Συνολικά, τα άτομα που είναι «απλώς» υπέρβαρα κοστίζουν στα συστήματα υγείας πολύ περισσότερο από τα άτομα που είναι παχύσαρκα.
«Συχνά ακούμε ότι η παχυσαρκία αντιπροσωπεύει υψηλό κόστος τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο προβλημάτων υγείας. Συνολικά, ωστόσο, το κόστος που σχετίζεται με το υπερβολικό βάρος είναι πολύ υψηλότερο», λέει η ερευνήτρια του Norwegian University of Science and Technology Christina Hansen Edwards.
Από τη δεκαετία του 1980, οι Νορβηγοί γίνονται όλο και πιο βαρείς. Τα τελευταία 40 χρόνια, το ποσοστό των ατόμων με παχυσαρκία, δηλαδή με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) άνω του 30, έχει αυξηθεί σημαντικά. Υπολογίζεται ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις Νορβηγούς είναι παχύσαρκος, κάτι που είναι συγκρίσιμο με τα ποσοστά παχυσαρκίας σε όλη την Ευρώπη.
Ωστόσο, έχει αυξηθεί και ο αριθμός των ανθρώπων που είναι «απλώς» υπέρβαροι. Κατά την περίοδο 1980-2000, ο μέσος ΔΜΣ του πληθυσμού αυξανόταν κατά μία μονάδα κάθε δεκαετία. «Βλέπουμε μια στροφή σε ολόκληρο τον πληθυσμό προς υψηλότερο ΔΜΣ. Τα άτομα με ΔΜΣ στο “φυσιολογικό εύρος” έχουν επίσης κερδίσει βάρος», λέει η Edwards.
Οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση μεταξύ ΔΜΣ και κόστους στις εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας. «Παρόλο που το ατομικό κόστος είναι υψηλότερο για τα άτομα που είναι παχύσαρκα, το συνολικό κόστος για την κοινωνία είναι υψηλότερο σε σχέση με τα άτομα που είναι υπέρβαρα, καθώς υπάρχουν πολύ περισσότεροι υπέρβαροι παρά παχύσαρκοι», λέει η Gudrun Maria Waaler Bjørnelv, ερευνήτρια στο Τμήμα Δημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής του NTNU.
Με άλλα λόγια, αν και ο κίνδυνος ασθένειας είναι υψηλότερος, εάν ο ΔΜΣ σας είναι μεγαλύτερος από 30, ο συνολικός κίνδυνος ασθένειας σε ολόκληρο τον πληθυσμό είναι μεγαλύτερος για όσους έχουν ΔΜΣ άνω του 25. Αυτό συμβαίνει επειδή η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων βρίσκεται εντός αυτού του εύρους στην κλίμακα.
Η Edwards πιστεύει ότι είναι σημαντικό για τους πολιτικούς να το γνωρίζουν αυτό όταν διαχειρίζονται τους πόρους της υγείας και της κοινωνίας. «Τα άτομα με παχυσαρκία πρέπει να λαμβάνουν καλή θεραπεία από τις υπηρεσίες υγείας. Ωστόσο, για να ανακουφιστεί το βάρος της νόσου και το κόστος του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας σε ολόκληρο τον πληθυσμό, η εξατομικευμένη θεραπεία θα πρέπει να συνδυαστεί με αποτελεσματικά μέτρα σε επίπεδο πληθυσμού», λέει η Edwards.
Η μελέτη βασίζεται σε στοιχεία από τη μελέτη HUNT -μια διαχρονική μελέτη για την υγεία του πληθυσμού στη Νορβηγία. Δείχνει ότι το 75% των ανδρών και το 61% των γυναικών ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Από αυτούς, το 3,7% των ανδρών και το 6,6% των γυναικών είχαν ΔΜΣ πάνω από 35, ενώ το 22,4% των ανδρών είχε μέτρηση μέσης άνω των 102 εκατοστών και το 23,4% των γυναικών είχε μέτρηση μέσης άνω των 88 εκατοστών.
«Σε ατομικό επίπεδο, είδαμε ότι η αύξηση του ΔΜΣ είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη αύξηση των δαπανών για τις εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας μεταξύ εκείνων που είχαν προηγουμένως τον υψηλότερο ΔΜΣ. Αν συγκρίνει κανείς έναν άνδρα με ΔΜΣ 37 με έναν άνδρα με ΔΜΣ 38, κατά μέσο όρο, ο τελευταίος θα έχει ως αποτέλεσμα 2110 ΝΟΚ (198 δολάρια) περισσότερο στο μέσο κόστος για τις εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας ετησίως. Μια παρόμοια διαφορά στους άνδρες με ΔΜΣ 27 και 28 αντίστοιχα θα οδηγήσει μόνο σε αύξηση των ΝΟΚ 293 (28 δολάρια), είπε ο Edwards.
Παρόμοιες συγκρίσεις μεταξύ των γυναικών δείχνουν διαφορές 1306 ΝΟΚ (122 $) και 277 ΝΟΚ (26 $), αντίστοιχα. Ωστόσο, όταν οι ερευνητές εξετάζουν τα στοιχεία για τον πληθυσμό συνολικά, η εικόνα αλλάζει. «Σε κοινωνικό επίπεδο, αντίθετα, βλέπουμε ότι η μεγαλύτερη αύξηση στο κόστος για τις εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας οφειλόταν στις αλλαγές στο ΔΜΣ σε άτομα που ήταν «μόνο» υπέρβαρα, δηλαδή είχαν ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30, καθώς και σε άτομα με ήπια παχυσαρκία, δηλαδή ΔΜΣ μεταξύ 30 και 35. Αυτό ίσχυε τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες», λέει ο Bjørnelv.
Το θέμα της σύγκρισης δεν είναι πρωτίστως η εξοικονόμηση χρημάτων της υπηρεσίας υγείας -το κόστος αντικατοπτρίζει το βάρος της ασθένειας, τόσο στα άτομα όσο και στην κοινωνία.
«Η παχυσαρκία συχνά παρουσιάζεται ως ακριβή για την κοινωνία», είπε ο Bjørnel vαναφερόμενος στη σειρά «A fat life» της Norwegian Broadcasting Corporation. «Τα άτομα με παχυσαρκία δεν πρέπει να ντρέπονται που κοστίζουν στην κοινωνία. Παρόλο που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ασθένειας, το υψηλότερο κόστος για τις εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας προκύπτει από εκείνους που είναι υπέρβαροι. Δεν θέλουμε τα άτομα που είναι υπέρβαρα να ντρέπονται γι’ αυτό, αλλά πρέπει να σκεφτόμαστε πώς ρίχνουμε φως στο θέμα και πώς το αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία», λέει ο Bjørnelv.
Πρόσφατη έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με υψηλό ΔΜΣ έχουν αυξημένη πιθανότητα να στιγματιστούν και να υφίστανται διακρίσεις, επίσης στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Οι ερευνητές θέλουν επίσης να τονίσουν ότι ο ΔΜΣ από μόνος του δεν είναι κατάλληλη μονάδα μέτρησης σε ατομικό επίπεδο, αλλά σε επίπεδο πληθυσμού μπορεί να δώσει μια καλή εικόνα της παχυσαρκίας και του υπερβολικού βάρους. Επομένως, ένα άτομο με δεδομένο ΔΜΣ δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτά τα αποτελέσματα για να πει οτιδήποτε σχετικά με το δικό του κόστος. Επίσης δεν είναι δεδομένο ότι το υπερβολικό βάρος οδηγεί σε προβλήματα υγείας.
«Εδώ μπαίνει η διακύμανση. Ένα άτομο με ΔΜΣ 33 δεν έχει απαραίτητα υψηλότερο κόστος για υπηρεσίες υγείας από ένα άτομο με ΔΜΣ 23. Αλλά αν δούμε τον μέσο όρο όλων των ατόμων με ΔΜΣ 33 και 23, τότε τα άτομα με ΔΜΣ 33 έχουν υψηλότερο κόστος για υπηρεσίες υγείας από εκείνα με ΔΜΣ 23». Ο ΔΜΣ είναι επομένως κατά κύριο λόγο μια χρήσιμη μονάδα μέτρησης σε επίπεδο πληθυσμού και λιγότερο χρήσιμη για τα άτομα.
Αν και αυτή η σχέση μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, υπάρχει ευρεία συμφωνία μεταξύ των ερευνητών ότι η αύξηση του ΔΜΣ αυξάνει τον κίνδυνο για μια σειρά από ασθένειες, είπε η Edwards. Ως εκ τούτου, θα ήταν σκόπιμο να εφαρμοστούν μέτρα που στοχεύουν ολόκληρο τον πληθυσμό. «Η πρόκληση λοιπόν είναι να ανακαλύψουμε ποια μέτρα λειτουργούν».
«Τα μέτρα που εισήχθησαν ως μέρος του νόμου για το κάπνισμα δεν ήταν δημοφιλή όταν εισήχθησαν, αλλά τελικά αυτό άλλαξε τελείως. Παρόμοια μέτρα, όπως απαγορεύσεις διαφήμισης, φορολογία και περιορισμοί πρόσβασης σε ανθυγιεινά τρόφιμα, θα μπορούσαν να είχαν δοκιμαστεί για να ξεπεραστεί η πανδημία της παχυσαρκίας. Αυτό απαιτεί γενναίους πολιτικούς που τολμούν να λάβουν αμφιλεγόμενες αποφάσεις», είπε η Edwards.
Η έρευνα δημοσιεύεται στο Journal of the Norwegian Medical Association.
