσεις αντιστοιχούν στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούν οι μεγάλες μονάδες εκτροφής. Τα ζώα βιολογικής εκτροφής επιτρέπεται να λαμβάνουν συγκεκριμένες ποσότητες αντιβιοτικών.
Γ. Να πλένετε πολύ καλά τα φρούτα και τα λαχανικά. Τα ζωικά κόπρανα αποτελούν δημοφιλές λίπασμα, ενώ η υγρή κοπριά χρησιμοποιείται στα χωράφια με τα λαχανικά. Σε πολλές χώρες, τα φρούτα και τα λαχανικά δεν ελέγχονται συστηματικά για κατάλοιπα αντιβιοτικών – και σίγουρα όχι για εντερικά βακτήρια ανθεκτικά σε ευρέος φάσματος φάρμακα.
Δ. Να είστε προσεκτικοί όταν βρίσκεστε στο εξωτερικό. Ένας στους τέσσερις ταξιδιώτες επιστρέφει μεταφέροντας εξαιρετικά ανθεκτικά βακτήρια. Τα περισσότερα εξαφανίζονται μέσα σε λίγους μήνες, όμως ορισμένα ελλοχεύουν για πολύ περισσότερο. Ιδιαίτερη προσοχή σε βακτηριδιακά προβληματικές χώρες όπως η Ινδία. Στην Ασία και τη Μέση Ανατολή πρέπει να πλένετε τακτικά τα χέρια σας, και να πλένετε πολύ καλά τα φρούτα και τα λαχανικά – με βραστό νερό αν χρειαστεί. Η Νότια Ευρώπη έχει επίσης προβλήματα.
