Του Adam Taylor, Professor of Anatomy, Lancaster University. The Conversation.
Όταν ο καιρός ζεσταίνει, πολλοί από εμάς χρησιμοποιούμε ένα κρύο ντους για να δροσιστούμε. Αλλά ενώ αυτό μπορεί να μας ανακουφίζει, μπορεί στην πραγματικότητα να μην βοηθά καθόλου το σώμα να δροσιστεί.
Η βέλτιστη θερμοκρασία του σώματός μας είναι περίπου 37°C. Αυτή η θερμοκρασία διασφαλίζει ότι τα συστήματα του σώματός μας μπορούν να λειτουργήσουν σωστά. Αλλά όταν ο πυρήνας ζεσταθεί πολύ, το κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας του εγκεφάλου αρχίζει να στέλνει νευρικά σήματα στα αιμοφόρα αγγεία και τους μύες μέσα ή κοντά στο δέρμα -λέγοντάς τους να αρχίσουν να ενεργοποιούν τους μηχανισμούς ψύξης τους.
Εάν ο πυρήνας μας παραμείνει σε υψηλή θερμοκρασία για πολύ (περίπου 39-40°C), αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη οργάνων. Έτσι, για να διασφαλιστεί ότι η θερμοκρασία μας παραμένει βέλτιστη, το σώμα χρησιμοποιεί πολλαπλές τεχνικές για να δροσιστεί. Για παράδειγμα, το σώμα ακτινοβολεί θερμότητα στο περιβάλλον μέσω ηλεκτρομαγνητικής (θερμικής) ακτινοβολίας. Περίπου το 60% της θερμότητας του σώματός μας χάνεται με αυτόν τον τρόπο.
Η εφίδρωση είναι ένας άλλος μηχανισμός που χρησιμοποιεί το σώμα. Περίπου το 22% της θερμότητας του σώματός μας χάνεται με αυτόν τον τρόπο. Όταν η θερμοκρασία του αέρα γύρω μας υπερβαίνει τη θερμοκρασία του σώματός μας, η εφίδρωση γίνεται ο κυρίαρχος μηχανισμός για τη μείωση της θερμοκρασίας του πυρήνα. Οποιαδήποτε εναπομένουσα θερμότητα του σώματος χάνεται στη συνέχεια μέσω ενός μείγματος συναγωγής στον αέρα ή το υγρό με το οποίο το σώμα μπορεί να έρχεται σε επαφή και αγωγής σε στερεά αντικείμενα με τα οποία το σώμα μπορεί να έρχεται σε επαφή.
Για να υποστηρίξουν αυτούς τους μηχανισμούς, τα αιμοφόρα αγγεία μας αλλάζουν διάμετρο. Αυτά που βρίσκονται πιο κοντά στο δέρμα διαστέλλονται (διευρύνονται) για να επιτρέψουν σε περισσότερο αίμα να περάσει μέσα τους, ώστε να μπορούν να πλησιάσουν την σχετικά ψυχρότερη επιφάνεια του δέρματος. Το σώμα στη συνέχεια εργάζεται για να κυκλοφορήσει το αίμα, έτσι ώστε η θερμότητα από το εσωτερικό του σώματος να μπορεί να μετακινηθεί στην περιφέρεια για να κρυώσει. Ομοίως, στο δέρμα μας, οι τρίχες παραμένουν επίπεδες για να επιτρέψουν στον αέρα δίπλα στο σώμα να κρυώσει και να αντικατασταθεί, βοηθώντας στη διάχυση της θερμότητας.
Φυσικά, όταν ο καιρός γίνεται πολύ ζεστός έξω, αυτοί οι μηχανισμοί δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Αν και το να κάνετε ένα κρύο μπάνιο ή ντους αμέσως μετά από μια βόλτα στη ζέστη μπορεί να είναι ευχάριστο στο δέρμα σας, δεν κάνει αυτό που χρειάζεται για να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος. Μπορεί επίσης να είναι επικίνδυνο για ορισμένους ανθρώπους. Όταν εκτίθενται στο κρύο, τα αιμοφόρα αγγεία κοντά στο δέρμα συστέλλονται -μειώνοντας τη ροή του αίματος σε αυτές τις περιοχές. Έτσι, στο πλαίσιο της ψύξης του σώματος, το να κάνετε ένα κρύο ντους κάνει το αντίθετο από αυτό που πρέπει να συμβεί, καθώς λιγότερο αίμα ρέει πλέον στην επιφάνεια του δέρματος. Αυτό θα συγκρατήσει τη θερμότητα μέσα και γύρω από τα όργανά σας αντί να την αποβάλει. Ουσιαστικά, ξεγελάτε το σώμα σας λέγοντάς του ότι δεν χρειάζεται να κρυώσει, αλλά να διατηρήσει τη θερμότητα. Και, ανάλογα με το πόσο κρύο είναι το νερό σας, η ξαφνική έκθεση θα μπορούσε ακόμη και να προκαλέσει επικίνδυνες συνέπειες για ορισμένους ανθρώπους.
Η έκθεση σε νερό με θερμοκρασία 15 βαθμούς Κελσίου μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση του ψυχρού σοκ. Αυτό προκαλεί ταχεία συστολή των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα (αυτών που έρχονται σε επαφή με το κρύο νερό). Κάτι τέτοιο αυξάνει την αρτηριακή πίεση καθώς η καρδιά πλέον λειτουργεί ενάντια στην αυξημένη αντίσταση. Αυτή η αντίδραση μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη σε άτομα με υποκείμενες καρδιακές παθήσεις, όπως η στεφανιαία νόσος. Η αντίδραση στο κρύο σοκ μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ακανόνιστο καρδιακό παλμό και ακόμη και θάνατο όταν μεταβαίνετε από πολύ ζεστό σε κρύο. Ευτυχώς, αυτά τα συμβάντα είναι σπάνια -και πιθανότατα δεν θα συμβούν αν κάνετε απλώς ένα κρύο ντους ή μπάνιο στο σπίτι σας. Αλλά ίσως θελήσετε να αποφύγετε ένα παγωμένο μπάνιο σε μια ζεστή μέρα για αυτόν τον λόγο.
Τα ζεστά ντους είναι επίσης κακή ιδέα σε μια ζεστή μέρα. Αν και μερικές φορές λέγεται ότι ένα ζεστό ντους βοηθά το σώμα να κρυώσει πιο γρήγορα, αυτό δυστυχώς δεν ισχύει. Το νερό που είναι θερμότερο από το σώμα θα μεταφέρει ενέργεια με τη μορφή θερμότητας στο σώμα. Αυτό εμποδίζει και πάλι το σώμα να απαλλαγεί από τη θερμότητα -αυξάνοντας ενδεχομένως τη θερμοκρασία του πυρήνα του.
Σε μια ζεστή μέρα, ένα χλιαρό μπάνιο ή ντους είναι η καλύτερη λύση, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι 26-27 βαθμοί Κελσίου είναι πιο αποτελεσματικοί. Αυτό βοηθάει το αίμα να κρυώσει στην επιφάνεια, χωρίς να είναι αρκετά κρύο ώστε να κάνει το σώμα να πιστεύει ότι χρειάζεται να διατηρήσει τη θερμότητά του.
Ένας άλλος λόγος για να παραλείψετε ένα κρύο ντους μια ζεστή μέρα είναι ότι μπορεί να μην σας βοηθήσει να καθαριστείτε. Όταν ζεσταινόμαστε, ιδρώνουμε -και αυτός ο ιδρώτας αναμειγνύεται με το σμήγμα, ένα άλλο προϊόν του δέρματος και τα βακτήρια στο δέρμα μας, γεγονός που προκαλεί οσμή σώματος. Το κρύο νερό έχει αποδειχθεί λιγότερο αποτελεσματικό στην αφαίρεση και διάσπαση του σμήγματος και άλλων υπολειμμάτων στο δέρμα, σε σύγκριση με το θερμότερο νερό, πράγμα που σημαίνει ότι η οσμή του σώματος θα επιμένει. Το κρύο νερό προκαλεί επίσης σύσφιξη του δέρματος. κάτι που μπορεί ενδεχομένως να παγιδεύσει σμήγμα και βρωμιά μέσα στους πόρους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μαύρα στίγματα, λευκά στίγματα και ακμή. Από την άλλη μεριά, το ζεστό ή χλιαρό νερό μπορεί να βοηθήσει στη διάλυση και την χαλάρωση του υλικού στο δέρμα.
