Του Michael Carroll, The Conversation.
Φανταστείτε φαγούρα, κάψιμο, πρήξιμο ή ακόμα και δυσκολία στην αναπνοή λίγα λεπτά μετά το σεξ. Για έναν μικρό αλλά αυξανόμενο αριθμό γυναικών, αυτό δεν είναι μια αμήχανη ιστορία -είναι μια ιατρική πάθηση. Ονομάζεται υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα (SPH: seminal plasma hypersensitivity) -μια αλλεργία στο σπέρμα.
Αυτή η σπάνια αλλά υποδιαγνωσμένη αλλεργία δεν προκαλείται από τα σπερματοζωάρια, αλλά από πρωτεΐνες στο σπερματικό πλάσμα -το υγρό που μεταφέρει το σπέρμα. Καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1967, όταν μια γυναίκα νοσηλεύτηκε μετά από μια «έντονη αλλεργική αντίδραση» στο σεξ. Αναγνωρίζεται πλέον ως υπερευαισθησία τύπου 1, η ίδια κατηγορία με την αλλεργική ρινίτιδα, την αλλεργία στα φιστίκια και την πιτυρίδα της γάτας.
Τα συμπτώματα κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά. Ορισμένες γυναίκες εμφανίζουν τοπικές αντιδράσεις: κάψιμο, κνησμό, ερυθρότητα και πρήξιμο του αιδοίου ή του κόλπου. Άλλες αναπτύσσουν συμπτώματα σε ολόκληρο το σώμα: κνίδωση, συριγμό, ζάλη, καταρροή, ακόμη και αναφυλαξία, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή ανοσοαπόκριση.
Μέχρι το 1997, η υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα θεωρούνταν ότι επηρέαζε λιγότερες από 100 γυναίκες παγκοσμίως. Αλλά μια μελέτη με επικεφαλής τον αλλεργιολόγο Jonathan Bernstein διαπίστωσε ότι μεταξύ των γυναικών που ανέφεραν συμπτώματα μετά τη συνουσία, σχεδόν το 12% θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πιθανή SPH.
Διεξήγαγα μια μικρή, αδημοσίευτη έρευνα το 2013 και βρήκα ένα παρόμοιο ποσοστό 12%. Το πραγματικό ποσοστό μπορεί να είναι ακόμη υψηλότερο. Πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται, διαγιγνώσκονται λανθασμένα ή απορρίπτονται ως σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, μυκητιάσεις ή γενική «ευαισθησία». Ένα αποκαλυπτικό στοιχείο: τα συμπτώματα εξαφανίζονται όταν χρησιμοποιούνται προφυλακτικά.
Μια μελέτη του 2024 ενίσχυσε αυτό το εύρημα, υποδηλώνοντας ότι η υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα είναι πιο συχνή και πιο συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Το πρόβλημα δεν είναι το σπέρμα
Το κύριο αλλεργιογόνο φαίνεται να είναι το ειδικό για τον προστάτη αντιγόνο (PSA): μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε όλο το σπερματικό πλάσμα, όχι μόνο σε αυτό ενός συγκεκριμένου συντρόφου. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν αντίδραση στο σπέρμα οποιουδήποτε άνδρα, όχι μόνο του κανονικού συντρόφου τους.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις διασταυρούμενης αντιδραστικότητας. Για παράδειγμα, η Can f 5, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο τρίχωμα του σκύλου, είναι δομικά παρόμοια με το ανθρώπινο PSA. Έτσι, οι γυναίκες που είναι αλλεργικές σε σκύλους μπορεί να αντιδράσουν και στο σπέρμα. Σε μια ασυνήθιστη περίπτωση, μια γυναίκα με αλλεργία σε καρύδια Βραζιλίας εμφάνισε κνίδωση μετά το σεξ, πιθανώς λόγω ιχνοστοιχείων πρωτεϊνών καρπών στο σπέρμα του συντρόφου της.
Η διάγνωση ξεκινά με ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, που συχνά ακολουθείται από δερματικό τεστ νυγμού με το σπέρμα του συντρόφου ή εξετάσεις αίματος για ειδικά αντισώματα PSA (IgE).
Και δεν είναι μόνο οι γυναίκες. Είναι πιθανό ορισμένοι άνδρες να είναι αλλεργικοί στο δικό τους σπέρμα. Αυτή η πάθηση, γνωστή ως σύνδρομο μεταοργασμικής ασθένειας (POIS), προκαλεί συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως κόπωση, θόλωση του εγκεφάλου και μυϊκούς πόνους, αμέσως μετά την εκσπερμάτιση. Πιστεύεται ότι πρόκειται για αυτοάνοση ή αλλεργική αντίδραση. Η διάγνωση είναι δύσκολη, αλλά η δερματική εξέταση με το σπέρμα ενός άνδρα μπορεί να δώσει θετική αντίδραση.
Τι γίνεται με τη γονιμότητα;
Η υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα δεν προκαλεί άμεσα υπογονιμότητα, αλλά μπορεί να περιπλέξει τη σύλληψη. Η αποφυγή του αλλεργιογόνου -συνήθως η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τις αλλεργίες- δεν είναι εφικτή για τα ζευγάρια που προσπαθούν να συλλάβουν.
Οι θεραπείες περιλαμβάνουν αντιισταμινικά φάρμακα (που λαμβάνονται πριν από την αναμενόμενη έκθεση σε ένα αλλεργιογόνο ή πριν από την αναμενόμενη εμφάνιση συμπτωμάτων αλλεργίας για την πρόληψη ή τη μείωση της σοβαρότητας των αλλεργικών αντιδράσεων), αντιφλεγμονώδη και απευαισθητοποίηση χρησιμοποιώντας αραιωμένο σπερματικό πλάσμα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, τα ζευγάρια μπορούν να επιλέξουν την εξωσωματική γονιμοποίηση με πλυμένο σπέρμα, παρακάμπτοντας εντελώς την αλλεργική αιτία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί: Η υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα δεν είναι μορφή υπογονιμότητας. Πολλές γυναίκες με υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα έχουν συλλάβει με επιτυχία -μερικές φυσικά, άλλες με ιατρική υποστήριξη.
Πρόκειται όμως για μια κρυφή πάθηση επειδή τα συμπτώματα που σχετίζονται με το σεξ συχνά δεν λέγονται. Η αμηχανία, το στίγμα και η έλλειψη ενημέρωσης μεταξύ των γιατρών σημαίνουν ότι πολλές γυναίκες υποφέρουν σιωπηλά. Στη μελέτη του Bernstein το 1997, σχεδόν οι μισές από τις γυναίκες που είχαν συμπτώματα μετά το σεξ δεν είχαν ελεγχθεί ποτέ για SPH και πολλές είχαν περάσει χρόνια με λανθασμένη διάγνωση και λάθος θεραπεία. Εάν το σεξ συστηματικά σας προκαλεί φαγούρα, πόνο ή αδιαθεσία -και τα προφυλακτικά βοηθούν- μπορεί να έχετε αλλεργία στο σπέρμα.
