Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ύπνου μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα του ύπνου μας και ο καλός ύπνος είναι απαραίτητος για τη συνολική υγεία και ευεξία μας. Το μικροπεριβάλλον των κλινοσκεπασμάτων είναι ένας βασικός παράγοντας για τη διατήρηση θερμικά άνετων συνθηκών ύπνου. Αυτό περιλαμβάνει τη θερμοκρασία περιβάλλοντος, την υγρασία, τη θερμότητα που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα και τη θερμομόνωση που παρέχεται από κλινοσκεπάσματα όπως παπλώματα, κουβέρτες, σεντόνια κ.λπ.
Συγκεκριμένα, η συνολική θερμομόνωση, ή η ικανότητα των συστημάτων κλινοσκεπασμάτων να αντιστέκονται στη ροή θερμότητας, επηρεάζει σημαντικά τη θερμικά ουδέτερη θερμοκρασία των περιβαλλόντων ύπνου. Αυτό αναφέρεται στο εύρος θερμοκρασίας περιβάλλοντος στο οποίο το ανθρώπινο σώμα μπορεί να διατηρήσει μια σταθερή θερμοκρασία σώματος χωρίς να χρειάζεται να παράγει περισσότερη θερμότητα (με ρίγος) ή να χάσει θερμότητα (με εφίδρωση). Παρά τη σημασία της, δεν υπάρχουν επί του παρόντος τυποποιημένες μέθοδοι για τη μέτρηση της θερμομόνωσης των συστημάτων κλινοσκεπασμάτων. Επιπλέον, ενώ μερικές μελέτες έχουν διερευνήσει τη μόνωση των κλινοσκεπασμάτων, έχουν επικεντρωθεί αποκλειστικά στο σώμα ως σύνολο, παραβλέποντας τις τοπικές θερμικές συνθήκες διαφορετικών μερών του σώματος.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το κενό, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Mizuho Akimoto από το Advanced Collaborative Research Organization for Smart Society (ACROSS) στο Πανεπιστήμιο Waseda, στην Ιαπωνία, εξέτασε συστηματικά τη συνολική θερμομόνωση των συστημάτων κλινοσκεπασμάτων, τόσο για ολόκληρο το σώμα όσο και για μεμονωμένα μέρη του σώματος. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Building and Environment.
Δεδομένου ότι η στάση του σώματος και το πόσο μέρος του σώματος καλύπτεται από τα κλινοσκεπάσματα μπορεί να αλλάζει συνεχώς κατά τη διάρκεια του ύπνου, είναι απαραίτητο να αξιολογούνται οι τοπικές θερμικές συνθήκες κάθε μέρους του σώματος κατά τη μέτρηση της θερμομόνωσης των συστημάτων κλινοσκεπασμάτων. Σε αυτήν τη μελέτη, παρουσιάστηκε μια μέθοδος για τη μέτρηση της θερμομόνωσης διαφόρων συνδυασμών συστημάτων κλινοσκεπασμάτων και πιτζαμών χρησιμοποιώντας ένα θερμαινόμενο ανθρώπινο ανδρείκελο μαζί με το μοντέλο ανθρώπινης θερμορύθμισης ανοιχτού κώδικα JOS-3.
Η ομάδα διεξήγαγε μια σειρά μετρήσεων σε ένα θερμαινόμενο θερμικό ανδρείκελο σε έναν κλιματικό θάλαμο με 84 διαφορετικούς συνδυασμούς κλινοσκεπασμάτων και πιτζαμών, συμπεριλαμβανομένων δύο στάσεων: ύπτια (ξαπλωμένος ευθεία ανάσκελα) και πλάγια (ξαπλωμένος στη δεξιά πλευρά). Υπήρξαν δύο επίπεδα ένδυσης (γυμνό και πιτζάμες), δύο είδη παπλωμάτων (κουβέρτα και πάπλωμα) και τέσσερα ποσοστά κάλυψης σώματος που κυμαίνονταν από 23,3%, (μόνο στρώμα, σεντόνι και μαξιλάρι) έως 94,1%, συμπεριλαμβανομένης μιας κουβέρτας που κάλυπτε ολόκληρο το σώμα εκτός από το κεφάλι. Οι μετρήσεις έγιναν σε τρεις θερμοκρασίες περιβάλλοντος 18,6°, 22,6° C και 26,4° βαθμούς Κελσίου βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για καλά ισορροπημένες θερμοκρασίες δωματίου και τα κριτήρια CIBSE για την υπερθέρμανση.
Η ομάδα μέτρησε τη συνολική θερμομόνωση του συστήματος κλινοσκεπασμάτων, συμπεριλαμβανομένου του στρώματος αέρα γύρω από το σώμα. Επιπλέον, ελήφθησαν μετρήσεις τόσο για ολόκληρο το σώμα όσο και για 24 τμήματα του σώματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι τιμές για τη συνολική θερμομόνωση κυμαίνονταν από 1,06 έως 5,71 μονάδες μόνωσης ενδυμάτων (clo), ανάλογα με τη στάση του σώματος, την κάλυψη και τα υλικά.
Οι προσομοιώσεις παρείχαν επίσης πληροφορίες για το εύρος των ρυθμίσεων κλινοσκεπασμάτων που μπορούν να γίνουν για να αποφευχθεί η εφίδρωση σε μια δεδομένη θερμοκρασία περιβάλλοντος.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η εξάρτηση από την πλήρη θερμομόνωση ολόκληρου του σώματος δεν είναι αρκετή και θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες μέθοδοι που να λαμβάνουν υπόψη τόσο τις επιδράσεις ολόκληρου όσο και τις τοπικές επιδράσεις του σώματος», είπε η Akimoto. «Επιπλέον, αυτά τα ευρήματα παρέχουν σημεία αναφοράς για τη βελτιστοποίηση των περιβαλλόντων ύπνου και μπορούν να χρησιμεύσουν ως δεδομένα εισόδου για πολυτμηματικά ανθρώπινα θερμορυθμιστικά μοντέλα, επιτρέποντας προβλέψεις θερμικών φυσιολογικών αποκρίσεων, όπως το θερμικό στρες κατά τη διάρκεια του ύπνου».
Αυτή η μελέτη παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το πώς τα συστήματα κλινοσκεπασμάτων μπορούν να βελτιστοποιηθούν για να υποστηρίξουν μια καλύτερη ποιότητα ύπνου και, με τη σειρά τους, καλύτερη συνολική υγεία.
Περισσότερες πληροφορίες: Akimoto, M., et al. (2025). Effect of bedding on total thermal insulation in different sleeping postures measured with thermal manikin and modelled with JOS-3. Building and Environment. doi.org/10.1016/j.buildenv.2025.113074.
