Τα άτομα που πίνουν λιγότερο από τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη υγρών βιώνουν μεγαλύτερη απόκριση της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης, η οποία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη και κατάθλιψης, σύμφωνα με μια μελέτη ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, του Ηνωμένου Βασιλείου, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Applied Physiology.
Η μελέτη διερεύνησε την άγνωστη επίδραση της συνήθους πρόσληψης υγρών και της κατάστασης ενυδάτωσης στην στην επίδραση της κορτιζόλης στο σάλιο ύστερα από ένα ψυχοκοινωνικό στρες. Μετά από έλεγχο 62 υγιών ανδρών και γυναικών από μια εθνική βάση δεδομένων, οι ερευνητές εντόπισαν 16 άτομα με συνήθως χαμηλή λήψη νερού (1,3 λίτρα την ημέρα) και άλλα 16 άτομα με συνήθως υψηλή πρόσληψη υγρών (4,4 λίτρα την ημέρα) που ήταν συγκρίσιμα ως προς τα χαρακτηριστικά του άγχους. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε επτά ημέρες παρακολούθησης της συνήθους πρόσληψης υγρών.
Η μελέτη βρήκε ότι τα άτομα που έπιναν λιγότερο από 1,5 λίτρα υγρών την ημέρα είχαν απόκριση κορτιζόλης στο στρες που ήταν 50% υψηλότερη από τα άτομα που πληρούσαν τις συστάσεις για ημερήσια πρόσληψη νερού. Αυτά τα νέα ευρήματα δείχνουν μεγαλύτερη απόκριση της κορτιζόλης στο οξύ ψυχοκοινωνικό στρες σε ενήλικες με χαμηλή πρόσληψη υγρών και μη βέλτιστη ενυδάτωση, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη υγεία.
Ο επικεφαλής της μελέτης καθηγητής Neil Walsh, φυσιολόγος, δήλωσε: «Η κορτιζόλη είναι η κύρια ορμόνη του στρες και η υπερβολική απόκρισή της στο στρες σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη και κατάθλιψης».
Ο Neil και η ομάδα του χώρισαν υγιείς νεαρούς ενήλικες σε δύο ομάδες ίσου μεγέθους, που αντιπροσώπευαν το χαμηλότερο και το υψηλότερο 25% για την ημερήσια πρόσληψη υγρών. Η ομάδα «χαμηλής πρόσληψης υγρών» αποτελούνταν από άτομα που συνήθως έπιναν λιγότερο από 1,5 λίτρα υγρών την ημέρα (νερό, ζεστά ροφήματα κ.λπ.). Η ομάδα «υψηλής πρόσληψης υγρών» περιελάμβανε άτομα που ακολουθούσαν τακτικά τις συστάσεις για την ημερήσια πρόσληψη νερού -2 λίτρα για τις γυναίκες και 2,5 λίτρα για τους άνδρες. Και οι δύο ομάδες αντιστοιχίστηκαν για βασικούς παράγοντες που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τις αντιδράσεις στο στρες, όπως τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά και ο ύπνος.
Αφού οι συμμετέχοντες διατήρησαν τις συνήθειες κατανάλωσης νερού για μία εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της οποίας τα επίπεδα ενυδάτωσης παρακολουθούνταν σε δείγματα αίματος και ούρων, στη συνέχεια, υποβλήθηκαν στο Τεστ Κοινωνικού Στρες Trier, το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως για την προσομοίωση του πραγματικού στρες μέσω μιας εικονικής συνέντευξης για δουλειά και μιας νοητικής αριθμητικής εργασίας.
Ο Δρ. Daniel Kashi, μέλος της ομάδας μελέτης, δήλωσε: «Και οι δύο ομάδες ένιωθαν εξίσου άγχος και βίωσαν παρόμοιες αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια του τεστ στρες. Ωστόσο, μόνο η ομάδα της «χαμηλής πρόσληψης υγρών» έδειξε σημαντική αύξηση της κορτιζόλης στο σάλιο ως απόκριση στο τεστ. Παρόλο που η ομάδα με τα χαμηλά υγρά δεν ανέφερε ότι διψούσε περισσότερο από την ομάδα με τα υψηλά υγρά, είχαν πιο σκούρα και πιο συμπυκνωμένα ούρα, σαφή σημάδια κακής ενυδάτωσης. Μια σημαντική παρατήρηση ήταν ότι η κακή ενυδάτωση συσχετίστηκε με μεγαλύτερη της κορτιζόλης στο τεστ. Η υπερβολική απόκριση της κορτιζόλης στο στρες έχει συσχετιστεί με κακή μακροπρόθεσμη υγεία».
Γιατί η αφυδάτωση είναι επιβλαβής;
Η απάντηση βρίσκεται στο σύστημα ρύθμισης του νερού του σώματος, το οποίο συνδέεται στενά με το κέντρο απόκρισης στο στρες του εγκεφάλου. Όταν το σώμα αισθάνεται αφυδάτωση, είτε λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης υγρών είτε λόγω υπερβολικής απώλειας υγρών, ενεργοποιεί την απελευθέρωση μιας ορμόνης που ονομάζεται βασοπρεσσίνη. Η βασοπρεσσίνη δρα κυρίως στα νεφρά, προωθώντας την επαναρρόφηση νερού για τη διατήρηση του όγκου του αίματος και της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών.
Αυτός ο μηχανισμός διατήρησης έχει ένα κόστος. Η παρατεταμένη απελευθέρωση της βασοπρεσσίνης ασκεί πρόσθετη πίεση στα νεφρά, τα οποία πρέπει να εργαστούν σκληρότερα για να συγκεντρώσουν τα ούρα και να διαχειριστούν την ισορροπία των ηλεκτρολυτών.
Η βασοπρεσσίνη δρα επίσης στο κέντρο απόκρισης στο στρες του εγκεφάλου, τον υποθάλαμο, όπου μπορεί να επηρεάσει την απελευθέρωση της κορτιζόλης. Αυτός ο διπλός ρόλος της βασοπρεσσίνης βοηθά στη διατήρηση του όγκου του αίματος και της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών, αλλά αυξάνει επίσης την κορτιζόλη.
Οι ερευνητές λένε ότι ενώ χρειάζονται περαιτέρω μακροπρόθεσμες μελέτες, τα ευρήματα ενισχύουν τις τρέχουσες συστάσεις για την πρόσληψη νερού -περίπου 2 λίτρα υγρών κάθε μέρα για τις γυναίκες και 2,5 λίτρα για τους άνδρες.
«Η ενυδάτωση μπορεί να βοηθήσει το σώμα σας να διαχειριστεί το άγχος πιο αποτελεσματικά», είπε ο Kashi. Ένας πρακτικός τρόπος για να ελέγξετε την κατάσταση της ενυδάτωσής σας είναι να παρακολουθείτε το χρώμα των ούρων σας -το ανοιχτό κίτρινο συνήθως υποδηλώνει καλή ενυδάτωση. Και πρόσθεσε: «Εάν γνωρίζετε ότι έχετε ένα αγχωτικό πρόγραμμα, το να κρατάτε ένα μπουκάλι νερό κοντά σας θα μπορούσε να είναι μια καλή συνήθεια με πιθανά οφέλη για τη μακροπρόθεσμη υγεία σας».
Περισσότερες πληροφορίες: Daniel Sean Kashi et al, Habitual fluid intake and hydration status influence cortisol reactivity to acute psychosocial stress, Journal of Applied Physiology (2025). DOI: 10.1152/japplphysiol.00408.2025.
