Η γλυκοζαμίνη είναι μια ουσία -ένα αμινοσάκχαρο- που υπάρχει εκ φύσεως στο αρθρικό υγρό που καταλαμβάνει το χώρο μεταξύ των αρθρώσεων. Εκεί παίζει ρόλο λιπαντικού, βοηθώντας στη μείωση της τριβής των επιφανειών των αρθρώσεων. Υπάρχει επίσης και σε άλλους ιστούς, όπως το δέρμα, τα νύχια, τα οστά και οι σύνδεσμοι. Η γλυκοζαμίνη λαμβάνεται ως διατροφικό συμπλήρωμα από άτομα που έχουν οστεοαρθρίτιδα -συχνά μαζί με μια άλλη ουσία που ονομάζεται χονδροϊτίνης- με την ελπίδα ότι μπορεί να βοηθήσει στον πόνο στις αρθρώσεων -πρόκειται για το δεύτερο πιο δημοφιλές διατροφικό συμπλήρωμα μετά τα ωμέγα-3 στις ΗΠΑ.
Ανεξάρτητα από το αν η λήψη γλυκοζαμίνης είναι πράγματι χρήσιμη στην οστεοαρθρίτιδα, με έκπληξη μια μελέτη έδειξε ότι η ουσία παρατείνει τη ζωή στα τρωκτικά. Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι το τρόπος που φαίνεται να το κάνει αυτό: λειτουργεί όπως ο περιορισμός θερμίδων, δηλαδή η δίαιτα. Ήδη το 2020, μια αμερικανική μελέτη που περιέλαβε σχεδόν 16,700 άτομα άνω των 40 ετών έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης καθημερινά συσχετίστηκε με 65% μείωση της θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακών επεισοδίων και με 39% μείωση της γενικής θνησιμότητας. Το όφελος είναι παρόμοιο με αυτό που προσφέρει η άσκηση.
Οι ερευνητές τέσταραν τη γλυκοζαμίνη σε νεαρούς αρουραίους και σε αρουραίους με επιταχυνόμενη γήρανση μέσω δ-γαλακτόζης, εξετάζοντας έναν αριθμό βιοδεικτών γήρανσης.
Υπήρξε μια σημαντική αύξηση στις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ROS) τόσο στους νεαρούς αρουραίους όσο και σε αυτούς με επιταχυνόμενη γήρανση που έλαβαν γλυκοζαμίνη.
Οι ελεύθερες ρίζες που προέρχονται από το οξυγόνο, ενώ έχουν κάποιες ωφέλιμες χρήσεις, όπως η χρήση τους από τα ανοσοκύτταρα ως συστατικό θανάτωσης των μικροβίων, είναι επιβλαβείς για τα κύτταρα όταν παράγονται σε μεγάλη ποσότητα. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που διαθέτουν μη ζευγαρωμένα ηλεκτρόνια, κάτι που τις καθιστά εξαιρετικά αντιδραστικά μόρια. Έτσι μπορούν να βλάψουν όλα τα μακρομόρια, συμπεριλαμβανομένων των λιπιδίων, των πρωτεϊνών και των νουκλεϊκών οξέων.
Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται ως υποπροϊόν στα μιτοχόνδρια λόγω της αερόβιας αναπνοής ή από οξειδοαναγωγικά ένζυμα και οξείδωση που καταλύεται από μέταλλα. Τα μιτοχόνδρια παράγουν επίσης αυξανόμενες ποσότητες δυνητικά επιβλαβών ελευθέρων ριζών καθώς γίνονται όλο και πιο δυσλειτουργικά -η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία είναι χαρακτηριστικό της γήρανσης.
Αρχικά είχε θεωρηθεί ότι μόνο τα φαγοκυτταρικά κύτταρα, τα οποία προστατεύουν το σώμα με κατάποση επιβλαβών σωματιδίων, βακτηρίων και πεθαμένων κυττάρων, όπως τα μακροφάγα και τα ουδετερόφιλα, παρήγαγαν ROS. Αυτό αποδείχθηκε λανθασμένο και πιο πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι ROS έχουν ρόλο στην κυτταρική σηματοδότηση, χρησιμεύοντας ως αγγελιοφόροι, τόσο ενδοκυτταρικά όσο και μεταξύ των κυττάρων, επηρεάζοντας την έκφραση γονιδίων την απόπτωση και την ενεργοποίηση της κυτταρικής επικοινωνίας.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι η γλυκοζαμίνη προκαλεί μια παροδική αύξηση των ROS, η οποία, με τη σειρά της, πυροδοτεί μια προστατευτική μιτοορμητική απόκριση. Ο όρος μιτόρμηση αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία τα χαμηλά επίπεδα μιτοχονδριακών ROS δρουν ως μόρια σηματοδότησης για να προκαλέσουν έναν καταρράκτη κυτταρικών συμβάντων που τελικά προστατεύουν τα κύτταρα από επιβλαβείς επιδράσεις. Ουσιαστικά, το μικρό στρες που προκαλείται από τις ROS ενθαρρύνει το κύτταρο να σηκώσει τις ασπίδες του. Πιστεύεται ότι αυτή η απόκριση, η μιτόρμηση, παράγει μια επίδραση παρόμοια με την απόκριση στο στρες που παρατηρείται με τον περιορισμό των θερμίδων και πράγματι πολλοί βιοδείκτες έδειξαν ότι αυτό συμβαίνει. Το παλιό ρητό «Αυτό που δεν μας σκοτώνει μας κάνει πιο δυνατούς» φαίνεται να ισχύει σ’ αυτή την περίπτωση.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα αποτελέσματα προέρχονται από τα τρωκτικά, ωστόσο είναι πιθανό παρόμοια αποτελέσματα να υπάρχουν και για τους ανθρώπους που λαμβάνουν γλυκοζαμίνη. Ο περιορισμός των θερμίδων αυξάνει τη διάρκεια ζωής σε πολλά είδη, οπότε η εύρεση ενός τρόπου εφαρμογής αυτού του φαινομένου χωρίς την ανάγκη περιορισμού των θερμίδων θα μπορούσε να έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει άτομα με μεταβολικές παθήσεις αλλά και τον οποιοδήποτε.
