Έρευνες δείχνουν ότι το Ozempic μπορεί να αποδυναμώσει τους μύες ακόμη και όταν δεν συρρικνώνονται. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερες μελέτες, ειδικά για τους ηλικιωμένους που διατρέχουν κίνδυνο απώλειας κινητικότητας. Καθώς η χρήση του δημοφιλούς αντιδιαβητικού φαρμάκου και φαρμάκου απώλειας βάρους Ozempic εκτοξεύεται στα ύψη, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τις παρενέργειες του φαρμάκου. Μία τέτοια παρενέργεια είναι η απώλεια «άλιπης μάζας» -σωματικού βάρους που δεν είναι λίπος- εγείροντας ανησυχίες ότι το Ozempic θα μπορούσε να μειώνει τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη.
Οι αγωνιστές του υποδοχέα του γλυκαγόνου πεπτιδίου-1 (GLP-1R), όπως η σεμαγλουτίδη, αντιπροσωπεύουν μια σημαντική ανακάλυψη στις φαρμακολογικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Εν τω μεταξύ, έχουν εκφραστεί ανησυχίες ότι η θεραπεία με αγωνιστή GLP-1R οδηγεί σε απώλεια άλιπης μάζας, ενδεχομένως σε κίνδυνο τις σωματικές λειτουργίες και την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα σε άτομα που είναι επιρρεπή στη σαρκοπενία.
Στη δοκιμή STEP-1 της σεμαγλουτίδης, η άλιπη μάζα μειώθηκε κατά 6,92 κιλά με μείωση βάρους 15,3 κιλά, υποδεικνύοντας ότι το 45% της απώλειας βάρους οφειλόταν στην απώλεια άλιπης μάζας. Η ανησυχία ενισχύεται από την παρατήρηση ότι αυτό υπερέβη το μέγεθος της απώλειας που αναφέρεται ως «κανόνας του τετάρτου της άλιπης μάζας», ο οποίος προβλέπει ότι περίπου το 25% της απώλειας βάρους οφείλεται συνήθως στην απώλεια άλιπου ιστού.
Ωστόσο δεν έχουν δείξει όλες οι μελέτες που χρησιμοποίησαν σεμαγλουτίδη αυτή τη δραστική μείωση στην άλιπη μάζα. Σε μια μελέτη, με τη σεμαγλουτίδη στη δοσολογία του 1 mg παρατηρήθηκε μείωση του σωματικού βάρους κατά περίπου 5,0 κιλά σε διάστημα 12 εβδομάδων, και ήταν κυρίως λίπος -η ομάδα του εικονικού φαρμάκου κέρδισε 1,0 κιλό. Η μελέτη βρήκε ότι δεν αυξήθηκε ο μεταβολισμός και άρα η απώλεια βάρους οφειλόταν στην λιγότερη κατανάλωση τροφής. Όσον αφορά τη σύνθεση του σώματος, παρατηρήθηκε τριπλάσια μείωση του σωματικού λίπους σε σύγκριση με τη άλιπη σωματική μάζα με τη σεμαγλουτίδη, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν υπήρξε υπερβολική απώλεια άλιπης σωματικής μάζας.
Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον για αυτό το θέμα, λίγες μελέτες έχουν τοποθετήσει επαρκώς στο πλαίσιο της απώλειας άλιπου ιστού που προκαλείται από τη σεμαγλουτίδη, αφήνοντας τα ακόλουθα τρία βασικά ερωτήματα αναπάντητα. Πρώτον, ενώ γενικά θεωρείται ότι η απώλεια άλιπης μάζας προκύπτει κυρίως από την απώλεια σκελετικής μυϊκής μάζας, σε ποιο βαθμό συμβάλλει; Δεύτερον, η παχυσαρκία συμπίπτει με την αύξηση της άλιπης μάζας και των σκελετικών μυϊκών μαζών (πιθανώς λόγω αυξημένης φόρτωσης βάρους και αναβολισμού). Πόσο από την απώλεια άλιπης μάζας/σκελετικής μυϊκής μάζας απλώς επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση; Τρίτον, πώς επηρεάζει η σεμαγλουτίδη την ικανότητα παραγωγής δύναμης των σκελετικών μυών;
Η διευκρίνιση αυτών των ερωτημάτων είναι ζωτικής σημασίας για την απόκτηση μιας βαθύτερης κατανόησης των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία από την απώλεια βάρους που προκαλείται από τη σεμαγλουτίδη.
Έρευνα σε ποντίκια
Νέα έρευνα σε ποντίκια δείχνει ότι η μυϊκή μάζα αλλάζει λιγότερο από το αναμενόμενο, αλλά οι μύες μπορεί να εξακολουθούν να εξασθενούν, επισημαίνοντας την επείγουσα ανάγκη για κλινικές μελέτες για να προσδιοριστούν οι πλήρεις επιδράσεις των δημοφιλών φαρμάκων.
«Αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τα άτομα που μπορεί να χάνουν μυϊκή μάζα, τότε πρέπει να γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα χάνουν μυϊκή μάζα», λέει ο Katsu Funai, αναπληρωτής καθηγητής διατροφής και ολιστικής φυσιολογίας στο Κολλέγιο Υγείας του Πανεπιστημίου της Γιούτα και ο κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Έχουμε δεδομένα σε ποντίκια που υποδηλώνουν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται».
Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο Cell Metabolism.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η απώλεια βάρους που προκαλείται από το Ozempic μείωσε την άλιπη μάζα κατά περίπου 10%. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χαμένου βάρους δεν προήλθε από τους σκελετικούς μύες αλλά από άλλους ιστούς όπως το ήπαρ, το οποίο συρρικνώθηκε σχεδόν κατά το ήμισυ. Οι ερευνητές τονίζουν ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί εάν παρόμοιες αλλαγές στο μέγεθος των οργάνων συμβαίνουν στους ανθρώπους -και εάν αυτές οι αλλαγές συνοδεύονται από κινδύνους.
«Η απώλεια μάζας σε μεταβολικά ενεργά όργανα, όπως το ήπαρ, αναμένεται ως μέρος της υγιούς απώλειας βάρους», λέει ο Ran Hee Choi, ερευνητής στη διατροφή και την ολοκληρωμένη φυσιολογία στο U of U Health και συν-πρώτος συγγραφέας της μελέτης. Τόσο σε ποντίκια όσο και σε ανθρώπους, η αύξηση και η απώλεια βάρους μπορούν να επηρεάσουν το μέγεθος οργάνων όπως το ήπαρ χωρίς να επηρεάσουν τη λειτουργία τους.
«Είναι απίθανο η παρατηρούμενη απώλεια άλιπης μάζας να αντιπροσωπεύει μια σοβαρή αρνητική επίδραση», λέει ο Takuya Karasawa, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πρόγραμμα Μοριακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Πανεπιστημίου του Πανεπιστημίου και συν-πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Ορισμένοι σκελετικοί μύες συρρικνώθηκαν καθώς τα ποντίκια έχασαν βάρος -κατά μέσο όρο, κατά περίπου 6%, ποσοστό που δεν επαρκούσε για να εξηγήσει τη συνολική απώλεια άλιπης μάζας. Άλλοι μύες παρέμειναν στο ίδιο μέγεθος.
Μέρος αυτής της απώλειας μυϊκής μάζας αποτελεί h επιστροφή στην αρχική κατάσταση, λένε οι ερευνητές. Η αύξηση του λίπους τείνει επίσης να οδηγεί σε αύξηση του σκελετικού μυός, καθώς το σώμα πρέπει να κάνει περισσότερη δουλειά για να κινηθεί. Έτσι, η απώλεια λίπους μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μυϊκής μάζας χωρίς να επηρεάζει τη συνολική ποιότητα ζωής.
Το μέγεθος δεν είναι δύναμη
Είναι ενδιαφέρον ότι, όταν οι ερευνητές εξέτασαν την ποσότητα δύναμης που μπορούσαν να ασκήσουν οι μύες των ποντικιών, διαπίστωσαν ότι, για ορισμένους μύες, η δύναμη μειώθηκε καθώς τα ποντίκια έχασαν βάρος, ακόμη και όταν το μέγεθος του μυός παρέμεινε περίπου το ίδιο. Για άλλους μύες, η δύναμη παρέμεινε αμετάβλητη. Είναι άγνωστο πώς τα φάρμακα απώλειας βάρους επηρεάζουν αυτήν την ισορροπία στους ανθρώπους, λένε οι ερευνητές.
Μια πιθανή απώλεια δύναμης κατά τη λήψη του Ozempic μπορεί να προκαλέσει ιδιαίτερη ανησυχία σε ενήλικες άνω των 60 ετών, οι οποίοι διατρέχουν υψηλότερο αρχικό κίνδυνο για απώλεια μυϊκής μάζας και μειωμένη κινητικότητα. «Η απώλεια σωματικής λειτουργίας αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα όχι μόνο για την ποιότητα ζωής αλλά και για τη μακροζωία», προσθέτει ο Funai.
Χρειάζονται κλινικές δοκιμές
Οι ερευνητές προειδοποιούν κατά της επέκτασης των αποτελεσμάτων τους απευθείας στους ανθρώπους, επειδή τα ποντίκια και οι άνθρωποι παίρνουν και χάνουν βάρος με διαφορετικούς τρόπους. Στους ανθρώπους, η παχυσαρκία σχετίζεται με χαμηλότερη σωματική δραστηριότητα, αλλά τα ποντίκια δεν τείνουν να γίνονται λιγότερο δραστήρια όταν παίρνουν βάρος. Και τα ποντίκια σε αυτή τη μελέτη έγιναν υπέρβαρα επειδή έτρωγαν μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ενώ οι άνθρωποι γίνονται υπέρβαροι για μια ευρεία ποικιλία λόγων που περιλαμβάνουν τη γενετική, τη διατροφή, τα πρότυπα ύπνου και την ηλικία.
Αντί να κάνουν μια παραλληλία με τους ανθρώπους, οι ερευνητές λένε ότι τα αποτελέσματά τους τονίζουν την ανάγκη για περισσότερες κλινικές μελέτες. «Εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική ανάγκη για επικύρωση στους ανθρώπους, ειδικά όσον αφορά τη μυϊκή δύναμη», λέει ο Karasawa.
Ο Funai προσθέτει ότι οι κλινικές δοκιμές θα πρέπει να ελέγχουν για αλλαγές στη μυϊκή δύναμη όχι μόνο για το Ozempic αλλά και για μελλοντικά φάρμακα απώλειας βάρους. «Υπάρχουν πολλά επιπλέον φάρμακα για την απώλεια βάρους που βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές και θα κυκλοφορήσουν τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια», λέει ο Funai. «Αλλά με όλες αυτές τις κλινικές δοκιμές, αν ενδιαφέρονται να μετρήσουν την απώλεια άλιπης μάζας, πρέπει να λάβουν υπόψη τη σωματική λειτουργία. Τα ευρήματά μας είναι πραγματικά ενδιαφέροντα, αλλά πρόκειται για ένα προκλινικό μοντέλο. Χρειαζόμαστε αυτά τα δεδομένα σε ανθρώπους».
Περισσότερες πληροφορίες: Unexpected effects of semaglutide on skeletal muscle mass and force-generating capacity in mice. Cell Metabolism, 2025; 37 (8): 1619 DOI: 10.1016/j.cmet.2025.07.004.
