Παραδοσιακά, ο διαβήτης τύπου 2 αντιμετωπιζόταν με τον έλεγχο του σακχάρου του αίματος και τη συνταγογράφηση φαρμάκων. Αλλά αυτή η προσέγγιση δεν αντιμετωπίζει τις βιολογικές αιτίες που βρίσκονται πίσω από το διαβήτη τύπου 2. Από το 2011 και μετά, άρχισε να φαίνεται ότι ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να εισέλθει σε ύφεση, δηλαδή να αντιστραφεί η πάθηση. Ύφεση σημαίνει μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα κάτω από το όριο διάγνωσης του διαβήτη, χωρίς να γίνεται χρήση φαρμάκων. Με άλλα λόγια, το άτομο δεν είναι πλέον διαβητικό. Πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο;
Προτού εμφανιστεί ο διαβήτης τύπου 2, έχει αναπτυχθεί μια κατάσταση που ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Το πάγκρεας παράγει την ορμόνη ινσουλίνη η οποία βάζει τη γλυκόζη μέσα στα κύτταρα είτε για να χρησιμοποιηθεί άμεσα ως καύσιμο είτε για να αποθηκευτεί προσωρινά. Αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει ότι για κάποιο λόγο -η αιτία δεν είναι πλήρως κατανοητή- η δράση της ινσουλίνης έχει χαθεί, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Ως συνέπεια, το πάγκρεας αναγκάζεται να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να αντισταθμίσει την απώλεια της δράσης της. Αλλά σε μερικά άτομα, συνήθως μετά τα 45, το πάγκρεας εξαντλείται και χάνει την ικανότητά του να παράγει παραπανίσια ινσουλίνη, με αποτέλεσμα η γλυκόζη να ανεβαίνει στο αίμα πάνω από κάποιο όριο, δηλαδή να εμφανίζεται ο διαβήτης τύπου 2.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η αιτία του διαβήτη είναι το λίπος που εναποτίθεται στο συκώτι και στο πάγκρεας. Αν μειωθεί το ηπατικό λίπος, μειώνεται και η παραγωγή τριγλυκεριδίων από το συκώτι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειωθούν επίσης οι εναποθέσεις λίπους στο πάγκρεας και να αποκατασταθεί η φυσιολογική απόκριση της ινσουλίνης. Τελικά, η ινσουλίνη μπορεί να δράσει ξανά ομαλοποιώντας τις συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα.
Οποιαδήποτε σταθερή μείωση θερμίδων -και άρα απώλεια βάρους- μπορεί να μειώσει το λίπος στο συκώτι και το πάγκρεας. Παλαιότερα προτείνονταν δίαιτες με χαμηλά λιπαρά διότι το λίπος παρέχει 9 θερμίδες ανά γραμμάριο ενώ οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Όμως, οι υδατάνθρακες ανεβάζουν τη γλυκόζη στο αίμα και προκαλούν μια μεγάλη έκκριση ινσουλίνης, τη στιγμή που διατροφικό λίπος έχει αμελητέα επίδραση στην ινσουλίνη. Είναι προφανές λοιπόν ότι μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες δεν είναι ό,τι καλύτερο για τους διαβητικούς. Εάν μειώσετε τους υδατάνθρακες μπορείτε να ομαλοποιήσετε το σάκχαρο του αίματος ακόμα και χωρίς απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν τρώτε πολλούς υδατάνθρακες, αυτοί διασπώνται σε σάκχαρα που προκαλούν αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.
Ποια δίαιτα είναι καλύτερη;
Για να κατανοηθεί καλύτερα ποιες δίαιτες βοηθούν περισσότερο να τεθεί σε ύφεση ο διαβήτης τύπου 2, μια πρόσφατη ανασκόπηση εξέτασε πάνω από 90 μελέτες. Αυτό που βρήκε ήταν ότι οι δίαιτες αντικατάστασης γευμάτων -έτοιμα ροφήματα που πωλούνται στην αγορά- βοήθησαν περίπου έναν στους τρεις διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση. Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, και άρα αυξημένου διατροφικού λίπους, μπόρεσαν να βοηθήσουν έναν στους πέντε. Οι διαβητικοί που έχασαν βάρος χρησιμοποιώντας αυτές τις δύο δίαιτες μπόρεσαν να παραμείνουν σε ύφεση έως και για δύο χρόνια εάν διατηρούσαν την απώλεια βάρους τους. Η ανασκόπηση βρήκε ότι η μεσογειακή δίαιτα και η μέτρηση θερμίδων δεν βοήθησαν πολλούς διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση. Μόνο το 15% όσων ακολουθούσαν μεσογειακή διατροφή και το 5% όσων ακολουθούσαν δίαιτα καταμέτρησης θερμίδων παρέμειναν σε ύφεση μετά από ένα χρόνο.
Σε μια μελέτη, 36 από τα 46 άτομα που ακολούθησαν δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων και συγχρόνως περιορισμό θερμίδων πέτυχαν ύφεση. Αλλά και η ομάδα που ακολούθησε δίαιτα πολλών υδατανθράκων με τον ίδιο περιορισμό θερμίδων πέτυχε ύφεση -30 από τα 47 άτομα. Και οι δύο ομάδες έχασαν περίπου 12 κιλά, κατά μέσο όρο, με τους ερευνητές να αναγνωρίζουν ότι η απώλεια βάρους ήταν ο κύριος μοχλός ύφεσης. Το συμπέρασμα είναι ότι χάνοντας 12-15 κιλά με οποιαδήποτε δίαιτα μπορείτε να αντιστρέψετε το διαβήτη αλλά μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων έχει ένα προβάδισμα.
Ενώ οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων φαίνεται πως βοηθούν περισσότερους διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση, υπάρχει η ανησυχία ότι τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα θα αυξηθούν και πάλι μόλις η δίαιτα σταματήσει και καταναλωθούν περισσότεροι υδατάνθρακες. Διότι ο μηχανισμός που προκαλεί το διαβήτη τύπου 2 εξακολουθεί να υπάρχει, έστω και αν οι επιπτώσεις του αντιμετωπίζονται. Οι ειδικοί όμως πιστεύουν ότι η ύφεση μπορεί να είναι μόνιμη εάν χαθεί οριστικά το σπλαχνικό λίπος (από το συκώτι και πάγκρεας), κάτι που επιτρέπει στην ινσουλίνη να επιτελέσει το έργο της.
Η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να μην είναι όλοι οι διαβητικοί σε θέση να επιτύχουν ύφεση, αλλά αυτοί που είναι κάτω των 50 ετών και ζουν με τη νόσο για λιγότερο από έξι χρόνια είναι πιο πιθανό να επιτύχουν. Ακόμα όμως και αν δεν επιτύχετε ύφεση του διαβήτη, οποιαδήποτε μείωση του σακχάρου στο αίμα είναι σημαντική για τη διαχείριση των επιπλοκών της νόσου. Όσο για την επιλογή της δίαιτας, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να ακολουθήσετε αυτή που ταιριάζει στις προτιμήσεις σας και μπορείτε να την τηρήσετε μακροπρόθεσμα.
